Αρχείον Ιωάννου Καποδίστρια, τ. Γ΄

52

Vienna 6/18 Ottobre 1811

Questa è la s(con)da lettera che le scrivo da Vienna. La preced(en)te p(er) la via d’ Italia. La p(rese)nte per quella di Gianina. Il s(ignor) Stavro di Joann se ne incarica. La manderà al padre suo che attrovasi a Gianina, ed esso avrà la cura di spedirla a Lei, e di farmi tenere qui le risposte che ella vorrà darmi. Su di questo siamo intesi... E parmi che oramai questa strada soffrirà meno difficoltà che qualaunque altra... Sono benissimo di salute... Parmi di essere rinato... Frutta et legumi per il vitto ... E finestre aperte tutto il giorno ... Non sono piccio- li vantaggi... S.E. il S(ignor) Conte di Stakelberg al quale p(er) dovere e per sentimento fò sovente la mia corte, mi ha colmato di bontà, et si degnò di parlarmi il linguagio franco e leale dell’ amicizia... Io pure gli dissi in breve quali veri motivi mi avevano fatto presciegliere, nelle attuali circostanze il sogiorno di Vienna, a qualunque altro... Gradi questa apertura1 ingenua. E mi promise, che per quanto può dipendere da lui io n(on) avrò motivo di pentirmi della risoluzione che ho preso... Data questa base alla mia esistenza qui. Ho fissato un circolo di conoscenze bastanti, p(er) farmi trovare ricreazione la serra... Non è molto esteso... poicchè le molte moltissime conoscenze, non fanno molto av(v)anzare, poicchè è difficile sostenerle tutte; e poicchè in fine non saprei vivere p(er) fare soltanto delle visite. D’ altronde qui si vive con grande disinvoltura, e molto alla maniera mercantile. Ho trovato in questo un grande cangiamento. Tre anni fa c’ era più di lusso, e molta dissipazione. .. Pare che tutto sia rientrato, in un ordine di severa e stretta economia... ed in questo ci trovo un poco il mio conto... Spero che i miei appunta(en)ti mi basteranno ... I p(ri)mi giorni sono sempre più dispendiosi... poicchè bisogna montarsi, e bisogna φ.1v / pagare un tributo all’ inesperienza... Mi tiravo abbastanza d’ affare in Russia dopo cinque o sei mesi, avendo un poco imparato la lingua. Il tedesco peraltro parmi una lingua oltre modo difficile e non so se avrò il coraggio di occuparmene... Non di meno, essa è necessarissima .. . poicchè il popolo, gli artisti, i negozianti, ed in fine tutta quella gente colla quale si a a fare p(er) le cose della vita n(on) parlano che il tedesco, ed è penibile di avere sempre ai fianchi un interprete... Ella n(on) indovinerà mai chi è il mio uomo d’ affari, la mia lingua, e le mie orecchie in questi p(ri)mi giorni del mio stare qui?... Silivergo 1’

1. πιθανή ανάγνωση

ex—dragomano dell’Gozajann, il Console Turco in Corfù... Esso è qui quasi stabilito con suo f(rate)llo... Apena seppe il mio arrivo venne a vedermi; e da otto giorni a questa parte, esso n(on) fa che correre meco p(er) tutta Vienna... Corre è vero un poco comodam(en)te percchè il dopo pranzo ho la carozza, n(on) essendo decente andare a piedi, almeno p(er) le p(ri)me volte... Gli ho molta riconoscenza... parla bene il tedesco, ed è molto inteligente, p(er) n(on) lasciarmi defraudare nei piccioli dispendj che devo fare.

Ho qui trovato il C(onte) Mocenigo, e la moglie sua... Sono aspettando i passaporti, p(er) intraprendere il loro viaggio terrestre e maritimo, e p(er) rendersi a Cagliari... Non so p(er)altro quando questi passaporti arriveranno... Molti altri Greci ho pure conosciuto... nella classe dei negozianti essi occupano un posto considerabile; e vi sono certam(en)te alcune grandi case delle quali la conoscenza et l’ amicizia, può essere sotto molti rapporti di una grande utilità oggi, ed in avvenire meglio. Mi hanno accolto gentilmente. E ne sono contentissimo.

φ. 2 / Il cambio è sempre perdito... Il ducato di Ollanda si cangia 60 fiorini di banco cedole... La Dieta Ungarica che tuttavia è aperta si occupa di grandi misure p(er) ristabilire il credito della Finanza. Stassi nell’ aspettazione dei risultati... I biglietti di ammortizaz(io)ne cioè la nuova carta monetata, dinnanzi la quale la antica perde (p(er) volontà del governo) 4/5 del suo valore, perde non di meno moltissimo contro la moneta metallica. E pare che il rimedio necessa(riamen)te adottato, sia sempre inefficace dinanzi alla grandezza del male... Malgrado tutto questo defficit, si vive in Vienna a miglior mercato, che in Russia. Sia che i bisogni della vita sieno minori... Sia che il lusso n(on) è cosi eccessivo... Sia qualunque si voglia la ragione questo è un fatto, che conosco p(er) esperienza... Stando al di fuori, e sentendo tanta calamità publiche, si è tentati di credere che qui debba regnare una tristezza senza fine... Tutto al contrario... Il popolo è allegro p(er) sua natura; ama il passeg(g)io ... il divertimento... la musica... il ballo... ed i spettacoli... Ho assistito avanti jeri all’ assensione del celebre orologiaro2 inventore delle alli... Esso felicemente a spicato il suo volo; si è ellevato da terra... si è perduto nelle nubi, ed è andato a cadere a tre o quattro miglia fuori di Vienna... Queste ali artistamente fatte di seta ed, accomodate ad una segiola, ove l’ u o m o ucello, si agiusta in maniera che movendo le bracia e le gambe, ripetta colle sue ali, il volo degli uccelli... Un pallone aerostatico di mediocre grandezza lo elleva e lo sostiene in aria; esso è attaccato alla testa del vollatore col mezzo di una ingegnosissima machinetta.

2. αντί ορθ. orologiero

Questa invenzione è molto bizarra... Non so p(er) altro quanto utile. Avrei voluto che il viaggio aereo del nostro uomo uccello, si fosse stato φ.2ν / contro la corrente dell’ atmosferra... Allora potrebbesi sperare col mezzo delle ali di dare direzione al pallone aerostatico. Questo spettacolo si è dato nel Prater... alla presenza di 20m(illa) spettatori, ed almeno di 4 m(illa) carozze... Il tutto insieme era imponente. E quello che mi fece più di piacere si è che io ho passegiato là sino alle 8 della serra, in semplice abito, senza mantello, e senza surtu3 Unitè4.... Eccole una lettera, che a un poco la faccia di lettera. Se il mezzo di Gianina prospera... ne scriverò delle lunghissime. Essendo p(er) me questa una delle più grate occupazioni.

I miei ossequj a tutti quanti... Abbraccio f(rate)llj, e sorelle, e cognati, e nipoti. Baccio le mani ai zij ed ai genitori, ed imploro sempre la loro benedizione.

Il figlio Giovanni

Αρ. 77

Βιέννη, 6/18 Οκτωβρίου 1811

Αυτή είναι η δευτέρα επιστολή, την οποίαν γράφω προς υμάς εκ Βιέννης. Η προηγουμένη απεστάλη μέσω της οδού της Ιταλίας. Η παρούσα μέσω εκείνης των Ιωαννίνων. Ο κύριος Σταύρος Ιωάννου επιφορτίζεται προς τούτο. Θα αποστείλη αυτήν εις τον πατέρα του, εις τα Ιωάννινα, και αυτός θα μεριμνήση διά να αποστείλη αυτήν προς υμάς και να μοι επιδώση τας απαντήσεις, ας υμείς θα θελήσητε να μοι δώσητε. Επί τούτου είμεθα σύμφωνοι... Μου φαίνεται δε ότι τώρα πλέον η οδός αυτή θα υποφέρη ολιγώτερον εξ οιασδήποτε άλλης οδού... Είμαι πολύ καλά κατά την υγείαν... Έχω την εντύπωσιν ότι ανεγεννήθην... Οπώραι και όσπρια διά τροφήν... Και τα παράθυρα ανοικτά καθ’ όλην την ημέραν... Δεν είναι μικρά πλεονεκτήματα... Η Α.Ε. ο Κόμης κύριος Στάκελμπεργκ, εις τον οποίον εκ καθήκοντος και εξ αισθήματος υποβάλλω συχνάκις τα σέβη μου, περιέβαλεν εμέ διά καλωσύνης και ηυδόκησεν να μοι ομιλήση την ελευθέραν και ειλικρινή γλώσσαν της φιλίας... Εγώ του ανέφερα εν συντομία ωσαύτως, οποίοι ήσαν οι αληθείς λόγοι, οίτινες συνέβαλον ώστε να επιλέξω εν ταις παρούσαις περιστάσεσιν την εν Βιέννη παραμονήν εξ οιαισδήποτε άλλης... Ηυχαριστήθη διά την αφελή αυτήν εισαγωγήν και μοι υπεσχέθη ότι όσον εξαρτάται εξ αυτού εγώ δεν θα

