Αρχείον Ιωάννου Καποδίστρια, τ. Β΄

φ.1 Άνω: Ληφθέν τη 12 Ιουλίου 1807 π.η. Ο Γραμματεύς της Επικρατείας S. Banaglia.

Αρχείον Ιονίου Γερουσίας Γεν. αρ. 9, αριθ. εγγρ. 8, συνημμένον α

Copia

Addi 4 luglio 1807 s.v., Itaca

Cost(itut)o colli riguardi di salute Giov(anni) di Demetrio Scliri, cap(itan)o di brich, nominato la "Madonna Candelora,, con band(ier)a russa mercantile, ed

Interrogato donde proviene e cosa sa riferire di nuovo

R(ispos)e: Vengo da Idra, da ove manco oggi giorni sette, carico di formaglio e poco oglio destinato p(er) Corfú e tengo per passeggieri da sbarcare in questa parte il s(igno)r d(otto)r Angelo Schiadan e cap(ita)n Zuanne Vlismà, il primo dalla Cefalonia ed il secondo da Itaca.

Quello so riferire di novità è che già oggi dieci giorni capitarono a Idra tre miei compatriotti che si ritrovavano come schiavi nella nave del Capitan Passa e ci riferirono che la flotta turca, composta di 21 legni, attrovandosi nell’isola di Nibro, già quindeci giorni sono, si levò da collà e si diresse p(er) Tenedo e ravvisata essa dall’Ammiraglio russo che ivi si attrovava ancorato1 partì tosto con la sua flotta, composta di undeci vascelli2 ed una fregata, e prese l’opposta parte di detta isola p(er) aver da prendere sottovento l’ottomana; ed intanto giunta questa a Tenedo sbarcò quattordici mila turchi e tosto fu dato fuoco alla mina che già i russi avevano approntata e rovesciata perirono sotto due mila turchi e li rimanenti furono confinati nella campagna, senza φ.1v che possano ritraere/alcun sussidio, avendo abbruciato tutto il barcollarne, onde da questo non gli venga fatta alcuna somministrazione p(er) aver da morire dalla fame ed intanto il presidio russo collà esistente unitamente alli greci si ritirarono nella fortezza. In questo fra tempo, giunta la flotta russa all’incontro dell’ottomana, fu questa battuta, avendo presa la nave del Terzo Comandante, detta reale, et altre tre furono poste al fondo e le rimanenti si rifugiarono nel Golfo di Cavola, dalla parte del Monte Santo, ove furono dalla flotta russa bloccate.

1. Xφ. ancorata

2. Χφ. vasselli

Cosa poi successe in seguito non si sa, mentre le apportatrici persone dietro il successo del combattimento furono dall’Ammiraglio licenziati e tosto si raddrizzarono p(er) Idra, la quale relazione medesima ci fu confermata da appositi espressi che da Idra furono mandati a Tenedo p(er) informarsi degli affari, restituitisi contemporaneamente al ricapito degli schiavi suddetti. Quest’è quanto so esporre.

Tutto ciò viene ratificato pure dalli suddetti passeggieri che si trovavano presenti alle sud(dett)e relaz(io)ni e non sapendo scrivere il detto cap(ita)nio si sottoscrive p(er) esso con li dovuti riguardi il sucitato s(ignor) d(otto)r Schiadan.

Angelo Schiadan sottoscrivo p(er) il sud(detlo) cap(itani)o e ratif(ic)o come sopra.

Conforme all’originale

E. Flamburiari V(ic)e Seg(retari)o

P(er) copia conf(orm)e

Il Seg(reta)rio P. PEDEMONTE

Αντίγραφον

Τη 4 Ιουλίου 1807 π.η., Ιθάκη

Ανακριβείς μετά τηρήσεως των υγειονομικών προφυλάξεων ο Ιωάννης Σκλήρης του Δημητρίου, κυβερνήτης του βρικίου του επονομαζομένου «Η Παναγιά Υπαπαντή», φέροντος ρωσικήν εμπορικήν σημαίαν, και ερωτηθείς πόθεν προέρχεται και τί νέον γνωρίζει να ανακοινώση.

Απήντησεν: Έρχομαι εξ Ύδρας, οπόθεν απουσιάζω μέχρι σήμερον επτά ημέρας, φέρων φορτίον τυρού και ολίγον έλαιον προοριζόμενον διά Κέρκυραν και κομίζω ως ταξιδιώτας, διά να αποβιβάσω εις ταύτα τα μέρη, τον ιατρόν κύριον Άγγελον Σκιαδάν και καπετάν Ιωάννην Βλισμάν, τον πρώτον εκ Κεφαλληνίας και τον δεύτερον εξ Ιθάκης.

