Αρχείον Ιωάννου Καποδίστρια, τ. Β΄

απητείτο το διάστημα αρκετών ημερών, διά να καταρρίψωμεν, τεμαχίσωμεν και μεταβάλωμεν εις πασσάλους πάσας τας κυπαρίσσους της νήσου ταύτης.

Η Στρατιωτική Διοίκησις και η Α.Ε. Ο Στρατηγός κύριος Παπαδόπουλος εξεπλάγησαν και συνεκινήθησαν ταυτοχρόνως εκ του πρωτοφανούς τούτου και απροσδοκήτου θεάματος, βλέποντες εν αυτώ ό,τι ηδύνατο να παρασχεθή ως υπόσχεσις εκ του πατριωτισμού και εκ του ζήλου των επτά λαών διά την σωτηρίαν της πατρίδος και διά την υπηρεσίαν της A.A.Μ.

Διά μέσου τοιούτων και τόσον ισχυρών βοηθειών, λαμβάνων εκ της νήσου ταύτης πάντα τα άλλα αιτηθέντα υλικά, έχων αποκόψει κατά την ώραν ταύτην και προσαρμόσει εις τους αιτηθέντας τύπους στύλων διά της εργασίας και της τέχνης πάσας αδιακρίτως τας κυπαρίσσους αίτινες υπήρχον εις τας εξοχάς της, υποχρεών να εργάζωνται καθ’ εκάστην νύκτα διακόσιοι πεντήκοντα και τριακόσιοι Λευκάδιοι, ηδυνήθην να ικανοποιήσω τας γενομένας φ. 2 αναζητήσεις, διά να τύχω, καθόσον νομίζω, / της ευαρεσκείας της Στρατιωτικής Διοικήσεως και της Α.Ε. του κυρίου Στρατηγού και να προωθήσω τας πλέον σημαντικάς εργασίας σχεδόν εις το τέρμα των. Διά να επιτύχωμεν την κοπήν των κυπαρίσσων μετά της μεγαλυτέρας ακριβείας και ταχύτητος· διά να αποφύγωμεν τας ζημίας αι οποίαι εκ της τοιαύτης κοπής ηδύναντο να προκληθούν εις τους καλλιεργημένους τόπους, εις τους κήπους, εις τα οπωροφόρα δένδρα, εν μέσω των οποίων υψούντο τα πολύτιμα ταύτα δι’ ημάς δένδρα· διά να μη αφήσωμεν εις την ψυχήν πολλών ιδιοκτητών μόνιμον πληγήν και διά να μη διαθέσωμεν κακώς τους κατοίκους της υπαίθρου, λίαν καταπεπονημένους εκ των επιτάξεων και βαρυαλγείς εκ του ότι βλέπουν διά <της κοπής> των δένδρων τούτων να αρπάζεται το μοναδικόν μέσον διά του οποίου συντηρούν τας κατοικίας των· έλαβον την απόφασιν να επιτηρήσω ο ίδιος, περιφερόμενος ανά τα χωρία και τα όρη, την επιχείρησιν ταύτην, και να συντελέσω να την πραγματοποιήσουν οι ημέτεροι στρατιώται της <Ιονίου> Πολιτείας υπό την ιδιαιτέραν επίβλεψιν των αξιωματικών των και πολιτικών επιτρόπων, υπ’ εμού εκλεγέντων και καθοδηγηθέντων.

Υπεσχέθην εις τους καλλίστους και ευαγώγους ιδιοκτήτας των δένδρων τούτων αποζημίωσιν και ελπίζω να δυνηθώ να φανώ συνεπής προς αυτούς, χωρίς να αναζητήσω διά τούτο <την ενίσχυσιν> του δημοσίου ταμείου.

Τοιουτοτρόπως επετεύχθη η γενική κοπή των κυπαρίσσων της Α. Μαύρας, χωρίς να συμβή τι επεισόδιον και χωρίς να εκδηλωθή κανέν παράπονον.

Αφ’ ετέρου οι Κεφαλλήνες, περιερχόμενοι τας εξοχάς της Α. Μαύρας φ. 2V υπό τους αυτούς οδηγούς, παρακολουθούμενοι / υπό των οπλαρχηγών των Μπερέτα, Χωραφά και Μπαρντέσε, συνοδευομένων και τούτων επίσης υπό των πολιτικών επιτρόπων, εκλεγέντων μεταξύ των πλέον δραστήριων και φιλοξενών οικοκυραίων της Α. Μαύρας, έκοψαν και μετέφεραν εις τον τόπον

των οχυρώσεων χιλιάδας των χιλιάδων βεργών και δεσμών, διά των οποίων επενεδύθησαν όλα τα χαρακώματα και αι συστοιχίαι των πυροβόλων.

Πάντα τα μέτρα ταύτα εκτελούνται κατά την ημέραν, χωρίς να συμβή ανωμαλία τις, όπως βασιλεύει η μεγαλυτέρα αρμονία εις την πεδιάδα της Κατούνας, όπου καταυλίζονται δύο χιλιάδες ανδρών, συμπεριλαμβανομένων Κεφαλλήνων, Ζακυνθίων, Ιθακήσιων, Λευκαδίων, αρματολών, Σουλιωτών, Ακαρνάνων και Ρώσων.

Η αρμονία αύτη οφείλεται εις την εντατικήν και συνεχή παρακολούθησιν, ήτις εξαλείφει άμα τη γενέσει του παν μικροεπεισόδιον, και οφείλω τους πλέον δικαίους επαίνους εις τους αξιωματικούς της Κεφαλληνίας και εις τους φρονιμωτάτους προεστούς της Ζακύνθου, ονομαζομένους Μιχαήλ Μπελέτην, Σπύρον Φλάμπουραν και Σπύρον Γουζέλην, εις τον Αξιωματικόν Μαντρικάρδην, εις τους οικοκυραίους της Ιθάκης, εις τους τοποτηρητάς μου, εις τους ημετέρους αξιωματικούς, οι οποίοι άπαντες με την σειράν των μου προσφέρουν διά των προσωπικών των προσπαθειών κατά την ημέραν και κατά την νύκτα το μέσον διά του οποίου εγώ να δύναμαι να διατηρήσω την αρμονίαν ταύτην και να καταστήσω το έργον του πλήθους τούτου των ανθρώπων ουχί μόνον επωφελές, αλλά και ευχάριστον και εις τον πληθυσμόν της Αγίας Μαύρας και εις αυτούς τους Ρώσους.

φ.3 Είχον ζητήσει, διά να πραγματοποιήσω ευκολώτερον / τον σκοπόν τούτον, όπως οι εργάται αποσταλούν υπό την σοφήν καθοδήγησιν των πλέον σεβαστών και σημαντικών προσώπων. Φαίνεται ότι οι Κεφαλλήνες κάμουν αυτήν την τιμήν εις τους αξιωματικούς των στρατιωτικών αποσπασμάτων, και οι Ζακύνθιοι φαίνεται ότι την αρνούνται ακόμη και εις τους αξιωματικούς των, διά να την εμπιστευθούν εις τους προεστούς της υπαίθρου και εις ένα νεαρόν πεντηκόνταρχον της πόλεως.

Απηύθυνα έκκλησιν και εις την Διοίκησιν των Παξών, ίνα ο λαός της νήσου συμμετάσχη επίσης του προνομίου να συμβάλη αυθορμήτως κατά τινα τρόπον εις τας οχυρώσεις της Α. Μαύρας.

Η Α.Ε. Ο Πρύτανις Κόμης Γονέμης, αφού προσεπάθησε, και αποτελεσματικώς, να εμπνεύση εις τους ανθρώπους εκείνους το αίσθημα της εκ καθήκοντος προσφοράς ταύτης, βλέπουν ότι εις ουδέν ηδύναντο να οδηγήσουν αι μικραί και μεμονωμέναι προθέσεις των ευγενών και των κατοίκων της νήσου ταύτης, περιωρίσθη να δώση απόδειξιν των ιδίων αυτού αποστέλλουν διά λογαριασμόν του εκατό γρόσια, διά να αμειφθούν διά τούτων μερικοί εργάται.