3. αντί ορθ. surtout

4. πιθανή ανάγνωση

έχω λόγον να μετανοήσω διά την απόφασιν, ην έλαβον... Τεθείσης της βάσεως αυτής διά την ενταύθα παραμονήν μου, καθώρισα ένα κύκλον γνωριμιών, αίτίνες εξαρκώσιν διά την αναψυχήν μου κατά τας εσπέρας... Δεν είναι λίαν εκτεταμένος... διότι αι πολλαί, αι πλείσται γνωριμίαι, δεν προσφέρουν πλεονεκτήματα καθ’ όσον είναι δύσκολον να συντηρή τις όλας αυτάς· και διότι επί τέλους, δεν θα εγνώριζον να ζω διά να κάμω μόνον επισκέψεις. Εξ άλλου ενταύθα ζουν μετά μεγίστης απλότητος και κατά τον τρόπον των εμπορων. Ηύρον εις τούτο μίαν μεγάλην αλλαγήν. Προ τριών ετών υπήρχεν μεγαλυτέρα πολυτέλεια και πολλή σπατάλη... Φαίνεται ότι τα πάντα επανήλθον εις μίαν κατάστασιν αυστηράς και λελογισμένης οικονομίας. Εις τούτο δε ευρίσκω κάποιαν ωφέλειαν... Ελπίζω ότι αι αποδοχαί μου θα μοι εξαρκώσιν. Αι πρώται ημέραι είναι πάντοτε αι πλέον δαπανηροί... διότι πρέπει να εγκατασταθώ φ. 1v και πρέπει / να πληρώσω φόρον τινά εις την απειρίαν... Επέτυχα να ζω αρκούντως ικανοποιητικά εν τη Ρωσία μετά πέντε ή έξ μήνας, έχων εν τω μεταξύ εκμάθει ολίγον την γλώσσαν. Η γερμανική εξ άλλου μου φαίνεται γλώσσα τα μάλα δύσκολος και δεν γνωρίζω αν θα εύρω το θάρρος να ασχοληθώ μετ’ αυτής... Ουχ ήττον, αυτή είναι αναγκαιότατη... καθ’ όσον οι άνθρωποι, οι τεχνίται, οι εμποροι και επί τέλους όλον αυτό το πλήθος, μετά του οποίου συναλλάσσεται τις διά τα αναγκαία της ζωής, δεν ομιλεί παρά μόνον την γερμανικήν· είναι δε βασανιστικόν να έχη τις πάντοτε μετ’ αυτού ένα διερμηνέα. Δεν θα μαντεύσητε ποτέ υμείς, ποίος είναι ο έμπορός μου, η γλώσσα μου, τα ώτα μου κατ’ αυτάς τας πρώτας ημέρας της ενταύθα παραμονής μου;... Ο Σιλήβεργος, ο πρώην διερμηνεύς του Γκιζιγιάν, του Τούρκου προξένου εν Κερκύρα... Ούτος είναι σχεδόν εγκατεστημένος ενταύθα μετά του αδελφού αυτού... Μόλις επληροφσρήθη την άφιξίν μου ήλθεν να επισκεφθή εμέ· και επί οκτώ ημέρας εις τον τόπον αυτόν, ούτος ουδέν πράττει παρά να διατρέχη μετ’ εμού την Βιέννην... Είναι αληθές ότι τρέχει ολίγον ανέτως διότι μετά το γεύμα έχω την άμαξαν, επειδή δεν είναι πρέπον να μεταβαίνω πεζή, τουλάχιστον κατά τας πρώτας επισκέψεις... Χρεωστώ εις αυτον μεγάλην ευγνωμοσύνην... Ομιλεί καλώς την γερμανικήν και είναι πολύ έξυπνος ώστε δεν εγκαταλείπει εμέ διά να με κλέπτουν κατά τας μικράς αγοράς., τας οποίας οφείλω να πράξω.

Ηύρον εδώ τον Κόμητα Μοτσενίγον και την σύζυγόν του. Αναμένουν τα διαβατήριά των διά να αναλάβωσιν το ταξίδιόν των διά ξηράς και θαλάσσης και να μεταβούν εις Κάλιαρι... Δεν γνωρίζω εξ άλλου πότε θα φθάσουν τα διαβατήρια αυτά... Εγνώρισα πολλούς άλλους Έλληνας ωσαύτως... Εν τη τάξει των εμπόρων αυτοί καταλαμβάνουν μίαν σημαντικήν θέσιν· και υπάρχουν βεβαίως και μερικοί εμπορικοί οίκοι σπουδαίοι, των οποίων η γνωριμία και η φιλία δυνατόν να είναι, εκ πολλών απόψεων, μεγίστης ωφελείας και σήμερον και εις το μέλλον. Υπεδέχθησαν εμέ ευγενώς και είμαι διά τούτο λίαν ευχαριστημένος.

φ.2 / Αι ανταλλαγαί διεξάγονται πάντοτε με παθητικόν... Τό σίας Οικονομίας. Ευρισκόμεθα εν αναμονή των αποτελεσμάτων... Τα γραμμάτια τραπέζης... Η Ουγγρική Δίαιτα, ήτις συνήλθεν, ασχολείται περί των μεγάλων μέτρων, δι’ ων θα αποκατασταθή, το κύρος της Δημοσίας Οικονομίας. Ευρισκόμεθα εν αναμονή των αποτελεσμάτων... Τα γραμμάτια αποσβέσεως χρέους, τουτέστιν το νέον χαρτονόμισμα, έναντι του οποίου το παλαιόν χάνει (δι’ αποφάσεως της Κυβερνήσεως) τα 4/5 της αξίας του, χάνει εν τούτοις πάρα πολύ έναντι του μεταλλικού νομίσματος. Φαίνεται δε ότι η αναγκαστικώς επιβεβλημένη αναπροσαρμογή είναι πάντοτε ανεπαρκής προ του μεγέθους του κακού... Παρ’ όλον το έλλειμμα τούτο, ζη κανείς ευθυνότερον εις την Βιέννην παρά εις την Ρωσίαν. Είτε διότι αι ανάγκαι της ζωής είναι ολιγότεραι... είτε διότι η πολυτέλεια δεν είναι τόσον υπερβολική... είτε δι’ οιανδήποτε ετέραν αιτίαν, αυτό είναι μία πραγματικότης, την οποίαν γνωρίζω εξ ίδιας πείρας... Ευρισκόμενος μακράν και ακούων περί τοσούτων δημοσίων δυσχερειών ηναγκαζόμην να πιστεύσω ότι εδώ ώφειλεν να βασιλεύη μία απέραντος αθλιότης... Όλως τουναντίον... Ο λαός είναι φύσει εύθυμος. Αγαπά τον περίπατον... τας διασκεδάσεις... την μουσικήν... τον χορόν... και τα θεάματα... Παρηκολούθησα προχθές την ανύψωσιν του διασήμου ωρολογοποιού, εφευρέτου των πτερύγων... Ούτος εξετέλεσεν επιτυχώς την πτήσιν του, απεσπάσθη από της ξηράς... εχάθη μεταξύ των νεφών και έπεσεν εις απόστασιν τριών ή τεσσάρων μιλλίων μακράν της Βιέννης... Αι πτέρυγαι αύται εκ μετάξης, πολύ καλώς κατασκευασμέναι και προσαρμοσμέναι αφ’ ενός καθίσματος, ένθα ο άνθρωπος πτηνόν κάθηται κατά τοιούτον τρόπον, ώστε κινών τους βραχίονας και τας κνήμας μιμείται διά των πτερύγων του την πτήσιν των πτηνών... Μία αεροστατική σφαίρα, μέσου μεγέθους, ανυψώνει και συγκρατεί αυτόν εις τον αέρα· αυτή είναι προσαρμοσμένη εις την κεφαλήν του ιπταμένου μέσω μιας ευφυεστάτης μικράς μηχανής. Η εφεύρεσις αύτη είναι λίαν ιδιότροπος... Δεν γνωρίζω εξ άλλου κατά πόσον ωφέλιμος. Θα ήθελον όπως το διά του αέρος ταξίδιον του ιδικού μας φ.2v ανθρώπου - πτηνού είχεν πραγματοποιηθή / αντιθέτως προς το ρεύμα της ατμοσφαίρας... Ούτω θα ήτο δυνατόν να ελπίζωμεν ότι διά των πτερύγων θα εδίδετο διεύθυνσις προς την αεροστατικήν σφαίραν. Το θέαμα τούτο έλαβεν χώραν εις το Πράτερ,.. παρουσία 20 χιλιάδων θεατών και τουλάχιστον 4 χιλιάδων αμαξών... Το σύνολον υπήρξεν εντυπωσιακόν. Εκείνο δε, όπερ πλέον εμέ ευχαρίστησεν ήτο το γεγονός ότι περιεπάτησα έως την 8ην εσπερινήν, ενδεδυμένος ελαφρώς, άνευ επανωφορίου και άνευ χλαίνης ενισχυμένης... Ιδού μία επιστολή, ήτις έχει κατά τινα τρόπον μορφήν επιστολής. Εάν η οδός των Ιωαννίνων ευτυχήση... θα γράψω προς υμάς εκτενεστέρας επιστολάς, διότι τούτο είναι μία εκ των πλέον ευχαρίστων ενασχολήσεών μου.