Η είδησις την οποίαν γνωρίζω να ανακοινώσω είναι ότι ήδη προ δέκα ημερών έφθασαν εις Ύδραν τρεις συμπατριώται μου, οίτινες ηυρίσκοντο ως δούλοι επί του πλοίου του Καπετάν Πασά, και μας ανέφεραν ότι ο τουρκικός στόλος, αποτελούμενος εξ 21 πλοίων, ευρισκόμενος εις την νήσον Ίμβρον ήδη προ δέκα πέντε ημερών, έφυγεν εκείθεν και κατηυθύνθη προς Τένεδον και αφού εγένετο αντιληπτός υπό του Ρώσου Ναυάρχου, όστις ετύγχανεν εκεί ηγκυροβολημένος, ανεχώρησεν <ο τελευταίος> αμέσως μετά του στόλου του, αποτελουμένου εξ ένδεκα <μικροτέρων> πλοίων και μιας φρεγάτας, και κατηυ-

θύνθη προς την αντίθετον πλευράν της εν λόγω νήσου, διά να φέρη τον οθωμανικόν στόλον εις θέσιν δυσμενή ως προς την κατεύθυνσιν του ανέμου, και εν τοσούτω ούτος, μόλις έφθασεν εις Τένεδον, απεβίβασεν δέκα τέσσαρας χιλιάδας Τούρκων, και αμέσως ετέθη πυρ εις την υπόνομον, την οποίαν είχον ήδη ετοιμάσει οι Ρώσοι, και αφού ανετράπη, απωλέσθησαν υποκάτω δύο χιλιάδες Τούρκοι και οι εναπομείναντες απεκλείσθησαν εις την εξοχήν, χωρίς να δύνανται φ. 1v να λάβουν / βοήθειάν τινα, επειδή είχεν εμπρησθή το σύνολον των λέμβων,1 ώστε να μη πραγματοποιηθή εκ τούτων εφοδιασμός τις, ίνα εξαναγκασθούν να αποθάνουν εκ πείνης, και εν τω μεταξύ η υπάρχουσα εκεί ρωσική φρουρά από κοινού μετά των Ελλήνων απεσύρθησαν εις το φρούριον. Εις το διάστημα τούτο συνηντήθησαν ο ρωσικός στόλος μετά του οθωμανικού, ηττήθη ούτος, συλληφθέντος του πλοίου του τρίτου Διοικητού <του στόλου>, του ονομαζομένου βασιλικού, και έτερα τρία εβυθίσθησαν, τα δε λοιπά κατέφυγον εις τον Κόλπον της Καβάλας, προς την πλευράν του Άγιου Όρους, ένθα επολιορκήθησαν υπό του ρούσικου στόλου. Τί συνέβη κατόπιν εν συνεχεία δεν είναι γνωστόν, ενώ οι κομισταί <της ειδήσεως> μετά την επιτυχίαν της ναυμαχίας αφέθησαν ελεύθεροι υπό του Ναυάρχου και κατηυθύνθησαν αμέσως εις Ύδραν, η ιδία δε έκθεσις επεβεβαιώθη υπό εκτάκτων προς τούτο απεσταλμένων, οίτινες εξ Ύδρας εστάλησαν εις Τένεδον, διά να πληροφορηθούν περί των γεγονότων, επανελθόντες ταυτοχρόνως με την παράδοσιν των αναφερθέντων αιχμαλώτων. Τούτο είναι ό,τι γνωρίζω να πληροφορήσω.

Πάντα ταύτα επιβεβαιούνται επίσης υπό των προαναφερθέντων ταξιδιωτων, οίτινες ήσαν παρόντες κατά την αναφερθείσαν έκθεσιν, και επειδή ο ρηθείς πλοίαρχος δεν γνωρίζει γραφήν, υπογράφεται αντ’ αυτού μετά των οφειλομένων επιφυλάξεων ο προαναφρθείς ιατρός Σκιαδάς.

Άγγελος Σκιαδάς υπογράφω διά τον προαναφερθέντα πλοίαρχον και επιβεβαιώ ως άνω.

Συμφώνως τω πρωτοτύπω

Ε. Φλαμπουριάρης Υπογραμματεύς

Διά το ακριβές αντίγραφον

Ο Γραμματεύς Π. ΠΕΔΕΜΟΝΤΗΣ

1. Αποδίδεται ούτω η αμφιβόλου σημασίας λ. barcollame.

Αρχείον Ιονίου Γερουσίας Γεν. αρ. 9, αριθ. εγγρ. 8, συνημμένον β

Copia

Addi 4 lug(li)o 1807 g.s., Itaca

Costit(ut)o in questa Seg(reteri)a

Patron Dionisio Farsinò di barca zantiotta, proveniente dal Zante, manca di la da jeri senza carico, destinato per li circonvicini scogli, riferse che attrovandosi questa mattina allo spuntar del sole nelle coste della Cef(aloni)a, nella s[c]ituaz(io)ne denominata Poro, d’aver incontrato l’armatore cap. Onofrio con la barca cannoniera del Zante che portava[n]si colà per far acqua, che il detto cap(itan)o gli disse d’aver distrutte le peschiere di Missolongi e la batteria che fu poscia dalli turchi ripiantata e che era determinato provvisto che si fosse di acqua di ritornare colà con la cannoniera stessa per nuovam(en)te distruggerla.