Όταν εξ Ιθάκης, Ζακύνθου και Κεφαλληνίας λάβω την κατάστασιν όλων των εθελουσίων προσφορών και εκείνην των δαπανών των πραγματοποιηθεισών εις βάρος των προσφορών διά τας οχυρώσεις της Α. Μαύρας, θα λάβω την τιμήν να υποβάλω εις τας Υ.Ε. τας μετά σεβασμού παρατηρήσεις φ. 3v μου επί των μέτρων τα οποία αναγκαίως / πρέπει να ληφθούν, διά να αποδώσωμεν εις τα πρόσωπα εκείνα τα οποία ενδιεφέρθησαν δι’ έργου και διά

συμβουλής πανηγυρικήν μαρτυρίαν της δημοσίας επιδοκιμασίας και του επαίνου, όπως αφ’ ετέρου διά να εξάρωμεν μετ’ ακριβούς δικαιοσύνης την αδιαφορίαν εκείνων οίτινες εφάνησαν λίαν αναίσθητοι εις τας επειγούσας ανάγκας της Α. Μαύρας και την αδυναμίαν να τας ικανοποιήσωμεν διά τακτικών ποσών και διά χρημάτων ληφθέντων εκ του δημοσίου ταμείου.

Διά τα κρηπιδώματα τα οποία πρέπει να κατασκευασθούν εις τας δημιουργηθείσας πυροβολαρχίας ο Μηχανικός εζήτησε χονδράς σανίδας, δοκούς και ήλους μεγάλων διαστάσεων. Απετάθην εις τους Πρυτάνεις Ζακύνθου και Κεφαλληνίας και ελπίζω ότι ο ζήλος των δεν θα αφεθή να αισθανθή κόπωσιν εκ των συνεχών απαιτήσεών μου.

Διά τας εν τω φρουρίω εκτελεσθείσας και προς εκτέλεσιν επισκευάς εχρησιμοποιήθησαν μέχρι στιγμής όλαι σχεδόν αι μεγάλαι δοκοί αίτινες υπήρχον εις Α. Μαύραν, χωρίς να γίνη εξαίρεσίς τις των ιδιωτικών κατοικιών, και ετέθησαν εις χρήσιν τεσσαράκοντα χονδραί σανίδες, ονομαζόμεναι γέφυραι, τας οποίας εγώ είχον φροντίσει να αποκτήσω και να αποσταλούν εδώ διά του Πρυτάνεως της Ιθάκης· αλλ’ η Στρατιωτική Διοίκησις, στηριζομένη επί των εκθέσεων του Μηχανικού, έκρινεν ως καλλίτερον μέτρον να επισκευάση δι’ αυτών τας πύλας του φρουρίου.

Το εσχάτως σχεδιασθέν έργον, και διά το οποίον μου υπεβλήθη δαπανηρότερον σύνολον αναγκών, είναι η ευθυγράμμισις του οχυρού «Αλέξανδρος» φ.4 και των οικημάτων / της φρουράς επί της πεδιάδος, η οποία πρέπει να προσέχη το χαράκωμα και να υπηρέτη τας πυροβολαρχίας.

Επί των θεμάτων τούτων θα απευθύνω εις τας Υ.Ε. τας εκθέσεις μου προσεχώς.

Επί τούτοις παρακαλώ την συνέχισιν της δημοσίας ευνοίας.

Ο Έκτ. Επίτρ. Κόμης ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ

Άνω: Ληφθέν την 12 Ιουλίου 1807, παλαιόν η. Ο Γραμματεύς της Επικρατείας S. Banaglia.

23

Αρχείον Ιονίου Γερουσίας Γεν. αρ. 9, αριθ. εγγρ. 10

No. 24

Dip. Estero

All’Ecc(ellentissi)mo Senato

Il Commissario Estraord(inari)o in S(unt)a Maura

Dal Commiss(aria)to Estraord(inari)o

li 8 luglio 1807 g.s.

Dall’occluso giornale VV. EE. conosceranno le piú appurate notizie delle valorose azioni degli armatolo. Questo è rettificato da me stesso dietro al colloquio che ho avuto con essi in jeri. Il Monsignore Ignazio, abbenché di mal ferma salute, passò in campagna nella posizione detta Majemeno e sotto gli alberi di quei giardini si accampò in mezzo ai suoi bravi, i quali oltrepassano il numero di quattrocento. La giornata fu belissima. Assiti sotto l’ombra estesa di una frondosa noce il Monsignore Ignazio, S.E. il sig(no)r Generale Papadopulo ed io fummo contornati dai capitanj, e segnatamente dal saggio e prode Bozzari, dal fiero Cazandoni e dagli altri, dei quali non è facil cosa trattenere i non comuni loro nomi. A questo primo cerchio facevano corteggio, φ. 1v pure in cerchio seduti, tutti gli altri./Si occupò la mattina ascoltando dai piú eloquenti la narrazione delle loro imprese. Successe un pranzo che aveva tutti i caratteri dei pranzi eroici, cantati da Omero. Finalmente la musica, il canto, la danza. Della Repubblica nostra e della protezione che la sostiene si tenne proposito in pochi saggj, ed essi persuadonsi oramai che la Repubblica sarà sempre loro patria, dopoché essi diedero a questa patria dei testimonj di affetto e dopoché le rendono nella presente guerra dei segnalati ed importantissimi servigj. Essi vanno a partite fra qualche giorno sotto migliori discipline e dietro allo stabilimento di alcune regole per le quali egli è da sperarsi che a piú grandi eventi possa essere spinto il valore veramente eroico di questi uomi, singolari nella forza di animo e nella perseveranza loro nel travaglio e nel soffrire ogni sorte di privazione.

Tanto la loro venuta a S. Maura come il loro prossimo ritorno nel terreno nemico fu sostenuta dalla forza marittima della divisione del Levante. Egli è cosi che VV. EE. conosceranno l’uso e l’importanza delle due barche costruite dal sig(no)r Cumani ad uso di cannoniere. /

φ.2 Queste barche ed un grosso bastimento, come molte gondole, sono in continuo servigio p(er) sostenere le necessarie comunicazioni col continente ove questi bravi francamente entrano, passano, si battono e ci mandano dei viveri presi al nemico, come le piú chiare notizie sulla sua posizione ed intorno ai suoi andamenti.

Imploro la continuazione della pubblica grazia.

Il Comm. Est. C(ont)e CAPODISTRIA

Άνω διά χειρός του παραλαβόντος: Recep. li 12 luglio 1807 s. v(ecchi)o. Il Segret. di Stato S. Banaglia.

Αρ. 24

Τμ. Εξωτερικών

Προς την Εξοχωτάτην Γερουσίαν

O εν Αγία Μαύρα Έκτακτος Επίτροπος

Εκ του Εκτάκτου Επιτροπείου

τη 8 Ιουλίου 1807 π.η.

Εκ της εσωκλείστου εφημερίδος al Υ.Ε. Θα λάβουν τας πλέον εξηκριβωμένας ειδήσεις των γενναίων ενεργειών των αρματολών. Αύτη διωρθώθη υπ’ εμού του ιδίου κατόπιν της συνομιλίας την οποίαν έσχον μετ’ αυτών χθες. Ο Σεβασμιώτατος Ιγνάτιος, μολονότι εις κακήν κατάστασιν υγείας, μετέβη εις την εξοχήν, εις την θέσιν «Μαγεμένο», και υπό τα δένδρα των κήπων τούτων κατεσκήνωσε μεταξύ των γενναίων του, οι οποίοι υπερβαίνουν τον αριθμόν των τετρακοσίων. Η ημέρα ήτο λαμπροτάτη. Καθήμενοι υπό την μεγάλην σκιάν πυκνοφύλλου καρυάς ο Σεβασμιώτατος Ιγνάτιος, η Α.Ε. Ο Στρατηγός κύριος Παπαδόπουλος και εγώ ευρέθημεν εν μέσω οπλαρχηγών, και ιδιαιτέρως του συνετού και ανδρείου Μπότσαρη, του αρειμανίου Κατσαντώνη και άλλων, των οποίων η συγκράτησις των ασυνήθων ονομάτων των δεν είναι εύκολον πράγμα. Τον πρώτον τούτον κύκλον επλαισίωνον, καθήμενοι φ. 1v επίσης εις κύκλον, όλοι οι άλλοι. / Η πρωΐα ηναλώθη διά την ακρόασιν παρά των πλέον ευγλώττων1 της διηγήσεως των κατορθωμάτων των. Ηκολούθησε γεύμα, το οποίον είχεν όλα τα χαρακτηρστικά των γευμάτων των ηρωικών χρόνων, των αδομένων υπό του Ομήρου. Τελικώς η μουσική, το άσμα, ο χορός. Περί της ημετέρας πολιτείας και περί της προστασίας ήτις την υποστηρίζει έγινεν αναφορά δι’ ολίγων, και ούτοι πείθονται πλέον ότι η Πολιτεία

θα μείνη πάντοτε πατρίς των, αφού έδωσαν εις την πατρίδα ταύτην δείγματα συμπαθείας και αφού της παρέχουν κατά τον παρόντα πόλεμον διακεκριμένος και σημαντικωτάτας υπηρεσίας. Ούτοι πρόκειται να αναχωρήσουν εντός ολίγων ημερών με καλλιτέραν εκπαίδευσιν και κατόπιν του καθορισμού μερικών κανόνων, εκ των οποίων δύναται να προσδοκάται ότι ίσως παρωθηθή εις μεγαλύτερα γεγονότα η αληθώς εις βαθμόν ηρωισμού γενναιότης των ανδρών τούτων, των μοναδικών εις την δύναμιν της ψυχής και εις την καρτερίαν των εις τον αγώνα και εις το να υπομένουν παν είδος στερήσεως.