Τα ημέτερα σεβάσματα προς άπαντας... Εναγκαλίζομαι αδελφούς και α-

δελφάς και ανδραδέλφους και ανεψιούς. Ασπάζομαι τας χείρας των θείων και των γονέων και επικαλούμαι την ευλογίαν αυτών.

Ο υιός Ιωάννης

53

Vienna, 18/30 Ottobre 1811

I Suoi nu(me)ri 73, 76 mi furono spediti da Naranzi. Questa in risposta p(er) la via d’ Italia, per mezzo di Benakj. Sento con piacere la buona salute di tutti, e di lei principalmente. Delle sofferenze, e miserie di costà mi fuguro abbastanza il rigore e tutta l’ estesa. E fò voti sinceri affincchè abbino una volta termine, ma vero e reale. Sento ancora con grande piacere il buon stato di Marietta... Essa è fatta p(er) essere felice, e p(er) fare la felicità di una famiglia. Credo anch’ io che Benakj non farà presto ritorno in Corfù; e su questa supposiz(io)ne gli scrissi di cogliere una sicura occasione p(er) farle tenere il ritratto, e le altre bagatelle che consegnai a Lascaris, suo nipote. Ripetto con questa occasione le stesse preghiere all’ amico. Io sto bene; e sono contentissimo di trovarmi in questa capitale. Il soggiorno è gravedole. E la mia posizione, ed i rapporti nei quali essa mi mette, me lo rende davvantaggio agradevole... Parmi di vivere per vivere; e n(on) p(er) vegettare. E credo soltanto di vivere, quando fò qualche cosa, p(er) essere utile a me stesso, ed a quelli che quanto me stesso, mi appartengono. Siamo alla fine di Ottobre; e passegio senza capotto, senza soprabito imbottito ... C’è ancora della verdura, e scrivo in questo momento (le 7 della mattina) colle finestre del mio gabinetto aperte. Più dolce temperatura n(on) puossi desiderare. Si vuole attribuire questo estraordinario autunno alla cornetta... Sia essa la ben venuta... che ne dicano i melancolici calcolattorj delle cose avvenire... Ho qui incontrato nella società della Bar(ones)sa Arnstein Mad(ame) Valemburg, figlia del Barone Hipps... Come sopresa mi dimandò in Greco se ero stato in Constantinopoli... M’ avvidi che essa mi preso p(er) Agostino. Le dissi, che mio padre e mio f(rate)llo vi erano stati, e che forse avranno avuto l’ onore di fare la sua conoscenza. Abbiamo legato conversazione. E mi incaricò dei suoi saluti cordiali, p(er) lei, e p(er) Agostino.

φ.1v / Si attrovino qui ancora Metaxà figlio di Eustakio, e Bulgari, il figlio del C(onte) Giorgio... ambedue p(er) perfezionare i loro studj.

Il p(ri)mo più che il s(econ)do, lo farà con grande profitto... E ne sono incantato... Le ho scritto giorni fa p(er) la via di Gianina... Spero che oramai, n(on) passerà mese che ella n(on) abbia mie lettere. Intanto i soliti saluti a tutti. Baccio le mani ai genitori, ed imploro la loro benediz(io)ne. Raccomandomi sempre alle preci del sacromonaco Simeone.

Il fig(lio) Giovanni

A Monsieur Monsieur A. M. Co(nte) Capodistrias Chev(allier) de l’ ordre de S(aint) Jean de Jerusalem à Corfou

Αρ. 78

Βιέννη, 18/30 Οκτωβρίου 1811

Αι υπ’ αριθ. 73,76 επιστολαί υμών, μοι απεστάλησαν υπό του Ναράντζη. Η παρούσα εις απάντησιν αυτών διά της οδού της Ιταλίας μέσω Μπενάκη. Πληροφορούμαι μετ’ ευχαριστήσεως την καλήν υγείαν όλων, και ιδιαιτέρως της ιδικής σας. Αισθάνομαι αρκούντως την σκληρότητα και όλην την έκτασιν των αυτόθι δεινών. Εύχομαι δε ειλικρινώς όπως λάβωσιν κάποτε ένα τέλος αληθές και πραγματικόν... Μανθάνω ωσαύτως μετά μεγάλης ευχαριστήσεως την καλήν κατάστασιν της Μαριέττας... Αυτή εγεννήθη διά να είναι ευτυχής και δια να πραγματοποιήση την οικογενειακήν ευτυχίαν. Πιστεύω και εγώ επίσης ότι ο Μπενάκης δεν θα επιστρέψη ταχέως εις την Κέρκυραν· και επί τη υποθέσει αυτή έγραψα εις αυτόν όπως επεφωληθή μιας ασφαλούς ευκαιρίας διά να μεταβιβάση εις υμάς το πορτραίτον και τα άλλα μικρά πράγματα, άτινα παρέδωσα εις τον Λάσκαρην, τον ανεψιόν αυτού. Επαναλαμβάνω επί τη ευκαιρία τας αυτάς παρακλήσεις προς τον φίλον. Εγώ είμαι καλά και τα μάλα ευχαριστημένος διότι ευρίσκομαι εις την πρωτεύουσαν αυτήν. Η διαμονή είναι ευχάριστος. Και η θέσις μου και αι εξ αυτής προερχόμεναι συναναστροφαί καθιστούν αυτήν πλέον ευχάριστον... Έχω την εντύπωσιν ότι ζω διά να ζω και ουχί διά να φυτοζοώ. Πιστεύω δε ότι ζω μόνον όταν πράττω κάτι διά να είμαι επωφελής εις τον εαυτόν μου και προς εκείνους, οίτινες, ως ο εαυτός μου, αποβλέπουν εις εμέ. Ευρισκόμεθα εις το τέλος του Οκτωβρίου και περιπατώ άνευ επανοφωρίου και άνευ πτιλωτού επενδύτου. Υπάρχει εισέτι χλόη και κατ’ αυτήν την στιγμήν γράφω (είναι η 7 πρωινή) έχων τα παράθυρα του γραφείου μου ανοικτά. Περισσότερον γλυκείαν θερμοκρασίαν δεν ήτο δυνατόν να επιθυμήση τις. Θέλουν να αποδώσουν το εξαίρε-

τον τούτο φθινόπωρον εις τον κομήτην... Καλώς να έλθη... παρά τα όσα λέγουν οι μελαγχολικοί υπολογισταί των μελλόντων να συμβούν πραγμάτων... Συνήντησα εδώ, εν τη συναστροφή της Βαρώνης Αρνστάϊν, την κυρίαν Βάλεμπεργκ, θυγατέρα του Βαρώνου Χιπς... Αιφνιδιασθείσα αύτη, ηρώτησεν εμέ ελληνιστί, εάν είχον μεταβή εις Κωνσταντινούπολιν... Αντελήφθην ότι αυτή εξέλαβεν εμέ διά τον Αυγουστίνον. Απήντησα εις αυτήν, ότι ο πατήρ μου και ο αδελφός μου είχον μεταβή εκεί και ίσως θα έσχον αυτοί την τιμήν να κάμουν την γνωριμίαν της. Συνδιαλέχθημεν και επεφόρτωσεν εμέ διά των φ.1v εγκαρδίων αυτής χαιρετισμών προς υμάς και προς τον Αυγουστίνον /. Ευρίσκονται εισέτι ενταύθα ο Μεταξάς, υιός του Ευσταθίου και ο Βούλγαρης, υιός του Κόμητος Γεωργίου. Αμφότεροι διά να συμπληρώσουν τας σπουδάς των. Ο πρώτος περισσότερον του δευτέρου θα πράξη τούτο μετά μεγάλης ωφελείας. Αισθάνομαι δε γοητευμένος... Έγραψα προς υμάς προ τινων ημερών διά της οδού των Ιωαννίνων. Ελπίζω ότι από τούδε δεν θα παρέλθη μην χωρίς να λαμβάνητε επιστολάς μου. Εν τω μεταξύ απευθύνω τους συνήθεις χαιρετισμούς προς πάντας. Ασπάζομαι τας χείρας των γονέων και επικαλούμαι την ευλογίαν των... Συσταίνω εαυτόν πάντοτε εις τας δεήσεις του ιερομονάχου Συμεώνος.