Che il detto armatore gl’impose di portarsi in quest’isola per riferire a questo Governo, onde questo dia poscia l’avviso a quello in Santa Maura che li turchi hanno a Natolicò cinque cannoni e per l’impossibilità di poterli tradurre per mare di rimpetto l’isola di Santa Maura si approntavano di trasportarli per terra, avendo a tale effetto ottocento uomini con diversi francesi e duocento bufali, e dissegli l’armatore di aver avuta tale relaz(ion)e due giorni sono a Missolongi.

Che gli soggiunge inoltre che questa notte scorsa essendo venuto a parlam(ent)o con un martigo proveniente da Samo, carico di vino, seppe dallo stesso essere stata battuta la flotta turca da quella de’ russi fuori di Tenedo avendo questi presa la nave detta reale senza combattim(ent)o, d’aver gettata a fondo qualche altra, avendone prese altre sei tradotte queste in un luoco vicino al Monte Santo; che avendo fatto sbarco li turchi a Tenedo di sei mila uomini furon questi confinati dai russi nella campagna ed abbruciate le barche che serviron loro di trasporto.

φ. 1v Che di piú gli disse il suindicato cap. Onofrio che settecento zami che attrovavansi in Morea si ritiraron da colà e che passando per l’istmo si sono incontrati con gli albanesi, che si sono con essi battuti, ma che non sapeva l’esito della zuffa. Che il nuovo Sultano rinnovò la guerra alla Russia e che Ali Bascià si ritirò a Ciannina.

Conforme all’originale

E. Flamburiari V(ic)e Seg(retari)o

Per copia conforme

Il Seg(reta)rio P. PEDEMONTE

Αντίγραφον

Τη 4 Ιουλίου 1807 π.η., Ιθάκη

Ανακριθείς εν τη ενταύθα Γραμματεία

Ο Διονύσιος Φαρσινός, κύριος ζακυνθινής λέμβου, προερχόμενος εκ Ζακύνθου, απουσιάζει εκείθεν από της χθες άνευ φορτίου, κατευθυνόμενος εις τας γειτονικάς ερημονήσους, ανέφερεν ότι ευρισκόμενος την πρωίαν σήμερον κατά την ανατολήν του ηλίου εις τας ακτάς της Κεφαλληνίας, εις την θέσιν την καλουμένην Πόρος, συνήντησε τον πλοιοκτήτην καπ. Ονούφριον μετά της κανονιοφόρου της Ζακύνθου, ήτις μετέβαινεν εκεί, διά να εφοδιασθή δι’ ύδατος, ότι ο ρηθείς Κυβερνήτης του είπεν ότι κατέστρεψε τα ιχθυοτροφεία του Μεσολογγίου και την πυροβολαρχίαν, ήτις επανετοποθετήθη κατόπιν υπό των Τούρκων, και ότι είχεν αποφασισθή, ευθύς ως εφοδιασθή δι’ ύδατος, να επιστρέψη εκεί μετά της αυτής κανονιοφόρου, διά να την καταστρέψη εκ νέου.

Ότι ο ρηθείς πλοιοκτήτης τον διέταξε να μεταβή εις την νήσον ταύτην, διά να αναφέρη εις την ενταύθα Διοίκησιν, ώστε μετά ταύτα να ειδοποιήση αύτη εκείνην της Αγίας Μαύρας ότι οι Τούρκοι έχουν εις Αιτωλικόν πέντε πυροβόλα και λόγω αδυναμίας να τα μεταφέρουν διά θαλάσσης απέναντι της νήσου της Αγίας Μαύρας ητοιμάζοντο να τα μεταφέρουν διά ξηράς, έχοντες διά τον σκοπόν τούτον οκτακοσίους άνδρας μετά τινων Γάλλων και διακοσίους βουβάλους, και <ότι> του είπεν ο πλοιοκτήτης ότι τοιαύτην έκθεσιν έλαβε προ δύο ημερών εις Μεσολόγγι.

Ότι επί πλέον του προσθέτει ότι την παρελθούσαν νύκτα, ομιλήσας μετά τίνος μαρτίγου προερχομένου εκ Σάμου, φέροντος οίνον, επληροφορήθη παρά του ιδίου ότι ο τουρκικός στόλος ηττήθη παρά του ρωσικού έξω της Τενέδου, καταλαβόντος τούτου το πλοίον το λεγόμενον βασιλικόν άνευ μάχης, ότι άλλο το κατεπόντισεν, κατέλαβε δε έτερα έξ εκ τούτων μεταφερθέντα εις θέσιν πλησίον του Αγίου Όρους· ότι οι Τούρκοι, έχοντες κάμει απόβασιν εις Τένεδον έξ χιλιάδων ανδρών, απεκλείσθησαν υπό των Ρώσων εις την ύπαιθρον, και εκάησαν αι λέμβοι αίτινες εχρησίμευον εις αυτούς προς μεταφοράν.