Τόσον η ελευσίς των εις Α. Μαύραν ως και η προσεχής επιστροφή των εις το εχθρικόν έδαφος υπεστηρίχθη υπό της θαλασσίας δυνάμεως της μοίρας της Ανατολής. Τοιουτοτρόπως αι Υ.Ε. Θα αναγνωρίσουν την χρείαν και την σπουδαιότητα των δύο λέμβων των κατασκευασθεισών υπό του κυρίου Κουμάνη ως κανονιοφόρων. /

φ.2 Αι λέμβοι αύται και βαρύ τι πλοίον, καθώς και πολλαί γόνδολαι, ευρίσκονται εις συνεχή υπηρεσίαν, διά να υποστηρίξουν τας αναγκαίας επικοινωνίας μετά της ξηράς, όπου οι γενναίοι ούτοι ελευθέρως εισέρχονται, διέρχονται, μάχονται και μας στέλλουν εφόδια αφαιρούμενα από του εχθρού, καθώς και τας πλέον εξηκριβωμένας ειδήσεις περί της θέσεώς του και περί της πορείας του.

Παρακαλώ την συνέχισιν της δημοσίας ευνοίας.

Ο Έκτ. Επίτρ. Κόμης ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ

φ.1 Άνω: Ληφθέν τη 12 Ιουλίου 1807, παλαιόν η. Ο Γραμμ. της Επικρατείας S. Banaglia.

Αρχείον Ιονίου Γερουσίας Γεν. αρ. 9, αριθ. εγγρ. 10, συνημμένον

Εφημερίς Αγίας Μαύρας, τη αη Ιουλίου 1807

Ήθελε κάμωμεν μίαν μεγάλην έλλειψιν, αν απερνούσαμεν εις σιωπήν τας δουλεύσεις και τα καθημερινά κατορθώματα των Ρωμαίων έξω ευρισκομένων αρματολών. Αυτών, καθ’ όσον αυξάνει ο αριθμός της δυνάμεώς των,

1. Η χειρόγραφος αύτη εφημερίς ακολουθείται υπό μεταφράσεως εις την ιταλικήν, γενομένης προς διευκόλυνσιν του παραλήπτου του εγγράφου.

ούτως και η αυθάδεια και η τόλμη των. Ο Αλή - πασάς, οπού διά τας τόσας δοκιμάς γνωρίζει την αξιότητά των, αισθάνεται την μεγαλυτέραν ανησυχίαν, βλέποντας την άκραν δυσκολίαν οπού δοκιμάζει όχι να τους εξολοθρεύση, οπού αυτό το έχει τώρα διά αδύνατον, αλλ’ ούτε καν να τους σκορπίση, διά να μην ευρίσκωνται όλοι ηνωμένοι·1 [και προ οφθαλμών έχοντας την καλήν έκβασιν οπού έλαβεν η αποστασία των Σέρβων, οι οποίοι έφθασαν εις τόσον ολίγον διάστημα να αποτινάξουν τον βάρβαρον ζυγόν και να κατασταθούν λαός ελεύθερος και αυτόνομος, σφόδρα υποπτεύοντας ένα τοιούτον ακολούθημα και εις τα μέρη ταύτα, δεν του εφάνησαν]. Μη πιστεύοντας αυτός αρκετά τα τρία / φ. 1v χοντρά σώματα απού έστειλε κατεπάνω των απού Άρταν, Πρέβεζαν και Ακαρνανίαν, όλοι υπέρ τους τρεις χιλιάδας, καθώς εις τας προλαβούσας μας εφημερίδας αναφέραμεν, αλλά τας ημέρας τούτας έστειλε και κάποιον Ταήρ Αμπάζην με 700 από τους ιδίους του σωματοφύλακας, λεγομένους τζοχανταραίους, οι οποίοι, ηνωμένοι με τους πολλούς, απαντήθησαν εις τας αρχάς του παρελθόντος μηνός μεταξύ Άρτας και Αγράφων με τους Ρωμαίους αρματολούς, από τους οποίους δεν ευρέθησαν είς2 ταύτην την συνάντησιν ει μη το έν τρίτον υπό της οδηγίας του ανδρείου καπετάν Κίτζου Μπότζαρη και ονομαστού Κατζαντώνη. Ανατέλλοντος του ηλίου άρχισεν ο πόλεμος να γίνεται με πολλήν σκληρότητα και από τα δύο μέρη. Εις μάτην οι αρχηγοί του Αληπασιά εδοκίμασαν με το πλήθος των ανθρώπων των να περιτριγυρίσουν τους Ρωμαίους φ. 2 και να τους πάρουν τα οπίσθια. Κάθε βήμα / οπού έκαναν προς εκτέλεσιν τούτου του σκοπού το επλήρωναν με το ίδιον αίμα των. Πανταχού τον τρόμον και τον θάνατον εύρισκον έμπροσθέν τους. Δεν εστάθη μέσον οπού να μην το μετεχειρίσθηκαν, όχι διά να νικήσουν, αλλά καν να μη νικηθούν· πλην εις όλα απέτυχαν, μ’ όλες τες συχνές βοήθειες οπού εις το μεταξύ της μάχης ελάμβανον. Βλέποντας δε ότι ήτον αδύνατον να αντισταθούν πλέον και να αντιπαλεύσουν διά περισσότερον την ορμήν των ανδρείων Ρωμαίων, απεσύρθησαν προς το εσπέρας κακώς έχοντες, αφήνοντας εις το στρατόπεδον ογδοήντα αποθαμένους από τους πλέον εκλεκτούς και πολλήν από την αποσκευήν τους. Από τους αρματολούς μόνον δέκα εσκοτώθησαν, εξ ων και κάποιος ονομαζόμενος Δίπλας, πολλά ονομαστός διά την ανδρίαν του, ο οποίος, όντας πολλά ορμητικός, επροχώρησε διά πολλές φορές με το σπαθί έως μέσα εις τα ίδια οχυρώματα των Τουρκών και εκεί έμεινε θυσία της πατρίδος. Οι σύντροφοί του, αφ’ ου έκλαψαν πικρώς την υστέρησίν του, τον ενταφίασαν ομού με τους άλλους, κατά την συνήθειάν των. Μετά ταύτην την ευτυχή πράξιν έλαβον τοιούτον τρόμον οι φ. 2v εχθροί, οπού δεν κάνουν, παρά να αποφεύγουν / κάθε συναπάντησιν. Εκ του

1. Τα εν τω ελληνικώ κειμένω εντός ορθογωνίων αγκυλών φέρονται διαγεγραμμένα, αλλ’ εν τούτοις μετεφράσθησαν εις το ιταλικόν.

2. Η φράσις με τους ... εις αντικαθιστά την εν τω κειμένω διαγραφείσαν: με τους ειδικούς μας. Ούτοι οπού κατά το παρόν μετρώνται επέκεινα της χιλιάδας δεν ευρέθησαν εις

εναντίου οι αρματολοί απήντησαν τοιαύτην αυθάδειαν και θάρρος, οπού είναι όλη καλή ελπίς με το απέρασμα του καιρού να κάμουν και μεγαλύτερα προχωρήματα και κινήματα πλέον τακτικά και επωφελή.