Ο υιός Ιωάννης

Προς τον Κύριον, Κύριον Α.Μ. Κόμητα Καποδίστρια Ιππότην της τάξεως του Αγίου Ιωάννου της Ιερουσαλήμ Εις Κέρκυρα

54

79

Vienna, 161Ottobre / 25 9mbre 1811

È questa la quarta lettera che le scrivo da Vienna, e la s(econ)da che le indirizzo p(er) la via di Gianina. Sono contentissimo del mio sogiorno in questa capitale, e della mia posizione. L’ inverno in quest’ anno pare che esser voglia dolcissimo. Si vive bene ancora senza riscaldare le stanze, e si camina senza tabarro. Io sono sensibilissimo a questo vantaggio, e la molta aria libera che respiro ogni giorno a talmente richiamato tutte le mie forze, che n(on) posso dispensarmi dalla cena e par-

1. Η αντιστοιχία των ημερομηνιών δεν είναι σωστή.

mi d’ ingrassare... Questo quanto allo stato fisico... Quanto al morale, non potrei dire abbastanza della mia riconoscenza e della mia gratitudine verso S.E. il S(ignor) Conte di Stakelberg ... Esso mi riguarda con somma bontà, e distinzione Ebbi nella corrente di questi giorni l’ onore di essere presentato a questa Corte... S.M. L’Imp(erato)re e S.M. l’ Imp(eratri)ce parvero essere informati del paese ove nacqui, e le questioni che ebbero la degnaz(io)ne d’ indirizzarmi furono tutte relative alla Patria mia. Tutta poi la famiglia Imp(eria)le usò meco, come con gli altri tutti che parteciparono a questa presentazione delle maniere le più clementi e generose— Venne in seguito la mia prcs(entazio)ne al Corpo Diplomatico. Comminciai da S.E. il S(ignor) Conte Otto Ambasciatore di Francia, e poi dagli altri tutti esteri ministri che qui si attrovano.... Queste connoscenze e quelle altre che ne derivano mi procurano l’occasione di trovarmi spesso nella grande società di questo paese. La frequento... E mi convinco sempre che la scuola vera del mondo, n(on) si trova che nel mondo, ed in questo particolarmente.

Abbiamo intanto belle e brillanti notizie dall’ armata nostra sul Danubio. Il Visire è stato complettam(ent)e battuto. Il vecchio Gen(era)le Koutousoff si ritirò di qua dal Danubio, e manovrò p(er) venti e più giorni, p(er) impiciolirsi dinnanzi al Gran Visire... Ottenne il suo intento. Il Visire e tutta la sua armata si mise al cimento di passare il Danubio ... Lo passò in qualche punto... Ed ivi trovò la sua rovina totale... φ.1v L’ armata distrutta. I prigionieri / di guerra senza numero. Il buttino considerabilissimo. La cassa militare, gli archivj, la tenda del Visire, tutto è caduto nelle mani dei Russi... Allora fu immed(iatament)e chiesto dai Turchi ed accordato dal Gen(era)le Koutousoff, un armistizio. Il S(ignor) D’ Italinskj si è reso di già al congresso. E qui si vuole, sulla fede di lettere particolari venute avanti jeri, che i preliminari della pace sieno convenuti e che n(on) si publicaran(n)o che all’ arrivo di reciproci corrieri spediti in Russia, e a Constantinopoli... Se fina(lment)e questa pace ha luogo, essa vuol essere gloriosa ed av(v)antagiosissima. Io ne esulto d’ avanzo p(er) molte ragioni; e percchè spero p(er) essa di essere ben presto in grado di avvicinarmi alla Sacra Madre Terra... Dio lo voglia?...

Sono senza sue lettere. Le spero presto per la via di Gianina. Il Sig(no)r Stavro di Joann, me ne assicura... Esso di qui se ne incarica con molta gentilezza, ed il S(ignor) suo padre, che ho l’ avantagio di conoscere, mi farà spero la grazia di dar corso alle mie lettere, e di sollecitare quello delle sue, ove ella gliele faccia pervenire. Da Benakj n(on) ho notizie. E da alcuni giorni pare che la posta d’ Italia soffra ostacoli e ritardi n(on) ordinarj.... Chi sa se potremo a lungo profitarne?... Per

questo la prego di non negligere il mezzo della Turchia. I soliti saluti a tutti quanti. Abbracio f(rate)llj, e sorelle, e cognati, e nipoti. Baccio le mani a zij e zie... Mi raccomando alle preci del sacromonaco Simeone ed alla benediz(io)ne dei genitori.

Il figlio Giovanni

Αρ. 79

Βιέννη, 16 Οκτωβρίου / 25 Νοεμβρίου 1811

Αυτή είναι η τετάρτη επιστολή, την οποίαν γράφω προς υμάς από την Βιέννην και η δευτέρα, την οποίαν διευθύνω μέσω των Ιωαννίνων. Είμαι τα μάλα ευχαριστημένος διά την παραμονήν μου εν τη πρωτευούση ταύτη και διά την θέσιν μου. Ο χειμών κατά το παρόν έτος φαίνεται ότι θέλει να είναι γλυκύτατος. Ζη τις καλώς χωρίς να θερμαίνη τα δωμάτιά του και περιπατεί άνευ επανωφορίου. Εγώ είμαι λίαν ευαίσθητος εις το πλεονέκτημα τούτο, ο καθαρός αήρ δε, τον οποίον αναπνέω καθ’ εκάστην, αναζωογόνησεν τόσον τας δυνάμεις μου, ώστε δεν δύναμαι να απαλλαγώ του δείπνου και μου φαίνεται ότι παχαίνω... Αυτά όσον αφορά εις την φυσικήν κατάστασιν... Ως προς την ηθικήν δεν θα ηδυνάμην να ειπώ αρκετά διά την ευγνωμοσύνην μου και τας ευχαριστίας μου προς την Α.Ε. τον Κόμητα κύριον Στάκελμπεργκ... Αυτός αποβλέπει προς εμέ μετά μεγίστης ευμενείας και διακρίσεως... Έσχον, κατά την διάρκειαν του τρέχοντος μηνός, την τιμήν να παρουσιασθώ εις την ενταύθα Αυλήν·... Η Α.Μ. ο Αυτοκράτωρ και η Α.Μ. η Αυτοκράτειρα φαίνεται ότι είναι πληροφορημένοι περί της χώρας, εις ην εγεννήιθην και αι ερωτήσεις, άτινας ηυδόκησαν να μοι αποτείνουν είχον άπασαι σχέσιν προς την πατρίδα μου. Πάσα εξ άλλου η Αυτοκρατορική οικογένεια συμπεριεφέρθη προς εμέ, ως και προς άπαντας, οίτινες συμμετέσχον της παρουσιάσεως αυτής, κατά τον πλέον ευμενή και γενναιόφρονα τρόπον... Ακολούθως έλαβεν χώραν η παρουσίασίς μου ενώπιον του Διπλωματικού Σώματος. Ήρχισα από τήν Α.Ε. τον Κόμητα κύριον Όττο, πρέσβυν της Γαλλίας και εν συνεχεία ηκολούθησαν οι άλλοι Υπουργοί, οίτινες ευρίσκονται ενταύθα... Αι γνωριμίαι αυταί και έτεραι, αίτινες εκ τούτων θα προέλθουν, θα μοι παράσχουν την ευκαιρίαν όπως ευρίσκωμαι συχνάκις μεταξύ της υψηλής κοινωνίας της χώρας αυτής. Συχνάζω εν αυτή... και πείθομαι πάντοτε ότι η αληθής σχολή του κόσμου, δεν ευρίσκεται ειμή εν τω κόσμω και μοναδικώς εν αυτώ.