Ότι επί πλέον του είπεν ο προαναφερθείς καπ. Ονούφριος ότι επτακόσιοι Τσάμηδες, οίτινες ηυρίσκοντο εις Μορέαν, απεσύρθησαν εκείθεν και ότι διερχόμενοι διά του Ισθμού συνηντήθησαν μετά των Αλβανών, ότι συνεκρούσθησαν μετ’ αυτών, αλλ’ ότι δεν εγνώριζε την έκβασιν της πάλης. Ότι ο νέος Σουλτάνος επανέλαβε τον πόλεμον εναντίον της Ρωσίας και ότι ο Αλή Πασάς απεσύρθη εις Ιωάννινα.

Συμφώνως τω πρωτοτύπω

Ε. Φλαμπουριάρης, Υπογραμματεύς

Διά το ακριβές αντίγραφον

Ο Γραμματεύς Π. ΠΕΔΕΜΟΝΤΗΣ

22

Αρχείον Ιονίου Γερουσίας Γεν. αρ. 9, αριθ. εγγρ. 9

Νο. 23

Dipart. Estero

All’Ecc(ellentissi)mo Senato della Repubb. Ionia

Il Commiss(ari)o Estraordinario in S(ant)a Maura

Dal Commissariato Estraordinario

li 8 luglio 1807 g.s.

Travagliatori e materiali in somma e quantità immensa mi furono richiesti dal Comando Militare russo e dall’ingegnere pel compimento sollecito delle fortificazioni. Questa nuova urgenza è giustificata dalla stagione corrente e dalle altre misure sistematiche che sulla difesa di S(ant)a Maura si vanno a prendere in seguito alla revista fatta da S.E. il sig(no)r Generale Papadopulo allo stato della guarnigione albanese in seguito alla combinata cooperazione esterna degli armatolo greci ed in relazione a quel molto che dalle milizie ioniche si ricerca, quando le fortificazioni sieno compiute.

Fortunatamente, a queste ricerche risposero per le disposizioni già date in precedenza le isole di Zante, di Cefalonia, di Itaca e di Corfú non menocché sempre ed in continuazione la stessa isola di S(ant)a Maura. Zante spedì fin’ora cento valenti lavoratori, seicento ottanta φ. 1v cipressi e trecento cesti ad uso di gabbioni, Cefalonia trecento /lavoratori e sei mila pali, Itaca lasciò oltre allo stabilito p(er) dieci giorni i suoi bravi travagliatori al soldo di quei cittadini di S. Maura che p(er) nascita ed educazione non possono travagliare. Corfú ha dato cento cesti da trasportare terre e ne promette duecento ancora. Tutto questo concorso generoso e spontaneo di opere e di mezzi giunse quasi contemporaneamente, quando le ricerche militari s’alzavano di troppo sopra la possibilità di questo paese e quando esigevasi lo spazio di alcuni giorni per abbattere, tagliare e ridurre a pali tutti i cipressi di quest’isola.

Il Comando Militare e S.E. il sig(no)r G(e)n(era)le Papadopulo furono ad un tempo e sorpresi e commossi da questo nuovo ed inatteso spettacolo, veggendo in esso quanto prometter si potevano dal patriottismo e dallo zelo dei sette popoli p(er) la salvezza della patria e pel servigio di S.M.I.

Col mezzo di tali e cosi possenti soccorsi ritirando da quest’isola

tutti gli altri materiali richiesti, avendo reciso a quest’ora e ridotto nelle forme richieste a forza di lavoro e di industria tutti indistintamente i cipressi ch’esistevano nelle campagne sue, facendo travagliare ogni notte duecento cinquanta e trecento leucadiensi, io ho potuto sodφ. 2 disfare le fatte ricerche ad ottenere p(er) quanto parmi/l’aggradimento del Militare Comando e di S.E. il s(igno)r Gen(era)le e spingere i lavori i piú importanti quasi al loro termine. Per condurre colla piú grande esattezza e sollecitudine il taglio dei cipressi; per evitare i danni che da questa recisione derivar potevano ai luoghi coltivati, ai giardini, alle piante fruttifere, in mezzo alle quali questi alberi p(er) noi preziosi s’alzavano; per non lasciare nell’animo dei molti proprietarj una perpetua ferita e p(er) non mal umorare gli abitatori delle campagne troppo faticati dalle requisizioni e troppo dolenti nel vedervi rapire in questi alberi l’unico mezzo con cui sostengono le loro abitazioni; ho presso la risolurzione di sopravvegliare io stesso girando pei villaggi e pei monti questa operazione e di farla eseguire dai nostri repubblicani soldati sotto la peculiare intendenza dei loro uffiziali e di commissarj civili da me trascelti ed istruiti. Ho promesso agli ottimi e docili proprietarj di questi alberi un risarcimento e spero di poter essere con essi leale, senza ricercare p(er) questo il pubblico erario.