Έλειπεν από το χρέος του ο τόπος τούτος, αν εσιωπούσε την ωφέλειαν και ελάφρωσιν οπού έλαβε. Χάριν της αξιότητός των και των κινημάτων των το ήμισυ και το εκλεκτότερον μέρος της δυνάμεως του Αληπασιά, όπου έπρεπε να ευρίσκεται εις την πολιορκίαν ταύτης της νήσου, η ανάγκη και τα προχωρήματά του έκαμαν να καταδοθή εις την αυτήν υπηρεσίαν και να λείψη από εδώ. Ημείς ομολογούμεν όλον το χρέος εις αυτούς τους ανθρώπους και τους είμεθα κατ’ άκρον ευγνώμονες, επιθυμούντες κάθε ευτυχή έκβασιν εις τας πράξεις των και τον αρμόδιον καιρόν να τους αποδώσωμεν την ανταμοιβήν.

Το κράξιμον του Αλήπασια διά την Ρούμελην ακολουθεί από πολλά μέρη να λέγεται, και άλλοι απεσταλμένοι ήτον κινημένοι και ανεμένοντο να φθάσουν εις Ιωάννινα, διά να ταχύνουν με την παρρησίαν των το κίνημά του. φ. 3 Αυτός δε, οπού πολλά ολίγον στοχάζεται τα της / βασιλείας του συμφέροντα και οπού ποτέ δεν απέβλεψε παρά μόνον εις τα κατά μέρος ιδικά του, άρχισε υποκάτω από διάφορες αίτιες να προφασίζεται προσποιούμενος ότι είναι άρρωστος και άλλα παρόμοια. Από το άλλο μέρος έστειλε των καπικεχαγιάδων του εις Κωνσταντινούπολιν οπού να μην ψηφίσουν ούτε άσπρα ούτε μέσα, αλλά να προσπαθήσουν με κάθε δόσιμον οπού να μεταβληθή το κράξιμόν του.

[Τα κακά οπού αποτέλεσαν εις εκείνην την βασιλεύουσαν η πτώσις του Σουλτάν Σελήμ είναι αξιοσημείωτα. Όσοι των πρωτίστων απέφυγον τον θάνατον εις τας στιγμάς εκείνας της αναστατώσεως εθυσιάσθησαν ανελεήμονα μετέπειτα από τον διάδοχόν του και ολοένα ακολουθούν να γίνωνται σφαγαί εις κάθε τάξιν ανθρώπων. Διά να τους ασηκωθή η ζωή και η περιουσία, δεν χρειάζεται να έχουν άλλο έγκλημα, φθάνει μόνον να ήτον υπηρέται του προκατόχου και να είναι πλούσιοι, και τούτο κατασταίνονται αρκετά αίτια. Η του Θεού μακροθυμία δεν ημπορεί να συγχωρήση διά περισσότερον εις το να γίνωνται τόσα ανήκουστα κακά εις την ανθρωπότητα και ογλήγορα θέλει συγκατανεύσει φ. 3v / ευκολύνοντας κάθε μέσον εις το να καταστραφή αύτη η τόσον τυραννική και παράνομος βασιλεία].

Τα εδώ ενδυναμώματα ημέραν παρ’ ημέραν πηγαίνουν προχωρώντας. Είναι υπέρ τους 800 οι εργάται οπού αδιακόπως δουλεύουν. Κατά την 29 του παρελθόντος μηνός ήλθον 300 Κεφαλονίται με τα αναγκαία εργαλεία τους υπό της επιστασίας των εντίμων καπεταναίων Μπερέτα, Χωραφά και Μπαρδέζη. Προς τούτοις εστάλθησαν και από Ζάκυνθον εκατόν υπό της επιστασίας των εντίμων Σπυρίδωνος Φλαμπόρα, Σπυρίδωνος Γουζέλη και Μιχαήλ Μπελέτη, Πενηντάρχου της Τζίβικας. Ήσαν δε και έτεροι διακόσιοι από την ιδίαν νήσον, ετοιμοι να αναχωρήσουν, οι οποίοι εντός ολίγου πρέπει να είναι ε-

δώ. Τα έξοδα αυτών των ανθρώπων, οπού έρχονται να βοηθήσουν, διά να ταχυνθούν και να αποτελειώσουν τα όσα ενδυναμώματα εδώ χρειάζονται, γίνονται κατά μέρος από την καθ’ έκαστον νήσον, χωρίς το κοινόν θησαυροφυλάκιον να υποφέρη το παραμικρόν βάρος.

Επειδή και η φωνή οπού προλαβόντως έτρεξεν εδώ, ότι ο Αλήπασας είχεν φ. 4 όλην την ετοιμασίαν και απόφασιν να κάμη την εις τα ενταύθα / εφόρμησιν και ότι μόνον εις αυτό απέβλεπεν ο εις Πρέβεζαν ερχομός του, έφθασεν και έως τους ιδικούς μας αρματολούς, οι οποίοι εις μίαν παρομοίαν είδησιν ευθύς συνεκρότησαν συμβούλιον και απεφάσισαν οπού έν μέρος αυτών να δράμη εις βοήθειάν μας, παραβλέποντας και τους κινδύνους οπού έμελλε να απαντήσουν και τους κόπους όπου ήθελε δοκιμάσουν κάνοντες ένα τόσον μακρινόν δρόμον. Ήτον εις την επαρχίαν των Τρικάλων και προς το Μέτζοβον οι περισσότεροι, όταν έμαθον αυτήν την είδησιν, και ευτύς, δίχως την παραμικράν αναβολήν, ηνώθησαν και έκλεξαν διακοσίους πενήντα, από τους πλέον ανδρείους όλου του σώματος, και υπό των αρχηγών καπετάν Κίτζου Μπότζαρη, Κατζαντώνη, Σκυλοδήμου και Κουμπάρου τους εξεκίνησαν διά εδώ, στέλνοντας πρωτύτερα δέκα ανθρώπους, διά να μας ειδοποιήσουν τον ερχομόν τους. Δεν εστάθη δυσκολία οπού να μην την υπόφεραν εις τούτον τον αποσυρμόν τους. Οι Τούρκοι, οπού υπώπτευσαν την απόφασιν τους, ηνώθησαν εις την στιγμήν όλοι και αφ’ ου έστειλαν έν αρκετόν μέρος έμπροσθεν να προφύλαξη όλα τα στενώματα και απεράματα, διά να αντικόψη την διάβασίν τους, το άλλο έγινεν εις φ. 4v δύο σώματα και τους ακο/λουθούσεν. Ειδοποίησαν συγχρόνως και τον Ισούφαγαν Χασνατάραγαν εις Πλαγιάν, ο οποίος έστειλε πεντακοσίους να ευρίσκωνται εις τον κάμπον της Ζαβέρδας, απ’ όπου έμελλε να διαβούν αρματολοί, διά να ιμπαρκαρισθούν. Όλαι αύται αι προμήθειαι όπου έγιναν από μέρος των εχθρών δεν εχρησίμευσαν, ει μη να αυξήσουν την τόλμην των δικών μας και να φέρουν αισχύνην και εντροπήν εις τον εαυτόν τους. Εις όλον το διάστημα των οκτώ ημερών οπού έκαμαν οι ιδικοί μας, έως να φθάσουν εις την άκρην της θαλάσσης, αδιακόπως ήτον εις συναπάντησιν με τους εχθρούς και εις πόλεμον. Δεν ευρέθη κανένας δρόμος, κανένα απέραμα, διά όσον στενόν ή πεφυλαγμένον και αν ήτον, οπού να μην το υπερέβη η μεγαλοψυχία των. Ευθύς οπού οι εχθροί τους έβλεπον να ορμούν κατεπάνω τους, εις την στιγμήν ετρέποντο εις φυγήν και τους άφηναν να απερνούν ανενόχλητα. Φθάσαντες οι ιδικοί μας εις το Βούστρι του Ξηρομέρου, τόπος απέχων δέκα ώρες από εδώ, εκεί εστάθησαν, διά να προμηθευθούν από τροφάς, οπού τας είχον προ δύο ημέρας τελειώσει, και διά να ξεκουρασθούν και από την τόσην μακρινήν και φ. 5 κοπιαστικήν οδοιπορίαν. Μετ’ ου πολύ εφά/νησαν και οι Τούρκοι εις τους πρόποδας του βουνού και, όντες τετράδιπλοι εις τον αριθμόν, ετράπησαν να αποφύγουν τον πόλεμον· δι’ ο και άρχισαν να εξαπλώνωνται και να πιάνουν τας καλλιτέρας τοποθεσίας, διά να είναι εις κατάστασιν να βλάψουν και να διαφενδευθούν εις καιρόν χρείας όσον το δυνατόν. Τίποτες και αυτά δεν τους εστά-