Λαμβάνομεν εν τω μεταξύ καλάς και λαμπράς ειδήσεις εκ του επί του Δουνάβεως στρατεύματος. Ο Βεζύρης ηττήθη ολοσχερώς. Ο γηραιός Στρατηγός Κουτούζωφ, απεσύρθη εντεύθεν του Δουνάβεως και επετέλεσεν επί είκοσι και πλέον ημέρας τοιούτους ελιγμούς ώστε να εμφανισθή ως έχων μι-

κράς δυνάμεις έναντι του Μεγάλου Βεζύρη... Επέτυχεν του σκοπού του. Ο Βεζύρης και ολόκληρον το στράτευμα αυτού επεχείρησεν να διαβή τον Δούναβιν... Διέβη αυτόν έν τινι σημείω... και εις το σημείον τούτο εύρεν την ολοκληρωτικήν καταστροφήν... Το στράτευμα διελύθη. Οι αιχμάλωτοι φ.1v / του πολέμου είναι αναρίθμητοι. Η λεία αξιολογωτάτη. Το στρατιωτικόν ταμείον, τα αρχεία, η σκηνή του Βεζύρη, τα πάντα περιήλθον εις τας χείρας των Ρώσων... Εντεύθεν εζητήθη υπό των Τούρκων πάραυτα και παρεχωρήθη υπό του Στρατηγού Κουτούζωφ ανακωχή. Ο κύριος Ντ’ Ιταλίνσκυ ήδη μετέβη εις το συνέδριον. Εδώ θεωρείται, επί τη βάσει ιδιωτικών επιστολών, αφιχθεισών προχθές, ότι τα προκαταρκτικά της ειρήνης συνεφωνήθησαν και ότι δεν θα κοινοποιηθώσιν παρά μόνον κατά την άφιξιν των αμοιβαίων ταχυδρόμων, των αποσταλέντων εις την Ρωσίαν και εις την Κωνσταντινούπολιν... Εάν επί τέλους αυτή η ειρήνη συναφθή, ήθελεν είναι ένδοξος και πλήρης πλεονεκτημάτων. Εγώ χαίρομαι διά πολλούς λόγους· και διότι ελπίζω ότι δι’ αυτής θα είμαι εις θέσιν όπως προσεγγίσω προς την ιεράν μητρικήν γην... Θα θελήση τούτο ο Θεός;...

Είμαι άνευ επιστολών υμών. Ελπίζω ότι θα λάβω αυτάς συντόμως μέσω της οδού των Ιωαννίνων. Ο κύριος Σταύρος Ιωάννου με διαβεβαιοί... Ούτος εντεύθεν επιφορτίζεται επί τούτω μετά μεγάλης ευγενείας, και ο κύριος πατήρ αυτού, τον οποίον έχω το πλεονέκτημα να γνωρίζω, ελπίζω ότι θα μου κάμη την χάριν να αποστείλη τας ιδικάς μου επιστολάς και να επισπεύση τας υμετέρας, όταν υμείς θα αποστείλητε εις αυτόν επιστολάς.

Από τον Μπενάκην δεν έχω ειδήσεις. Από τινων δε ημερών φαίνεται ότι το ταχυδρομείον της Ιταλίας συναντά εμπόδια και καθυστερήσεις όχι κανονικά;... Τίς γνωρίζει εάν θα δυνηθώμεν να επωφεληθώμεν αυτής της οδού επί μακρόν; Διά τούτο παρακαλώ υμάς, όπως μη αμελήτε την οδόν της Τουρκίας. Τους συνήθεις χαιρετισμούς προς πάντας. Εναγκαλίζομαι αδελφούς και αδελφάς και ανδραδέλφους και ανεψιούς. Ασπάζομαι τας χείρας των θείων. Συσταίνω εαυτόν εις τας δεήσεις του ιερομονάχου Συμεώνος και εις τήν ευλογίαν των γονέων.

Ο υιός Ιωάννης

55

80

Vienna, 10/281 9mbre 1811

Le ho scritto giorni fa col n(ume)ro precedente per la via di Gianina.

1. Πιθανώς η ημερομηνία, είναι 16/28 Νοεμβρίου και το 10 που εμφανίζεται στη φωτοτυπία οφείλεται σε κακή λήψη· πάντως στη μετάφραση θέτω ημερομηνία 16/28 Νοεμβρίου.

Questa p(er) la via d’ Italia... La spedisco a Benakj e spero che arriverà in porto... Essa è la t(er)za che p(er) la stessa strada Le ho indirizzato, come dopo il mio arrivo qui le ho pure spedito due p(er) Gianina ... La mia salute è ottima. Non è anzi stata mai migliore dacché o lasciato la Terra patria. L’apetito è ritornato. Ceno... ed ingrasso. Cosa però che n(on) vorrei che andasse alla lunga... Contribuisce a questo miglior stato fisico, ed il clima più temperato, e la maniera di vivere, e le relazioni aggradevoli che mi procura la mia posizione. Come le ho scritto colle mie precedenti S.E. il S(igno)r Conte Stakelberg mi tratta con somma bontà, e non posso desiderare d’ avantaggio... Abbiamo buonissime nuove dalla nostra armata sul Danubio. Il Visire è stato completa(ment)e battuto, e trovasi circuito in maniera che le reliquie della sua armata n(on) vivono che di Busse proviggioni. Il S(igno)r D’ Italinskj è già al congresso, e vuoisi segnata la pace, od almeno convenuta. Quest’ ottima nuova però viene qui da lettere particolari, e merita più di autenticità. Se questa pace tanto aspettata a luogo al fine, spero io pure di avere motivo di essere contento. S.E. il Cancelliere mi ha promesso una collocazione. E non ne dubito, percchè sono convinto che S.E. ha tutte le buone disposizioni p(er) contentarmi... Ci vuol molto poco p(er) questo. Desidero soltanto di servire, di n(on) essere a carico ma di sollievo alla famiglia, e di guadagnare onestam(ent)e una buona esistenza p(er) l’ av(v)enire... Questa parola avvenire comprende tutto...

La Contessa Mocenigo che qui si attrova col suo marito, ha jeri ricevuto lettere di Corfù di un mese o di quaranta giorni. Questo mi fa sperare che io pure ne avrò. Giacché se passarono le sue, le mie n(on) possono cert(ament)te avere sofferto disastri. Le desidero. E le aspetto con vera impacienza.

I soliti saluti a tutti, Abbraccio f(rate)llj, sorelle, cognati, e nipoti. Baccio le mani a zij e zie. Mi raccomando alla prottez(ion)e del sacromonaco Simeone, ed alle benediz(io)ni dei genitori.

Il fig(lio) Giovanni

Αρ. 80

Βιέννη, 16/28 Νοεμβρίου 181 1

Σας έγραψα πρό τινων ημερών διά της προηγουμένης μέσω της οδού των Ιωαννίνων επιστολής. Η παρούσα αποστέλλεται μέσω οδού της Ιταλίας.

Αποστέλλω αυτήν εις τον Μπενάκην και ελπίζω ότι θα φθάση εις τον προορισμόν της. Αυτή είναι η τρίτη, την οποίαν διηύθυνα προς υμάς μέσω της οδού αυτής, μετά την ενταύθα άφιξίν μου... Η υγεία μου είναι εξαιρετική. Αντιθέτως, δεν υπήρξεν ποτέ καλυτέρα αφ’ ότου άφησα την πάτριον γην. Η όρεξις επανήλθεν. Δειπνώ... και παχύνω. Πράγμα όμως, το οποίον δεν επιθυμώ όπως συνεχισθή επί πολύ... Συντελεί εις την καλυτέραν φυσικήν κατάστασιν και το ηπιώτερον κλίμα και ο τρόπος ζωής και αι ευχάριστοι σχέσεις, αίτινες εκπορεύονται εκ της θέσεώς μου. Καθώς έγραψα προς υμάς εις τας προηγουμένας επιστολάς η Α.Ε. ο Κόμης κύριος Στάκελμπεργκ συμπεριφέρεται προς εμέ μετά μεγίστης καλωσύνης και περισσότερα δεν δύναμαι να επιθυμήσω.... Λαμβάνομεν αρίστας ειδήσεις εκ του επί του Δουνάβεως στρατεύματος ημών. Ο Βεζύρης ηττήθη ολοσχερώς και ευρίσκεται κατά τοιούτον τρόπον περικυκλωμένος, ώστε τα λείψανα του στρατεύματος αυτού δεν συντηρούνται παρά από ρωσικά εφόδια. Ο κύριος Ντ’ Ιταλίνσκυ ευρίσκεται ήδη εις το συνέδριον και η ειρήνη θεωρείται υπογεγραμμένη ή τουλάχιστον συμφωνηθείσα. Η τελευταία αυτή είδησις αφίχθη ενταύθα μέσω ιδιωτικών επιστολών και απαιτεί μεγαλυτέραν εξακρίβωσιν. Εάν η τόσον αναμενομένη ειρήνη συνήφθη επί τέλους, ελπίζω ότι βεβαίως και εγώ θα έχω λόγον να είμαι ευχαριστημένος. Η Α.Ε. ο Καγκελλάριος μοι υπεσχέθη τοποθέτησίν τινα. Και δεν αμφιβάλλω περί τούτου καθ’ όσον πέπεισμαι ότι η ΑΕ. έχει όλας τας καλάς διαθέσεις διά να ευχαριστήση εμέ... Πολύ ολίγον απαιτείται προς τούτο. Επιθυμώ μόνον να υπηρετήσω και να μην είμαι βάρος αλλά παρηγορία διά την οικογένειαν και να επιτύχω εντίμως καλήν ζωήν διά το μέλλον. Η λέξις αυτή, μέλλον, περιλαμβάνει τα πάντα..