Egli è cosí che si fece la generale recisione dei cipressi di S. Maura, senza che avvenga nesuno disordine e senza che esternata siasi nessuna doglianza.

Dall’altra i cefaleni, girando p(er) le campagne di S. Maura sotto φ. 2v la stessa guida colla sopraintendenza/dei loro capitanj Beretta, Corafà e Bardese, accompagnati essi pure da commisarj civili, scelti fra i piú attivi edospitali sig(no)ri di S. Maura, hanno tagliato e trasferito sul luogo delle fortificazioni migliaja e migliaja di verghe e fasci, coi quali tutte le trinciere e le batterie sono intessute.

Tutte queste misure si eseguiscono alla giornata, senza che avvenga nessuno disordine, comme la piú grande armonia regna nel campo di Catuna, ove bivaccano due mila uomini, contando cefaleni, cacintj, itacensi, leucadi, armatolo, suliotti, acarnani e russi.

Devesi questa armonia all’assidua e perenne sopravveglianza ch’estingue nel loro nascere ogni picciolo incidente ed io devo le piú giuste lodi agli uffiziali di Cefalonia ed ai primati savissimi di Zante nominati Michiel Beletti, Spiro Flambura e Spiro Guseli, all’Uffiziale Mandricardi, ai sig(no)ri di Itaca, ai miei luogotenenti, agli uffiziali nostri, i quali tutti alla loro volta mi offrono coi loro personali travaglj di giorno e di notte il mezzo con cui io possa conservare questa armonia e rendere utile non solo, ma grata l’opera di questa massa di gente ed alla popolazione di S(ant)a Maura ed ai russi stessi.

φ.3 Io avevo chiesto p(er) incontrare piú agevolmente /questo scopo che i lavoratori fossero spediti sotto la saggia guida dei personaggj i piú rispettabili ed influenti. I cefaleni pare che facci(a)no questo onore agli uffiziali delle milizie ed i zacintj sembra che lo negano p(er) sino ai loro uffiziali p(er) accordarlo ai primati della campagna e ad un giovine capo cinquantina della città.

Io ho indrizzato le mie istanze anco alla Reggenza di Paxo, affinché quella popolazione partecipasse essa pure del vantaggio di contribuire spontaneamente in qualche maniera alle fortificazioni di S. Maura.

S.E. il Pritano Co. Gonemi dopo di avere cercato di inspirare anco efficacemente a quei signori il sentimento di questo doveroso omaggio, veggendo che a nulla si potevano condurre le brevi ed isolate intenzioni dei nobili e degli abitanti di quell’isola, si limitò a dare un testimonio delle sue proprie inviando (per) conto suo cento piastre, onde sieno pagate con queste alcuni lavoratori.

Quando mi giungerà da Itaca, Zante e Cefalonia lo stato di tutte le volontarie offerte e quello dei dispendj incontrati a carico di queste per le fortificazioni di S. Maura, mi onorerò di rassegnare a VV.EE. le φ.3v mie rispettose osservazioni sulle misure che necessariamente /prender si devono p(er) rendere a quei personaggj che si sono interessati coll’opera e col consiglio un solenne testimonio della pubblica approvazione e laude, come dall’altra p(er) rilevare con severa giustizia l’indolenza di quelli che si mostrarono troppo insensibili ai bisogni urgenti di S. Maura ed all’impossibilità di soddisfarli con mezzi ordinarj e con fondi tratti dalla pubblica cassa. Per le piattaforme che far si debbono sulle erette batterie cercò l’ingegnere tavoloni, travi e chiodi di grosse dimensioni. Mi sono rivolto ai Pritani del Zante e Cefalonia e spero che il loro zelo non si lascierà stancare dalle mie continue ricerche.

Per le riparazioni fatte e da farsi nella fortezza si sono adoperati fin’ora quasi tutti i grossi travi ch’esistevano a S. Maura, non avuto nessuno riguardo alle private proprietà, e si pose in uso quaranta tavoloni, detti ponti, ch’io avevo acquistare e spedire qui dal Pritano di Itaca; ma il Comando Militare sui rapporti dell’ingegnere stimò migliore misura di riparare con questi le porte della fortezza.

L’ultima opera disegnata e p(er) cui mi fu presentato un dispendiosissimo fa bisogno si è la rectansazione del forte "Alessandro” ed i φ.4 quartieri/campali della guarnigione che deve guardare la trinciera e servire le batterie.