θησαν ωφέλιμα. Οι εδικοί μας, αφ’ ου εβάσταξαν διά τέσσερες ώρες τον πόλεμον, ώρμησαν με τα σπαθιά εις τας χείρας κατ’ επάνω τους και άνοιξαν με την ανδρίαν τους τον δρόμον. Είκοσι Τούρκοι έμειναν εις ταύτην την συναπάντησιν αποθαμένοι και επέκεινα των τόσων ελαβώθησαν, από δε τους εδικούς μας εσκοτώθη ένας και δύο ελαφρά επληγώθησαν. Μετά τούτην την ευτυχή πράξιν δεν έλαβον πλέον θάρρος οι εχθροί να ενοχλήσουν τον αποσυρμόν τους ούτε οι προευρισκόμενοι 500 εις Ζαβέρδαν, ακούσαντες τον χαλασμόν των άλλων, ετόλμησαν να τους φανούν κατ’ έμπροσθεν, αλλ’ από μακρόθεν τους έβλεπον να απερνούν, χωρίς να λάβουν την αποκοτίαν να κατεβούν εις το πεφ. 5ριγιάλι να εμποδίσουν το ιμπάρκο τους, το οποίον ηκολούθησε κατά την πρώ/την του τρέχοντος επάνω εις τες επί τούτου στελμένες δύο κανονιέρες και εις το καράβι του καπετάν Χριστοδούλου Κομητοπούλου, το οποίον την προλαβούσαν ημέραν έριξε πολλές κανονιές εις την άκρην οπού είχον φανή οι Τούρκοι και τους έκαμε να απομακρυνθούν. Την αυτήν ημέραν ήλθον όλοι και εξεμπαρκαρίσθησαν εις του Πασά την Βρύσιν, όπου και εστρατοπέ[ύ]δευσαν. Επήγε πολύς λαός να τους συναπαντήσουν και να συγχαρούν εις τον ερχομόν τους. Την επαύριον ήλθον οι πρώτοι τους εις την πόλιν. Επήγαν εις προσκύνησιν των Εξοχωτάτων Στρατηγών Παπαδόπουλου και Στέτερ, οι οποίοι τους έκαμαν πολλές περιποιήσεις επαινέσαντες τον ζήλον και την ανδρίαν τους.

Giornale S(ant)a Maura il p(rim)o luglio 1807

Si farebbe una grande mancanza, passando sotto silenzio li servigi e giornaliere operazioni che fanno li greci armatolo che si trovano fuori nelle terre nemiche. Il loro numero va crescendo sempre piú e cosi pure il loro ardire. Ali Pascià che per tante esperienze conosce il loro valore è molto inquieto, vededo la somma difficoltà che vi è non già per distruggerli affatto, giacché lui stesso lo trova impossibile, ma almeno di disperderli, affinchè non riconoscano tutti uniti la loro forza; poiché ha sotto gl’occhi il buon esito che ebbe la rivoluzione de’serviani, li quali, in cosi poco tempo, giunsero a scuotere il barbaro giogo che li opprimeva e si costituirono popolo libero, egli temendo un simile avvenimento, non credendo bastante per disperderli li tre corpi di armati che aveva spediti contro loro dall’Arta, Preveza ed Acarnania, li quali, come feci riportato nelli precedenti giornali, erano quasi piú di tre mila uomini, mandò ancora ne’scorsi giorni un certo Tair Ambasi con 700 delle sue guardie del corpo detti zogadari, li quali unitisi agl’altri s’incontrarono alli primi dello scorso mese nel territorio dell’Arta ed Agrafa

con li greci armatolo. In questo incontro non erano tutti li nostri che superano li mille, ma solo un terzo sotto la condotta delli bravi capiφ.1ν tani Chizo Bozari e Cazandoni./Verso il tramontar del sole cominciò la battaglia con molta vivacità da tutte le parti. In vano li capi dell’ armi di Ali Pascià tentarono con la moltitudine della lor gente di circondarli e di prenderli alla schiena. Ogni passo che facevano per compire il loro piano lo pagarono col loro sangue. Ovunque incontrarono la morte. Tutti li mezzi che adoprarono e per vincere o al meno per non esser vinti fu inutile, quantunque durante l’attacco ricevessero continui rinforzi. Vedendo finalmente che era impossibile di piú resistere all’ impeto dei bravi greci, si ritirarono verso le 6 della notte mal conci, lasciando nel campo piú di ottanta fra i principali morti e molto del loro equipaggio. Delli greci dieci soli perirono, uno de’quali, nominato Dipla, molto noto per il suo valore, il quale essendo molto impetuoso, entrò piú volte colla spada alla mano nelli trincieramenti turchi e là sacrificòsi per la sua patria. Li suoi compagni, dopo aversi doluto per la sua perdita, lo seppellirono assieme cogl’altri.

Dopo questo felice successo ebbero li turchi tale spavento che sfuggono ogni incontro. Li greci al contrario acquistarono tale ardire e confidenza che si può sperare che faranno anco in avvenire operazioni piú decisive ed utili./

φ.2 Mancherebbe al proprio dovere quest’isola, se non riconoscesse il vantaggio che le derivò dalla bravura di questi armatolo. In grazia alle loro operazioni la metà della truppa, che doveva assediare ed attaccare S(ant)a Maura, e la piú scielta dovette andar contro loro e mancò da qui. Noi riconosciamo molto da questa brava gente e desideriamo buon esito alle loro operazioni e tempo opportuno per render loro le dovute ricompense.

Pare che la chiamata di Ali Pascià al campo del Gran Visire sia vera, poiché risulta da molte relazioni che si attendevano a Jannina nuovi commissionati ad accelerare la sua partenza. Egli però che cura molto poco l’utile del suo Sovrano e che non si occupò mai che delle sue particolari faccende cominciò a scansarsi da questo viaggio sotto differenti pretesti fingendo l’ammalato e adoprando simili altre scuse. Si sa poi d’altra parte ch’egli mandò secretamente il suo fattore o Chiaaja a Costantinopoli incaricandolo di non risparmiare né mezzi né denari per scansarlo da questa chiamata.

Le malore successe in quella capitale e la caduta del Sultano sono rimarcabili. Quanti fra gli principali scapparono la morte in quelli primi momenti di rivoluzione furono sacrificati in seguito dal successore. Ogni φ.2v giorno succedono stragi/e morti in ogni ordine di persone. Per predar le loro sostanze non è necessario che abbiano commesso delitto, basta

che siano stati al servizio del precessore e che siano ricchi. La divina clemenza non potrà sopportare di piú che si facciano tante stragi all’ umanità e presto concorrerà a facilitare ogni mezzo, perché sia una volta distrutta quella tirannica ed ingiusta dinastia. Le fortificazioni che qui si fanno da giorno in giorno progrediscono meravigliosamente. Più di 800 lavoratori incessantemente travagliano. Alli 29 dello scorso mese vennero trecento cefaleni con gli necessari instrumenti diretti dagli nobili capitani Beretta, Corafà e Bardessi. Oltre a questi vennero dal Zante altri cento diretti dagli Spiridon Flambura, Spiridion Guselli e nob. sig(nor) Michiel Belletti, Capo di Cinquantina della Guardia Civica. Duecento altri dall’isola stessa si attendono a momenti. Il mantenimento e spese di questa gente che dalle altre isole concorre pe accelerare e compiere le fortificazioni che qui si fanno non è a spese del pubblico erario, ma bensì degli particolari delle rispettive isole./

φ.3 La voce che giorni fa qui correva che Ali Pascià aveva stabilito e s’ era preparato di attaccare S(ant)a Maura e che la sua venuta a Prevesa aveva questo oggetto giunse fino alli armatolo, li quali ciò sentendo fecero fra loro consiglio e stabilirono che una parte di loro si portasse tosto in soccorso di delta isola1, trascurando li pericoli, le difficoltà e le fatiche che dovevano incontrare, facendo un cosi lungo viaggio. La maggior parte di questi erano verso Tricala e Mezovo, quando appresero questa notizia, pure si unirono e tosto sciels[c]ero ducento cinquanta de’piú bravi fra di loro sotto la condotta de’capitani Chizo Bozari, Cazandoni, Schilodimo, Cumbaro e li spedirono verso qui. Mandarono prima un corpo di soli dieci per annunciarci il loro arrivo. Non vi fu disaggio che questi non abiano provato in questo loro passaggio. Li turchi che sospettarono questa loro intenzione si unirono tosto e dopo aver spedito un corpo staccato avanti per occupare tutte le gole delle montagne per cui dovevano passare e cosi impedire la lor venuta, li rimanenti si divisero in due corpi e li seguitarono, diedero pure notizia all’arabo Jussuf, il quale è accampato a Plajà. Questo mandò tosto cinquecento,/ φ.3v affinché occupassero la pianura di Zaverda, dalla quale li armatolo dovevano passare per imbarcarsi. Tutte queste operazioni de’ turchi non servirono che ad accrescere l’ardire dei greci ed a portar loro vergogna. In tutto il periodo degli otto giorni che essi si occuparono per giungere alla riva del mare incessantemente erano attaccati da nemici. Pure a fronte di questo non vi fu difficoltà, non passaggio difeso, non gole di montagne occupate che non abbiano superate col loro valore. Ogni volta che li turchi li vedevano arrivare con impeto contro loro si mettevano alla fuga e lasciavano loro il passaggio libero. Arrivati che furono a

1. Η λέξις αύτη και η προηγουμένη είναι δυσανάγνωστοι.