Η Κόμισσα Μοτσενίγου, ήτις ευρίσκεται ενταύθα μετά του συζύγου της, έλαβεν προχθές επιστολάς εκ Κερκύρας ενός μηνός και τεσσαράκοντα ημερών. Τούτο συντελεί να ελπίζω ότι θα λάβω και εγώ. Διότι εάν διήλθον αι ιδικαί της δεν δύνανται βεβαίως αι επιστολαί ημών να υποφέρουν εκ δυσχερειών. Επιθυμώ και αναμένω αυτάς μετ’ αληθούς ανυπομονησίας.

Τους συνήθεις χαιρετισμούς προς άπαντας. Εναγκαλίζομαι αδελφούς, αδελφάς, ανδραδέλφους και ανεψιούς. Ασπάζομαι τας χείρας των θείων. Συσταίνω εαυτόν εις την προστασίαν του ιερομονάχου Συμεώνος και εις την ευλογίαν των γονέων.

Ο υιός Ιωάννης

56

No 81

Vienna, 16/22 Xmbre1 1811

Benakj mi ha spedito i tre Suoi (ume)ri 79, 80, 81... Godo di sentire arrivata la mia lettera senza numero, e gli ogetti che avevo consegnato a Lascaris... Se le pelicie vanno perdute n(on) importa; ci sia salute ... E manderò delle altre quando le comunicaz(io)ni saranno meno contrariate. Quanto alle interne cose di costà sento ed apprezzo altamente il bene che il Cielo accorda alla mia Patria nella persona del Governatore. Mi venne fatto giorni fa di parlarne con S.E. il S(ignor) C(onte) Otto ambasciatore di Francia... E la giustizia che gli abitanti di Corfù renderò al Generale Donzelot ridonda più a gloria del Sovrano che lo ha destinato ad un posto cotanto difficile, che alla sua propria... Poicchè come viene detto generalmente S.E. Donzelot ovunque fu impiegato lasciò traccie indelebili delle sue rare virtù.

La presenza di Benakj in Puglia mi è di sommo conforto. Credo che pel suo mezzo la nostra corrispondenza diverrà molto più regolare... Io scrivo quasi due volte al mese. E spero per tal maniera di farle avere le mie nuove assai di frequente.

La pace sperata fra Turcki e la Russia, si tratta... I ritardi però fanno presagire a questo mondo Germano continuaz(io)ne di guerra... Altri dalli stessi ritardi derivano migliori pressagi... Il fatto solo può provare quale dei due partiti ragiona meglio... Senza di questo fatto io n(on) preveggo la possibilità di veder mutata la mia posizione. Essa intanto mi è aggradevole... Nelle mie precedenti Le avevo scritto che S.E. il Ministro C(onte) di Stakelberg mi tratta con somma benevolenza, e che parmi di n(on) essere cosi inutile al Servizio di S.M.I(mperiale) come in sulle prime potevo suppore. Io n(on) cerco d’ avvantaggio p(er) ora... Seguirò i di Lei consigli... Scrivendo adempierò alle di Lei commissioni verso le di Lei connoscenze... Mad(ame) di Svalemburgo di cui le parlai con altra mia mi incarica sempre dei di Lei ossequj; essa è figlia del S(ignor) Barone d’Hips, e fece le di Lei conoscenza in Constantinopoli... Qui sono in mezzo a molti connazionali. Ma quelli che più frequento sono alcuni negozianti accreditattissimi; e la società del Curato della picciola chiesa Greca (conosciuto col nome di Archimandrita Gazis). Questi è un uomo di lettere, scrittore, giornalista dal quale si adunano tutti i letterati Greci che si attrovano in Vienna. E n(on) φ. 1v sono pochi... Divido cosi il mio iempo... Mi / occupo essenzialmente

1. Η επιστολή χρονολογείται ασφαλώς υπό ημερομηνία 10/22 Δεκ.

del servizio, poi della lingua tedesca, in seguito di qualche travaglio intorno alla lettera(tu)ra Greca, ed in fine corro quelle società, alle quali la mia posizione mi obliga··· Il Corpo Diplomatico... Le case dei S(igno)ri Russi che si trovano qui di passaggio o stabiliti... E quelle dei S(ignor)ri Tedeschi che sono aperte ai stranieri. Questi doveri sociali mi rapiscono molto tempo... Ma pure bisogna sottostare a questa legge... Essa pare inerente alla natura del servig(g)io diplomatico... La mia salute è buonissima... parmi di essere rinato dacché vivo all’ aria aperta. Siamo ai 22 di Xmbre; e n(on) si vidde la neve che p(er) pochi istanti. Le finestre possono stare aperte senza pericolo... E posso caminare con un semplice soprabito, come se fossi a Corfù... V’ è della verdura a tavola... Ci sono delle frutta... Si beve vino... Cose tutte che a Pietroburgo si veddono di rado e col microscopio.

Le scriverò fra pochi giorni per la via di Constantinopoli, quantunque io creda che le comunicaz(io)ni sieno ancora difficili e molto ritardate. Il S(ignor) Stavro Joannj mi ha fatto la gracia di incaricarsi fin’ ora di due lettere, e penso la settimana ventura di passargli una terza. Naranzi da Venezia mi scrive che le sue circostanze economiche hanno peg(g)iorato in maniera che esso è costretto di ricorrere alla benevolenza dei suoi amici p(er) fornire alla sua sussistenza... Mi parla del Suo credito... ma mi assicura nel tempo stesso, che esso avrà tutti i riguardi alla posizione non meno difficile nella quale ella si trova.. Dopo aver letto la di Lei lettera n(ume)ro 80... Ho scritto ancora al questo amico, e credo che mi ascolterei.

La prego dei soliti cordiali saluti a tutti quanti. Abbraccio f(rate)llj e sorelle e cognati e nipoti, e zij e zie. Mi raccomando alle preci del sacromonaco Simeone, ed alla benedizione dei genitori.

Il figlio Giovanni

[φ.1 άνω δεξιά· γραμμένο με το χέρι πιθανώς του παραλήπτη]: R(icevuto;) ή R(isposto) 9/21 Marzo]

Αρ. 81

Βιέννη, 10/22 Δεκεμβρίου 1811

Ο Μπενάκης μοι απέστειλεν τας τρεις υπ’ αριθ. 79, 80, 81 επιστολάς υμών... Χαίρω μανθάνων αφιχθείσαν την ιδικήν μου άνευ αριθμού επιστολήν και τα πράγματα, άτινα είχα παραδώσει εις τον Λάσκαρην... Εάν αι γούναι απολεσθώσιν δεν έχει σημασίαν. Ας υπάρχη υγεία... και θα αποστείλω προς