Su di questi oggetti indirizzerò a VV.EE. i miei rapporti in seguito. Imploro intanto la continuazione della pubblica grazia.

Il Comm. Est. C(ont)e CAPODISTRIA

Άνω διά χειρός του παραλαβόντος: Recep. li 12 luglio 1807 s.v(ecchi)o. Il Segr. di Stato S. Banaglia.

Αρ. 23

Τμήμα Εξωτερικών

Προς την Εξοχωτάτην Γερουσίαν της Ιονίου Πολιτείας

Ο εν Αγία Μαύρα Έκτακτος Επίτροπος

Εκ του Εκτάκτου Επιτροπείου

τη 8 Ιουλίου 1807 π.η.

Παρά της Ρωσικής Στρατιωτικής Διοικήσεως και του Μηχανικού μου εζητήθησαν εργάται και υλικά εις τεράστιον αριθμόν και ποσότητα προς εσπευσμένην ολοκλήρωσιν των οχυρώσεων. Η νέα αύτη σπουδή δικαιολογείται εκ της τρεχούσης εποχής και εκ των λοιπών συστηματικών μέτρων, τα οποία βαθμηδόν λαμβάνονται διά την άμυναν της Αγίας Μαύρας κατόπιν της επιθεωρήσεως της πραγματοποιηθείσης υπό της Α.Ε. του Στρατηγού κυρίου Παπαδοπούλου εις την κατάστασιν της αλβανικής φρουράς προς εκτέλεσιν της οργανωθείσης εξωτερικής συνεργασίας των Ελλήνων αρματολών και εν σχέσει προς εκείνην την δραστηριοποίησιν ήτις ζητείται παρά των ιονίων στρατευμάτων, όταν αι οχυρώσεις συμπληρωθούν.

Ευτυχώς, εις τας αναζητήσεις ταύτας απήντησαν διά των εντολών των ήδη προγενεστέρως αναγγελθεισών αι νήσοι της Ζακύνθου, της Κεφαλληνίας, της Ιθάκης και της Κερκύρας, ουχί ολιγώτερον πάντοτε και αδιαλείπτως αυτή η νήσος της Αγίας Μαύρας. Η Ζάκυνθος απέστειλε μέχρι στιγμής εκατό ρωμαλέους εργάτας, εξακοσίους ογδόντα (στύλους) κυπαρίσσου και τριακοσίας φ. 1ν καλάθους διά τους κλωβούς, η Κεφαλληνία τριακοσίους/εργάτας και έξ χιλιάδας πασσάλους, η Ιθάκη παρέσχε πέρα του καθορισθέντος τους αξίους εργάτας της επί δεκαήμερον αντί μισθού των πολιτών εκείνων της Α. Μαύρας οίτινες λόγω γεννήσεως και αγωγής δεν δύνανται να εργασθούν. Η Κέρκυρα προσέφερε εκατό καλάθους διά την μεταφοράν γαιών και υπόσχεται διακοσίας εισέτι εκ τούτων. Σύμπασα η γενναιόδωρος αύτη συνδρομή και αυθόρμητος έργων και μέσων έφθασε σχεδόν ταυτοχρόνως, όταν αι στρατιωτικαί επιχειρήσεις υπερέβαινον κατά πολύ την εντοπίαν δυνατότητα και ενώ

απητείτο το διάστημα αρκετών ημερών, διά να καταρρίψωμεν, τεμαχίσωμεν και μεταβάλωμεν εις πασσάλους πάσας τας κυπαρίσσους της νήσου ταύτης.

Η Στρατιωτική Διοίκησις και η Α.Ε. Ο Στρατηγός κύριος Παπαδόπουλος εξεπλάγησαν και συνεκινήθησαν ταυτοχρόνως εκ του πρωτοφανούς τούτου και απροσδοκήτου θεάματος, βλέποντες εν αυτώ ό,τι ηδύνατο να παρασχεθή ως υπόσχεσις εκ του πατριωτισμού και εκ του ζήλου των επτά λαών διά την σωτηρίαν της πατρίδος και διά την υπηρεσίαν της A.A.Μ.