Vustri di Acarnania, luoco distante da qui ore dieci, si trattennero per provvedersi di vittovaglie che da due giorni si erano privi per riposarsi dal lungo e faticoso viaggio. Dopo poco arrivarono li turchi ed esssendo il loro corpo quattro volte piú numeroso si vergognarono di fuggire l’incontro. Cominciarono dunque a spiegarsi ed a occupare le migliori posizioni per poter danneggiare e difendersi, per quanto era possibile. Questo pure fu inutile. Gli greci, dopo aver combattuto per quattro φ. 4 ore, li /[li] attaccarono con la spada alla mano e si aprirono con loro valore la strada. In questo fatto piú di venti turchi furono ammazzati ed assai piú feriti. De’greci uno solo perì e due furono leggermente feriti. Dopo questo felice attacco non ebbero piú li Turchi l’ardire di impedire il loro passaggio. Li 400 pure che da prima si trovavano in Zaverda avendo sentito la rotta degli altri non ardirono di attaccarli, ma li osservavano da lunghi, né ebbero l’ardire di discendere alla riva per impedir loro l’imbarco, il i quale segui alli primi del corrente nelle due cannoniere e nel vascello di cap(it)an Cristodulo Comitopulo, espressamente colà spedito, il quale nel giorno antecedente tirò molte cannonate alla riva dove erano comparsi li turchi e li fece ritirare nel giorno seguente. Tutti li armatolo sbarcarono e si accamparono alla sorgente, detta del Pascià. Molta gente dalla città corse ad incontrarli ed a congratularsi per il loro arrivo. Il giorno seguente vennero li loro capi in città e si presentarono alli Gen(er)ali Stheder e Papadopuli, li quali li accolsero con molta bontà, lodandoli per il loro zelo e valore.

24

Αρχείον Ιονίου Γερουσίας Γεν. αρ. 9, αριθ. εγγρ. 348

Νο. 19

All’Illustrissimo Sig(no)r Segretario di Stato Finanze e F.A.

Il Commissario Estraordinario deH’Ecc(ellentissim)o Senato in S(ant)a Maura

Dal Commissariato Estraordin(ari)o

li 8 luglio 1807 g.s.

Tre viglietti uffiziali di V.S. Ill(ustrissi)ma, tutti tre datati li 2 corrente, vengono riscontrati nel presente. Sul complesso del loro tenore ho già in quest’incontro presentato all’Ecc(ellentissi)mo Senato li riverenti miei pensieri ed ò offerto al Consesso il prospetto della mia gestione.

Intorno al decreto ch’Ella m’accompagna pel nuovo imprestito m’occuperò tosto e frattanto le protesto la distinta mia stima e somma considerazione.

Il Com. Est. C(ont)e CAPODISTRIA

Άνω διά χειρός του παραλήπτου: 12 lug. 1807. Il Seg. fi Stato Co. Zordina.

φ.1v Περίληψις διά χειρός του παραλαβόντος γραμματέως: No. 1328. Commissario Estraordinario Co. Capodistria. Riscontra tre viglietti in data 2 corr(ent)e e sarà per eseguirsi sull’imprestito nuovo.

Αρ. 19

Προς τον Εκλαμπρότατον κύριον Γραμματέα της Επικρατείας επί των Οικονομικών και των Ε.Δ.

Ο εν Αγία Μαύρα Έκτακτος Επίτροπος της Εξοχωτάτης Γερουσίας

Εκ του Εκτάκτου Επιτροπείου

τη 8 Ιουλίου 1807 π.η.

Διά του παρόντος δίδεται απάντησις εις τρία επίσημα έγγραφα της Υ. Εκλαμπροτάτης Αυθ., φέροντα και τα τρία ημερομηνίαν 2 τρέχοντος. Επί του γενικού αυτών περιεχομένου παρουσίασα ήδη εις την απάντησιν ταύτην προς την Εξοχωτάτην Γερουσίαν τας μετά σεβασμού σκέψεις μου και διετύπωσα προς το Συμβούλιον το σχέδιον της ενεργείας μου.

Σχετικώς προς το θέσπισμα διά το νέον δάνειον, το οποίον μου αποστέλλετε, θα ασχοληθώ λίαν προσεχώς, και εν τοσούτω σας εκφράζω την διακεκριμένην εκτίμησίν μου και υψίστην υπόληψιν.

Ο Έκτ. Επίτρ. Κόμης ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ

Άνω: 12 Ιουλίου 1807. Ο Γραμμ. της Επικρατείας Κ. Τζορντίνας.

φ.1v Περίληψις: Αρ. 1328. Έκτακτος Επίτροπος Κ. Καποδίστριας. Δίδει απάντησιν εις τρία εγγραφα υπό ημερομηνίαν 2 τρέχοντος και θα απαντήση επί του νέου δανείου.

Αρχείον Ιονίου Γερουσίας Γεν. αρ. 9, αριθ. εγγρ. 349

Νο. 25

Finanze

All’Ecc(ellenttissi)mo Senato

Il Commiss(ari)o Estraord(inari)o in S(ant)ta Maura

Dal Commiss(aria)to Estraord(inari)o

li 8 luglio 1807 g.s.

Nei primi giorni del corrente mese mi sono trovato senza pubblico fondo nella cassa aspettando sempre soccorsi da VV.EE. Ho dovuto necessariamente cercare un’imprestito. Lo ho determinato a mille zecchini d’oro. Graziosamente vi concorse il sig(no)r Col(onne)llo Zaghel, Comandante della fortezza, e lasciò che io liberamente determinassi il tempo della restituzione ed il cambio di questa somma. Impegnai la restituzione dopo un mese e spero di conciliare il cambio a misure discretissime.

Con questo denaro si potrebbe supplire alle spese giornaliere ristrette per ciò che mi spetta, al pagamento dei falegnami russi che travagliano nella fortezza, a quelli che la notte dano l’opera loro maestra φ.1v nelle nuove fortificazioni, alli repubblicani che tagliano /nei boschi pali; ma il soldo che in parte io devo far contribuire alla marina, le altre ricerche russe urgenti ed il pagamento degli albanesi faranno svanire ben presto anco questo sussidio. Spero d’altronde in quelli promessi da VV.EE. coll’uffizio dell’Ill(ustrissi)mo sig(no)r Seg(reta)rio di Stato dei 2 del corrente. Io p(er) accelerarli spedisco quest’oggi a Cefalonia ed al Zante la galeottina del cap(ita)n Potamiano, assicurata da russo presidio e da un uffiziale, che venne accordato nelle mie ricerche da S.E. il sig(no)r Generale Stether.

Malgrado le incessanti mie distrazioni per accorrere colla persona piú che col pensiero e nel luogo delle fortificazioni e nelle campagne ed ovunque eseguirsi debbono delle commissioni relative a questo precipuo oggetto della mia missione, malgrado ciò ho potuto cogliere un istante p(er) occuparmi direttamente della maniera con cui è amministrata questa finanza. Non dirò mai abbastanza quanta sia stata la mia sorpresa e come vivo sia stato il dolore da cui sono stato penetrato, veggendo che il Mag(istra)to alle Finanze non è stato giammai attivato non solo secondo le leggi della contabilità, ma nemmeno secondo la φ.2 legge organica,/che il denaro pubblico non è stato mai custodito che

dal solo Tesoriere, che non v’è computista, per abile che egli sia, il quale possa dilucidare l’interna azienda di questa finanza; che le sue compagnie albanesi al soldo della Repubblica si pagavano dal Mag(istra)to, ossia dal Tesoriere, senza che norma di questo pagamento fosse un ruolo il quale colle forme dovute non ha mai esistito nel Mag(istra)to suddetto. Che finalmente i primi ad essere pagati ogni mese erano i funzionarj della lista civile, senza che avuto siasi riguardo all’esaurimento della finanza ed all’ingiustizia che si commetteva, pagando alcuni funzionarj che oggi sono di nome e negando e mercedi e pagamento p(er) mancanza di numerario a uomini che travagliano ed a proprietarj che somministrano effetti.