υμάς άλλας, όταν αι επικοινωνίαι θα είναι ολιγώτερον δυσχερείς. Ως προς τα αυτόθι εσωτερικά ζητήματα ακούω και πληροφορούμαι το καλόν, όπερ εν τω προσώπω του Κυβερνήτου, ο Θεός παρέχει τη εμή πατρίδι. Συνωμίλησα πρό τινων ημερών μετά της Α.Ε. του Κόμητος κυρίου Όττο, πρέσβεως της Γαλλίας... Και η ιδιότης της δικαιοσύνης, ην οι κάτοικοι της Κερκύρας αποδίδουν τω Στρατηγώ Donzelot εκτιμάται περισσότερον προς δόξαν του Ηγεμόνος, όστις τω ενεπιστεύθη μίαν θέσιν τόσον δύσκολον παρά εις αυτόν τον ίδιον... Καθ’ όσον, ως εστί ρητέον γενικώς, η Α.Ε ο Donzelot εις οιανδήποτε τόπον υπηρέτησεν, άφησεν ανεξίτηλα τα ίχνη των σπανίων αρετών αυτού. Η παρουσία του Μπενάκη εις την Απουλίαν είναι δι’ εμέ μεγίστης ωφελείας. Πιστεύω ότι μέσω αυτού η αλληλογραφία ημών θα καταστή πλέον εύρρυθμος. Εγώ γράφω σχεδόν δύο φοράς κατά μήνα. Ελπίζω δε ότι διά του τρόπου αυτού θα συντελέσω ώστε να έχητε συχνότερον ειδήσεις μου. Η προσδοικωμένη ειρήνη προς τους Τούρκους είναι αντικείμενον διαπραγματεύσεων... Αι επιβραδύνσεις όμως συντελούν ώστε τούτος ο γερμανικός λαός να προοιωνίζηται συνέχισιν του πολέμου... Έτεροι, εκ των βραδυποριών αυτών, εξάγουν καλυτέρους οιωνούς... Αι πράξεις μόνον δύνανται να επιβεβαιώσουν ποίον εκ των δύο μερών κρίνει καλύτερον... Άνευ του γεγονότος τούτου εγώ δεν προβλέπω την δυνατότητα του ιδείν μεταβαλλομένην την κατάστασίν μου... Εν τοσούτω όμως αυτή είναι δι’ εμέ ευχάριστος... Εις τας προηγηθείσας επιστολάς μου έγραψα υμίν, ότι η Α.Ε. ο Υπουργός Κόμης Στάκελμπεργκ επιδεικνύει προς εμέ μεγίστην ευμένειαν και ότι θεωρώ ότι δεν είμαι τόσον ανωφελής εν τη υπηρεσία της Α.Μ. του Αυτοκράτορος, ως κατ’ αρχάς ηδυνάμην να υποθέσω. Εγώ δεν επιζητώ περισσότερα επί του παρόντος... Θα ακολουθήσω τα παραινέσεις υμών... Γράφων θα εκτελέσω τας παραγγελίας υμών προς τους γνωρίμους υμών... Η κυρία Βάλεμπουργκ, περί ης ωμίλησα υμίν δι’ ετέρας επιστολής μου, με επιφορτίζει πάντοτε διά των ιδικών της προς υμάς σεβασμάτων· αύτη είναι θυγατέρα του Βαρώνου κυρίου Χιπς και εγνώρισεν υμάς εν Κωνσταντινουπόλει... Ευρίσκομαι ενταύθα μεταξύ πολλών συμπατριωτών. Αλλά εκείνοι, εν οις συχνάζω περισσότερον, είναι έμποροί τινες μεγάλου κύρους· και η συναναστροφή του εφημερίου της μικράς Ελληνικής Εκκλησίας (γνωστού υπό το όνομα του αρχιμανδρίτου Γαζή). Ούτος είναι είς πεπαιδευμένος άνθρωπος, συγγραφεύς, εκδότης εφημερίδος, παρά τω οποίω συγκεντρούνται πάντες οι πεπαιδευμένοι Έλληνες, οίτινες ευρίσκονται εις την Βιέννην. Και δεν είναι ολίγοι... Κατανέμω κατ’ αυτόν τον φ.1v τρόπον τον χρόνον μου... / Απασχολούμαι ουσιαστικώς εις την υπηρεσίαν μου, κατόπιν εις την γερμανικήν γλώσσαν, ακολούθως είς τινα εργασίαν, σχέσιν έχουσα προς την ελληνικήν φιλολογίαν και επί τέλους συχνάζω εν εκείναις ταις συναναστροφαίς, εν αις υποχρεοί εμέ η θέσις μου... Το Διπλωματικόν Σώμα... τας οικίας των ευγενών Ρώσων, οίτινες ευρίσκονται ενταύθα είτε διερχόμενοι είτε εγκατεστημένοι... και εκείνας των ευγενών Γερμανών, οί-

τινες είναι ανοικταί εις τους ξένους. Αυταί αι κοινωνικαί υποχρεώσεις μοι αφαρπάζουν όλον τον χρόνον... Όμως πρέπει βεβαίως να υπόκηταί τις και εις τον νόμον αυτόν... Ούτος φαίνεται συμφυής προς την φύσιν της διπλωματικής υπηρεσίας... Η υγεία μου είναι αρίστη... μου φαίνεται ως να ανεγεννήθην καθ’ όσον ζω εις το ύπαιθρον. Είμεθα εις τας 22 Δεκεμβρίου και η χιών δεν ενεφανίσθη παρά μόνον δι’ ολίγας στιγμάς. Τα παράθυρα είναι δυνατόν να είναι ανοικτά χωρίς να υπάρχη κίνδυνος... Δύναμαι δε, να περιπατώ ενδεδυμένος έν απλούν επανωφόριον, ως να ευρισκόμην εις την Κέρκυραν... Υπάρχουν οπώραι διά το γεύμα... Υπάρχουν φρούτα... Πίνομεν οίνον... πράγματα, άτινα εν Πετρουπόλει παρατηρούνται σπανίως και διά του μικροσκοπίου.

Θα γράψω προς υμάς μετ’ ολίγας ημέρας μέσω της οδού της Κωνσταντινουπόλεως, μολονότι πιστεύω ότι αι επικοινωνίαι είναι εισέτι δυσχερείς και διεξάγονται μετά μεγάλης καθυστερήσεως. Ο κύριος Σταύρος Ιωάννου μοι έκαμεν την χάριν να επιφορτισθή μέχρι τούδε δύο επιστολών και σκέπτομαι να του εμπιστευθώ μίαν τρίτην κατά την προσεχή εβδομάδα. Ο Ναράντζης εκ Βενετίας μου γράφει ότι τα οικονομικά του εχειροτέρευσαν κατά τοιούτον τρόπον ώστε αυτός είναι υποχρεωμένος να προστρέξη εις την γενναιοδωρίαν των φίλων του ίνα προμηθεύσωσιν αυτώ τα απαραίτητα διά την συντήρησίν του. Μου ομιλεί διά το χρέος υμών... Αλλά εν ταυτώ διαβεβαιοί εμέ ότι θα σεβασθή την όχι ολιγώτερον δύσκολον θέσιν, εν η υμείς ευρίσκεσθε... Αναγνώσας την υπ’ αριθ. 80 επιστολήν υμών... έγραψα εκ νέου προς τον φίλον αυτόν και πιστεύω ότι θα ακούση εμέ.

Παρακαλώ υμάς, διά τους συνήθεις χαιρετισμούς προς άπαντας. Εναγκαλίζομαι αδελφούς και αδελφάς και ανδραδέλφους και ανεψιούς και θείους και θείες. Συσταίνω εαυτόν εις τας δεήσεις του ιερομονάχου Συμεώνος και εις την ευλογίαν των γονέων.

Ο υιός Ιωάννης

57

[No] 82

Vienna, 21 Xmbre 1811/ 2 Gennajo 1812

Sia l’ anno nuovo con salute e felicità della famiglia, nè al decorso somigli per le angustie della Patria. Festeg(g)io questa solennità qui doppiamente ... jeri alla Viennese e nel nostro stile fra undici giorni coi no-

stri connazionali. La cerimonia del Capo di anno a questa Corte è magnifica ed imponente. S.M. e la famiglia Imperiale pranzano in pubblico. Il Corpo Diplomatico la corteggia. Ed è bello il vedere riunita in un amplissima sala tutta la nobiltà, ed un immenso popolo il quale fa corona e feste al Suo Sovrano. La temperatura dolcissima del inverno corrente contribuisce a rendere lo spettacolo ancora più acquisto, poicchè le piazze che circondano il palazzo Imperiale contenevano migliaja e migliaja di spettattori e di carozze... Tutto questo va benissimo; ma n(on) vanno ugualm(ent)e bene per la mia economia le mancie complicate che qui si costumano... Il giorno di jeri mi costa al di là di 500 fiorini. Buono che il cambio continua ad essere a vantaggioso p(er) i forestieri... Il zecchino di Ollanda si cambia 50 fiorini, o 46 al meno... Senza questo vantaggio malgrado i miei migliori appuntamenti avrei fatto banca rotta... Una sola stanza guarnita in buona situaz(io)ne ma al quarto piano, mi costa otto zecchini al mese; e compresa la legna ed il lume dieci... Partendo da questo solo dato ella può giudicare del resto... Non di meno sono sempre contento di qui essermi reso... Molte e molte ragioni me ne persuadono maggiormente ogni giorno... Il mio superiore S.E. il S(ignor) C(onte) Stakelberg, ha sempre p(er) me le più particolari bontà, e parmi come Le ho scritto anco coll’ultima mia, che il mio tempo non scorra inutilmente ne p(er) me, ne p(er) le cose che più davvicino possono interessarmi... Bisogna p(er) ora contentarsi φ. 1v di questo. / Le nuove che abbiamo da Constantinopoli, e dall’ armata sul Danubio confermano sempre la speranza di pace coi Turchi... Nulla però di officiale. Non sono che lettere autorevoli di particolari... Quantunque nessun uomo ben pensante vi sia il quale n(on) ami e n(on) desideri sempre pace, e pace con tutto il mondo, pure qui si parla molto di guerra... Se bene o male si parli, il fatto solo può dimostrarlo... Ed io sono assai instruito dall’ esperienza, per n(on) azardare una opinione qualunque siasi in questo difficile argomento.