Διά μέσου τοιούτων και τόσον ισχυρών βοηθειών, λαμβάνων εκ της νήσου ταύτης πάντα τα άλλα αιτηθέντα υλικά, έχων αποκόψει κατά την ώραν ταύτην και προσαρμόσει εις τους αιτηθέντας τύπους στύλων διά της εργασίας και της τέχνης πάσας αδιακρίτως τας κυπαρίσσους αίτινες υπήρχον εις τας εξοχάς της, υποχρεών να εργάζωνται καθ’ εκάστην νύκτα διακόσιοι πεντήκοντα και τριακόσιοι Λευκάδιοι, ηδυνήθην να ικανοποιήσω τας γενομένας φ. 2 αναζητήσεις, διά να τύχω, καθόσον νομίζω, / της ευαρεσκείας της Στρατιωτικής Διοικήσεως και της Α.Ε. του κυρίου Στρατηγού και να προωθήσω τας πλέον σημαντικάς εργασίας σχεδόν εις το τέρμα των. Διά να επιτύχωμεν την κοπήν των κυπαρίσσων μετά της μεγαλυτέρας ακριβείας και ταχύτητος· διά να αποφύγωμεν τας ζημίας αι οποίαι εκ της τοιαύτης κοπής ηδύναντο να προκληθούν εις τους καλλιεργημένους τόπους, εις τους κήπους, εις τα οπωροφόρα δένδρα, εν μέσω των οποίων υψούντο τα πολύτιμα ταύτα δι’ ημάς δένδρα· διά να μη αφήσωμεν εις την ψυχήν πολλών ιδιοκτητών μόνιμον πληγήν και διά να μη διαθέσωμεν κακώς τους κατοίκους της υπαίθρου, λίαν καταπεπονημένους εκ των επιτάξεων και βαρυαλγείς εκ του ότι βλέπουν διά <της κοπής> των δένδρων τούτων να αρπάζεται το μοναδικόν μέσον διά του οποίου συντηρούν τας κατοικίας των· έλαβον την απόφασιν να επιτηρήσω ο ίδιος, περιφερόμενος ανά τα χωρία και τα όρη, την επιχείρησιν ταύτην, και να συντελέσω να την πραγματοποιήσουν οι ημέτεροι στρατιώται της <Ιονίου> Πολιτείας υπό την ιδιαιτέραν επίβλεψιν των αξιωματικών των και πολιτικών επιτρόπων, υπ’ εμού εκλεγέντων και καθοδηγηθέντων.

Υπεσχέθην εις τους καλλίστους και ευαγώγους ιδιοκτήτας των δένδρων τούτων αποζημίωσιν και ελπίζω να δυνηθώ να φανώ συνεπής προς αυτούς, χωρίς να αναζητήσω διά τούτο <την ενίσχυσιν> του δημοσίου ταμείου.

Τοιουτοτρόπως επετεύχθη η γενική κοπή των κυπαρίσσων της Α. Μαύρας, χωρίς να συμβή τι επεισόδιον και χωρίς να εκδηλωθή κανέν παράπονον.

Αφ’ ετέρου οι Κεφαλλήνες, περιερχόμενοι τας εξοχάς της Α. Μαύρας φ. 2V υπό τους αυτούς οδηγούς, παρακολουθούμενοι / υπό των οπλαρχηγών των Μπερέτα, Χωραφά και Μπαρντέσε, συνοδευομένων και τούτων επίσης υπό των πολιτικών επιτρόπων, εκλεγέντων μεταξύ των πλέον δραστήριων και φιλοξενών οικοκυραίων της Α. Μαύρας, έκοψαν και μετέφεραν εις τον τόπον

των οχυρώσεων χιλιάδας των χιλιάδων βεργών και δεσμών, διά των οποίων επενεδύθησαν όλα τα χαρακώματα και αι συστοιχίαι των πυροβόλων.

Πάντα τα μέτρα ταύτα εκτελούνται κατά την ημέραν, χωρίς να συμβή ανωμαλία τις, όπως βασιλεύει η μεγαλυτέρα αρμονία εις την πεδιάδα της Κατούνας, όπου καταυλίζονται δύο χιλιάδες ανδρών, συμπεριλαμβανομένων Κεφαλλήνων, Ζακυνθίων, Ιθακήσιων, Λευκαδίων, αρματολών, Σουλιωτών, Ακαρνάνων και Ρώσων.

Η αρμονία αύτη οφείλεται εις την εντατικήν και συνεχή παρακολούθησιν, ήτις εξαλείφει άμα τη γενέσει του παν μικροεπεισόδιον, και οφείλω τους πλέον δικαίους επαίνους εις τους αξιωματικούς της Κεφαλληνίας και εις τους φρονιμωτάτους προεστούς της Ζακύνθου, ονομαζομένους Μιχαήλ Μπελέτην, Σπύρον Φλάμπουραν και Σπύρον Γουζέλην, εις τον Αξιωματικόν Μαντρικάρδην, εις τους οικοκυραίους της Ιθάκης, εις τους τοποτηρητάς μου, εις τους ημετέρους αξιωματικούς, οι οποίοι άπαντες με την σειράν των μου προσφέρουν διά των προσωπικών των προσπαθειών κατά την ημέραν και κατά την νύκτα το μέσον διά του οποίου εγώ να δύναμαι να διατηρήσω την αρμονίαν ταύτην και να καταστήσω το έργον του πλήθους τούτου των ανθρώπων ουχί μόνον επωφελές, αλλά και ευχάριστον και εις τον πληθυσμόν της Αγίας Μαύρας και εις αυτούς τους Ρώσους.