Dopo di aver conosciuto tutto questo ho fatto realizzare alla mia presenza la revista delle due compagnie albanesi, si è conformato il nuovo ruolo, ho ordinato che non sieno pagati che i presenti ed ho desiderato di vedere io in persona tutti gli assenti, tutte le ordinanze, φ.2ν tutti gli ammalati, prima che sieno registrati/nel ruolo i loro nomi p(er) essere pagati. Dalli 3 del corrente, fin’oggi non ho veduto nessuno ed è cosi che la pubblica cassa non ne paga che soli centoventisei che sono quelli che in fatti servono.

Le reviste saranno frequenti ed inaspettate e spero che si avrà un miglior servizio e minore spesa. Due istanze mi furono avanzate dai capitanj a nome delle loro compagnie, una prima con cui dimandano di essere dispensati dal pagare i diritti di uffizio che vengono ad essi richiesti p(er) codesto Dipartimento delle Finanze e Forz’Armata p(er) l’avuta organizzazione sistematica, l’altra di essere messi allo stesso soldo che percepiscono gli albanesi al servizio russo. Mi sono assunto l’incarico di implorare per essi la pubblica beneficenza. E la imploro.

Messo in ordine questo ramo dell’amministrazione io sperava che le insinuazioni vocali avessero potuto bastare, perché intorno agli altri le leggi ulteriormente non fossero neglette. Sono stato obbligato, veggendo sempre eguale l’indolenza, di dirigermi alla Reggenza coll’uffizio che in copia rassegno a VV.EE. sotto no. 1.

φ.3 Quando sfortunatamente nessun effetto reale fosse/per risultare da questa mossa, io sono determinato di prendere direttamente qualche altra vigorosa misura, poiché mi sono assicurato personalmente che la mormorazione per cosi fatte negligenze oltrepassa di molto i confini di questa città e stendesi molto nelle campagne soggette da otto mesi a questa parte a requisizioni violenti e continue di ogni maniera e sempre gratuite. Pochi e p(er) qualche giorno soltanto dei legionarj della truppa civica hanno accolto e ricevuto il soldo accordato dalla legge. Tutti servono colla persona coi loro animali da soma senza nulla esigere,

fuorché il risparmio del pubblico denaro onde non ricadano sopra di essi de’nuovi aggravj.

Resta che una revista sia fatta eziandio sullo stato dell’amministrazione de’luoghi pii. La ho promessa per levarmi d’attorno uno sciame di villani, i quali sanno per sino che l’affitto di casa accordato al Ministro per la residenza del Mag(istra)to è superiore di molto a quello che il Ministro stesso paga per tutta la sua casa ove tenevansi le sessioni.

Non è della mia competenza il manumettermi in questa che è φ.3v tutta giurisdizione del Governo/locale. Ma fui costretto di prenderla e per le ragioni soprannunziate e p(er) calmare le doglianze di tutta quella gente che veggo ogni giorno e che non fa grande fatica di farsi vedere anco dai forestieri che ci presidiano.

Devo giustificare alcune partite del foglio che ho indirizzato col mio rapporto no. 14. Questa giustificazione la abbiano VV.EE. da quanto ho rassegnato col rapporto no. - e del presente.

Imploro la continuazione della pubblica grazia.

Il Comm. Est. C(ont)e CAPODISTRIA

φ.1 Άνω διά χειρός του παραλήπτου: 12 lug. 1807. Il Seg. di Stato Co. Zordina.

Αρ. 25

Οικονομία

Προς την Εξοχωτάτην Γερουσίαν

Ο εν Αγία Μαύρα Έκτακτος Επίτροπος

Εκ του Εκτάκτου Επιτροπείου

τη 8 Ιουλίου 1807 π.η.

Κατά τας πρώτας ημέρας τρέχοντος μηνός ευρέθην άνευ δημοσίων χρημάτων του ταμείου αναμένων διαρκώς συνδρομήν παρά των Υ.Υ. Ε.Ε. Υπεχρεώθην εξ ανάγκης να αναζητήσω δάνειον. Καθώρισα τούτο εις χίλια χρυσά τσεκίνια. Ευτυχώς συνέδραμε ο Συνταγματάρχης κύριος Ζάγγελ, φρούραρχος, και επέτρεψε να καθορίσω ελευθέρως τον χρόνον της επιστροφής και το συνάλλαγμα του ποσού τούτου. Υπεχρεώθην εις επιστροφήν μετά ένα μήνα και ελπίζω να συμφωνήσω το συνάλλαγμα εις τιμάς λίαν συγκαταβατικάς.

Διά των χρημάτων τούτων θα ήτο δυνατόν να αντεπεξέλθω εις τα καθη-

μερινά έξοδα, λίαν περιωρισμένα εις ό,τι με αφορά, εις την πληρωμήν των Ρώσων ξυλουργών οι οποίοι εργάζονται εις το φρούριον, εις εκείνους οι οποίοι παρέχουν κατά την νύκτα την τεχνικήν εργασίαν των εις τας νέας οχυρώσεις, φ. 1v εις τους υπηκόους της Πολιτείας οι οποίοι τέμνουν / πασσάλους εις τα δάση, αλλά τα χρήματα διά των οποίων πρέπει να συνδράμω εν μέρει το Ναυτικόν, αι άλλαι επείγουσαι ρωσικαί επιδιώξεις και η πληρωμή των Αλβανών θα εξαντλήσουν ταχύτατα και αυτήν την βοήθειαν. Αφ’ ετέρου ελπίζω εις εκείνα τα οποία αι Υ.Υ. Ε.Ε. μου υπεσχέθησαν διά του εγγράφου των 2 τρέχοντος του Εκλαμπροτάτου κυρίου Γραμματέως της Επικρατείας. Διά να τα επιταχύνω, αποστέλλω αμέσως σήμερον εις Κεφαλληνίαν και εις την Ζάκυνθον την μικράν γαλέραν του καπετάν Ποταμιάνου, ασφαλώς συνοδευομένην υπό ρωσικής φρουράς και αξιωματικού, ο οποίος παρεχωρήθη κατά τας αναζητήσεις μου υπό της Α.Ε. του Στρατηγού κυρίου Στέδερ.

Παρά τους ατελευτήτους περισπασμούς μου να παρευρίσκωμαι μάλλον αυτοπροσώπως παρά διά της σκέψεως και εις τον τόπον των οχυρώσεων και εις την ύπαιθρον και οπουδήποτε πρέπει να εκτελώνται παραγγελίαι σχετικαί προς τον εξέχοντα τούτον σκοπόν της αποστολής μου, παρά ταύτα ηδυνήθην να εύρω ελάχιστον χρόνον, διά να ασχοληθώ απ’ ευθείας περί του τρόπου κατά τον οποίον ησκήθη η διαχείρισις των οικονομικών τούτων. Ουδέποτε θα εκφράσω ικανοποιητικώς πόση υπήρξεν η έκπληξίς μου και πόσον ισχυρά υπήρξεν η λύπη εκ της οποίας επληγώθην, ότε είδον ότι η επί των Οικονομικών Υπηρεσία ουδέποτε εδραστηριοποιήθη ουχί μόνον κατά τους νόμους της λογιστικής, φ.2 αλλ’ ουδέ κατά τον οργανικόν νόμον τούλάχιστον, / ότι το δημόσιον χρήμα ουδέποτε εφυλάχθη, ειμή παρά μόνον του θησαυροφύλακος, ότι δεν υπάρχει λογιστής, όσον ικανός και αν είναι, ο οποίος να δύναται να διαφώτιση την εσωτερικήν διαχείρισιν των οικονομικών τούτων· ότι τα αλβανικά σώματα επί μισθώ της Πολιτείας ημείβοντο υπό της Υπηρεσίας είτε του Θησαυροφύλακος, χωρίς να υφίσταται κατάστασις ως βάσις της πληρωμής ταύτης, η οποία ουδέποτε υπήρξεν εις την άνω ειρημένην Υπηρεσίαν κατά τους δέοντας τύπους, ότι, τέλος, οι πρώτοι διά πληρωμήν έκαστον μήνα ήσαν οι υπάλληλοι του πολιτικού καταλόγου, χωρίς να λαμβάνεται υπ’ όψιν η εξάντλησις των χρημάτων και η αδικία η οποία διεπράττετο διά της αμοιβής υπαλλήλων τινών οι οποίοι σήμερον υπάρχουν κατ’ όνομα και διά της αρνήσεως μισθών και αμοιβής ένεκα ελλείψεως μετρητών εις ανθρώπους οι οποίοι μοχθούν και εις ιδιοκτήτας οι οποίοι προμηθεύουν είδη.