Dalle cose altrui passando alle mie, torno a pregarla di n(on) negligere l’ affare p(er) me importantissimo di un servitore affidato... Insisto sempre p(er) lo Spiro... Aveva dell’ abilità e dell’ onore... Sarà mia cura di ridurlo alla mia maniera un buon cameriere... Quando un’ occasione si presentasse p(er) farlo passare in Italia, e quando io lo sapessi, sarebbe mia cura di procurargli i mezzi di raggiungermi qui in Vienna... Queste occasioni non dovrebbero mancare... almeno sino a Barletta ove si trova Benakj. Ogni altra cura sarà mia... Insistendo tanto su questo articolo, ella può essere convinto, che io ne ho il più urgente bisogno... Sarebbe troppo lungo il ripetterle tutte e tutte quante le ragioni... avendo detto un servitore affidato... ho detto tutto.

La mia salute continua ad essere assai buona... Aspetto con impacienza le di Lei lettere... Dopo il mio arrivo in Vienna n(on) ne ho ricevuto nessuna, la quale mi annuncj che ella conosce la mia situazione presente.

I soliti saluti a tutti quanti; abbracio f(rate)llj, e sorelle, e cognati, e nipoti; imploro la benedizione del nostro sacromonaco Simeone, e quella dei genitori.

Il figlio Giovanni

Αρ. 82

Βιέννη, 21 Δεκεμβρίου 1811 / 2 Ιανουαρίου 1812

Είθε το νέον έτος να φέρη υγείαν και ευτυχίαν εις την οικογένειαν και να μην oμοιάζη προς το παρελθόν έτος ως προς τας δυσχερείας της Πατρίδος. Εορτάζω την τελετήν εδώ δύο φοράς... εχθές κατά τον Βιεννέζικον τρόπον και μετά ένδεκα ημέρας κατά τα ημέτερα ήθη και μετά των συμπατριωτων μου. Η εορτή της Πρώτης του Έτους είναι μεγαλειώδης και επιβλητική εν τη Αυλή ταύτη. Η Α.Μ. και η Αυτοκρατορική Οικογένεια γευματίζουν δημοσίως. Το Διπλωματικόν Σώμα υποβάλλει προς αυτήν τα σέβη του. Είναι δε ωραίον να βλέπη τις συγκεντρωμένην εις μίαν ευρύχωρον σάλαν σύμπασαν την αριστοκρατίαν και ένα αναρίθμητον πλήθος λαού, το οποίον περιβάλλει και εγκωμιάζει τον Ηγεμόνα του. Η γλυκυτάτη, θερμοκρασία του τρέχοντος χειμώνος συνέβαλεν ώστε να καταστήση το θέαμα έτι μεγαλοπρεπέστερον, καθ’ όσον αι περιβάλλουσαι το αυτοκρατορικόν ανάκτορον πλατείαι περιείχον χιλιάδας και χιλιάδας θεατών και αμαξών... Πάντα ταύτα είναι πολύ ωραία, αλλά δεν είναι εξ ίσου καλά διά τα οικονομικά μου τα υπέρμετρα. φιλοδωρήματα, άτινα συνηθίζονται ενταύθα. Η χθεσινή ημέρα μοι εκόστισεν πλέον των 500 φιορινίων. Είναι καλόν το ότι αι χρηματικαί ανταλλαγαί εξακολουθώσιν να είναι ευνοϊκαί διά τους ξένους... Το Ολλανδικόν τζεκίνιον ανταλλάσσεται αντί 50 φιορινίων ή το ολιγώτερον 46... Άνευ του πλεονεκτήματος τούτου, παρά τας υψηλοτέρας αποδοχάς μου ήθελα κηρύξη χρεωκοπίαν... Έν μόνον δωμάτιον επιπλωμένον εις καλήν περιοχήν αλλά εις τον τέταρτον όροφον μου στοιχίζει οκτώ τζεκίνια μηνιαίως, συμπεριλαμβανομένων δε των καυσοξύλων και του φωτός δέκα... Αφορμώντες υμείς, μόνον εκ του γεγονότος τούτου, δύνασθε να κρίνητε και τα υπόλοιπα... Ουχ ήττον είμαι πάντοτε ευχαριστημένος διότι ήλθον εδώ... Πλείστοι λόγοι καθημερινώς, πείθουν εμέ ολοέν και περισσότερον... Ο προϊστάμενος μου, η Α.Ε. ο Κόμης

κύριος Στάκελμπεργκ, διατηρεί πάντοτε προς εμέ την πλέον ιδιαιτέραν ευμένειαν και μου φαίνεται, καθώς σας έγραψα, και διά της τελευταίας επιστολής μου, ότι ο χρόνος μου δεν παρέρχεται ανωφελώς ούτε δι’ εμέ, ούτε διά τα πράγματα, άτινα περισσότερον ενδιαφέρουν εμέ... Επί του παρόντος πρέπει φ.1v να είμαι ευχαριστημένος δι’ αυτά. / Αι ειδήσεις, τας οποίας έχομεν εκ Κωνσταντινουπόλεως και εκ του επί του Δουνάβεως στρατεύματος επιβεβαιούν πάντοτε την ελπίδα της ειρήνης προς τους Τούρκους... Ουδέν όμως επίσημον. Δεν πρόκειται παρά δι’ αξιοπίστους επιστολάς ιδιωτών... Καίπερ ουδείς καλώς σκεπτόμενος άνθρωπος υπάρχει, όστις να μην αγαπά και να μην επιθυμεί πάντοτε την ειρήνην και ειρήνην μεθ’ όλου του κόσμου, όμως εδώ ομιλώσιν πολύ περί πολέμου... Εάν ομιλώσιν ορθώς ή εσφαλμένως τα γεγονότα μόνον δύνανται να το αποδείξουν... Εγώ δε έχω διδαχθή αρκούντως από την εμπειρίαν ώστε να μη τολμήσω να εκφέρω γνώμην τινά περί του δυσκόλου τούτου ζητήματος.

Εκ των αλλοτρίων υποθέσεων ερχόμενος εις τας ημετέρας, επανέρχομαι παρακαλών υμάς, όπως μη παραμελήσητε το σπουδαιότατον δι’ εμέ ζήτημα ενός εμπίστου υπηρέτου... Επιμένω πάντοτε διά τον Σπύρον... Είχεν ικανότητας και ήτο έντιμος... Θα αποτελέση ιδικήν μου φροντίδα όπως καταστήσω αυτόν ένα καλόν, κατά τους τρόπους, υπηρέτην... Όταν παρουσιασθή ευκαιρία τις να έλθη εις την Ιταλίαν και μόλις ήθελον πληροφορηθή τούτο εγώ, θα απετέλει ιδικήν μου φροντίδα όπως του προμηθεύσω τα μέσα διά να έλθη προς συνάντησίν μου εις την Βιέννην... Αι ευκαιρίαι αυταί δεν ήθελον λείψη... τουλάχιστον έως την Μπαρλέτταν, όπου ευρίσκεται ο Μπενάκης. Πάσα ετέρα μέριμνα είναι ιδική μου... Επιμένων τόσον επί του ζητήματος τούτου, υμείς δύνασθε να είσθε πεπεισμένος ότι εγώ έχω απόλυτον ανάγκην... Θα ήτο λίαν εκτενές να επαναλάβω άπαντας τους λόγους... έχων ήδη γράψει ένα έμπιστον υπηρέτην έχω ειπεί τα πάντα.

Η υγεία μου εξακολουθεί να είναι αρκούντως καλή... Αναμένω μετ’ ανυπομονησίας τας επιστολάς υμών... Μετά την εν Βιέννη άφιξίν μου ουδεμίαν επιστολήν υμών έλαβον, ήτις ήθελεν αναγγείλη ότι υμείς γνωρίζετε την παρούσαν κατάστασίν μου.

Τους συνήθεις χαιρετισμούς προς άπαντας. Εναγκαλίζομαι αδελφούς και αδελφάς και ανδραδέλφους και ανεψιούς· επικαλούμαι την ευλογίαν του ιερομονάχου ημών Συμεώνος και εκείνην των γονέων.

Ο υιός Ιωάννης