Ότε αντελήφθην πάντα ταύτα, διέταξα να γίνη επί παρουσία μου ο έλεγχος των δύο αλβανικών σωμάτων, εσχηματίσθη η νέα επετηρίς, διέταξα να μη πληρώνωνται, ειμή οι παρόντες, και ηθέλησα να ίδω αυτοπροσώπως πάντας τους απόντας, πάντας τους ακολούθους, πάντας τους ασθενείς, πριν ή φ.2ν καταχωρισθούν/εις την επετηρίδα τα ονόματά των, διά να πληρωθούν. Από της 3 τρέχοντος μέχρι σήμερον ουδένα είδον, και εις τούτο οφείλεται ότι τοι-

ουτοτρόπως το δημόσιον ταμείον πληρώνει μόνον εκατόν είκοσι έξ, οι οποίοι είναι εκείνοι οι οποίοι πράγματι υπηρετούν.

Αι επιθεωρήσεις θα είναι συχναί και απροσδόκητοι, και ελπίζω ότι θα υπάρξη καλλίτερα υπηρεσία και μικρότερα δαπάνη. Μου υπεβλήθησαν δύο αιτήσεις υπό των οπλαρχηγών εξ ονόματος των σωμάτων των: η πρώτη, διά της οποίας ζητούν να απαλλαγούν της πληρωμής των δικαιωμάτων της υπηρεσίας, η οποία <πληρωμή> εζητήθη παρ’ αυτών διά του εκείσε Τμήματος Οικονομικών και Ενόπλων Δυνάμεων διά την πραγματοποιηθείσαν συστηματικήν οργάνωσιν· η δευτέρα, να τεθούν εις υπηρεσίαν αντί των ιδίων χρημάτων τα οποία εισπράττουν οι εις την ρωσικήν υπηρεσίαν Αλβανοί. Ανέλαβον την υποχρέωσιν να παρακαλέσω δι’ αυτούς την γενναιοδωρίαν του δημοσίου. Και παρακαλώ διά τούτο.

Αφού ετακτοποιήθη ο κλάδος ούτος της διοικήσεως, ήλπιζον ότι αι προφορικαί συστάσεις θα ηδύναντο να αρκέσουν, διά να μη παραμεληθούν περαιτέρω οι νόμοι σχετικώς προς τα λοιπά. Ηναγκάσθην, επειδή έβλεπον πάντοτε την αυτήν αδιαφορίαν, να απευθυνθώ εις την Αρχήν του Κυβερνήτου διά του εγγράφου το οποίον υποβάλλω εν αντιγράφω προς τας Υ.Υ.Ε.Ε. υπ’ αριθ. 1.

φ.3 Εάν ουδέν πρακτικόν αποτέλεσμα δυστυχώς / επρόκειτο να εξαχθή εκ της κινήσεώς <μου> ταύτης, είμαι αποφασισμένος να λάβω ευθέως άλλα τινά σοβαρά μέτρα, εφόσον έχω βεβαιωθή προσωπικώς ότι οι ψίθυροι διά τας ούτω δημιουργουμένας παραβάσεις <του νόμου> υπερπηδούν κατά πολύ τα όρια της πόλεως ταύτης και διαδίδονται ευρέως εις την ύπαιθρον την υποκειμένην από οκτώ μηνών ενταύθα εις βιαίας και συνεχείς επιτάξεις παντός είδους και πάντοτε χαριζομένας. Ολίγοι εκ των λεγεωνάριων της πολιτοφυλακής και δι’ ολίγας μόνον ημέρας εδέχθησαν και έλαβον τα χρήματα τα χορηγούμενα κατά τον νόμον. Πάντες υπηρετούν αυτοπροσώπως μετά των υποζυγίων των, χωρίς ουδέν να απαιτούν, πλην της φειδούς εις το δημόσιον χρήμα, διά να μη επιπέσουν επ’ αυτών νέαι επιβαρύνσεις.

Υπολείπεται να γίνη έλεγχος προσέτι εις την κατάστασιν της διοικήσεως των ευαγών ιδρυμάτων. Τον υπεσχέθην, διά να απαλλαγώ σμήνους χωρικών, οι οποίοι γνωρίζουν ακόμη και ότι το ενοίκιον του οίκου το συμφωνηθέν μετά του <ανωτέρου> Υπαλλήλου διά την έδραν της Υπηρεσίας είναι κατά πολύ ανώτερον εκείνου το οποίον ο ίδιος Υπάλληλος πληρώνει δι’ ολόκληρον την οικίαν του, όπου εγίνοντο αι συνεδριάσεις.

Δεν είναι της αρμοδιότητός μου το να επιληφθώ του θέματος τούτου, το οποίον είναι ολόκληρον εις την δικαιοδοσίαν της τοπικής Διοικήσεως./ Αλλά ηναγκάσθην να την αναλάβω και διά τους προαναφερθέντας λόγους και διά να κατασιγάσω τα παράπονα όλων αυτών των ανθρώπων, τους οποίους βλέπω καθημερινώς, και οι οποίοι ευκόλως εμφανίζονται προ των ξένων, οι οποίοι μας φρουρούν.

Πρέπει να δικαιολογήσω ωρισμένας μερίδας εις το έγγραφον το οποίον

απηύθυνα διά της εκθέσεώς μου, αρ. 14. Την εξήγησιν ταύτην αιi Υ.Υ. Ε.Ε. ας την λάβουν εξ όσων ανέφερα διά της εκθέσεώς μου αρ. — και της παρούσης.

Παρακαλώ την συνέχισιν της δημοσίας ευνοίας.

Ο Έκτ. Επίτρ. Κόμης ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ

φ.1v Άνω: 12 Ιουλίου 1807. Ο Γραμμ. της Επικρατείας Κ. Τζορντίνας.

Αρχείον Ιονίου Γερουσίας Γεν. αρ. 9, αριθ. εγγρ. 349, συνημμένον

No. 1

Copia di lettera scritta dall’Ill(ustrissi)mo Comm(issario) Estraordinario in S(ant)a Maura al P(ri)mo Regg(ent)e V(ic)e Pritano dell’ isola stessa in data 6 luglio 1807 s.v.

È noto abbastanza a questo Governo quanta sia l’angustia nella quale versa da lungo tempo la pub(blic)a economia e come giornaliere, molte ed urgenti sieno le opere che la custodia militare di quest’isola ha reso necessarie e quindi come siavi uno sbilancio spaventevole fra lo stato attivo ed il passivo della pubblica cassa.

Deve essere parimenti noto a cadauno degl’abitanti di quest’isola e quindi a tutti li mag(istra)ti funzionarj che per questo sbilancio non ricevono necessariamente soldo effettivo dalla pub(blic)a cassa per quanto spetta alla mia gestione che i lavoratori russi, i militari ed alcuni artigiani, i quali nell’esercizio del loro mestiere confidano l’esistenza loro e quella delle loro famiglie. Gl’altri tutti si appagano e con nobile spontaneità di sentimenti di ritirare in luogo del soldo che ad essi si deve un titolo che li autorizza ad esigerlo un giorno, quando cioè sulla pubblica economia altre misure piú estese si prenderanno.

Non può ignorare nissuno che per rendere conciliabile l’esecuzione sollecita dei presenti lavori colla misurata cooperazione delle risorse che fisicamente ed economicam(ente) offrir poteva questo paese si sono interessati gl’abitanti tutti della Repub(blic)a e tutti con offerte generose e spontanee diedero non poco soccorso all’opera grandiosa della fortificaz. di S(ant)a Maura./

φ.1v In seguito a queste osservazioni che cader devono sull’occhio di tutti io non posso ch’essere dolente e sorpreso nello scuoprire che i primi a cercare indiscretamente all’erario pubblico i loro soldi sono li