φ.3 Είχον ζητήσει, διά να πραγματοποιήσω ευκολώτερον / τον σκοπόν τούτον, όπως οι εργάται αποσταλούν υπό την σοφήν καθοδήγησιν των πλέον σεβαστών και σημαντικών προσώπων. Φαίνεται ότι οι Κεφαλλήνες κάμουν αυτήν την τιμήν εις τους αξιωματικούς των στρατιωτικών αποσπασμάτων, και οι Ζακύνθιοι φαίνεται ότι την αρνούνται ακόμη και εις τους αξιωματικούς των, διά να την εμπιστευθούν εις τους προεστούς της υπαίθρου και εις ένα νεαρόν πεντηκόνταρχον της πόλεως.

Απηύθυνα έκκλησιν και εις την Διοίκησιν των Παξών, ίνα ο λαός της νήσου συμμετάσχη επίσης του προνομίου να συμβάλη αυθορμήτως κατά τινα τρόπον εις τας οχυρώσεις της Α. Μαύρας.

Η Α.Ε. Ο Πρύτανις Κόμης Γονέμης, αφού προσεπάθησε, και αποτελεσματικώς, να εμπνεύση εις τους ανθρώπους εκείνους το αίσθημα της εκ καθήκοντος προσφοράς ταύτης, βλέπουν ότι εις ουδέν ηδύναντο να οδηγήσουν αι μικραί και μεμονωμέναι προθέσεις των ευγενών και των κατοίκων της νήσου ταύτης, περιωρίσθη να δώση απόδειξιν των ιδίων αυτού αποστέλλουν διά λογαριασμόν του εκατό γρόσια, διά να αμειφθούν διά τούτων μερικοί εργάται.

Όταν εξ Ιθάκης, Ζακύνθου και Κεφαλληνίας λάβω την κατάστασιν όλων των εθελουσίων προσφορών και εκείνην των δαπανών των πραγματοποιηθεισών εις βάρος των προσφορών διά τας οχυρώσεις της Α. Μαύρας, θα λάβω την τιμήν να υποβάλω εις τας Υ.Ε. τας μετά σεβασμού παρατηρήσεις φ. 3v μου επί των μέτρων τα οποία αναγκαίως / πρέπει να ληφθούν, διά να αποδώσωμεν εις τα πρόσωπα εκείνα τα οποία ενδιεφέρθησαν δι’ έργου και διά

συμβουλής πανηγυρικήν μαρτυρίαν της δημοσίας επιδοκιμασίας και του επαίνου, όπως αφ’ ετέρου διά να εξάρωμεν μετ’ ακριβούς δικαιοσύνης την αδιαφορίαν εκείνων οίτινες εφάνησαν λίαν αναίσθητοι εις τας επειγούσας ανάγκας της Α. Μαύρας και την αδυναμίαν να τας ικανοποιήσωμεν διά τακτικών ποσών και διά χρημάτων ληφθέντων εκ του δημοσίου ταμείου.

Διά τα κρηπιδώματα τα οποία πρέπει να κατασκευασθούν εις τας δημιουργηθείσας πυροβολαρχίας ο Μηχανικός εζήτησε χονδράς σανίδας, δοκούς και ήλους μεγάλων διαστάσεων. Απετάθην εις τους Πρυτάνεις Ζακύνθου και Κεφαλληνίας και ελπίζω ότι ο ζήλος των δεν θα αφεθή να αισθανθή κόπωσιν εκ των συνεχών απαιτήσεών μου.

Διά τας εν τω φρουρίω εκτελεσθείσας και προς εκτέλεσιν επισκευάς εχρησιμοποιήθησαν μέχρι στιγμής όλαι σχεδόν αι μεγάλαι δοκοί αίτινες υπήρχον εις Α. Μαύραν, χωρίς να γίνη εξαίρεσίς τις των ιδιωτικών κατοικιών, και ετέθησαν εις χρήσιν τεσσαράκοντα χονδραί σανίδες, ονομαζόμεναι γέφυραι, τας οποίας εγώ είχον φροντίσει να αποκτήσω και να αποσταλούν εδώ διά του Πρυτάνεως της Ιθάκης· αλλ’ η Στρατιωτική Διοίκησις, στηριζομένη επί των εκθέσεων του Μηχανικού, έκρινεν ως καλλίτερον μέτρον να επισκευάση δι’ αυτών τας πύλας του φρουρίου.

Το εσχάτως σχεδιασθέν έργον, και διά το οποίον μου υπεβλήθη δαπανηρότερον σύνολον αναγκών, είναι η ευθυγράμμισις του οχυρού «Αλέξανδρος» φ.4 και των οικημάτων / της φρουράς επί της πεδιάδος, η οποία πρέπει να προσέχη το χαράκωμα και να υπηρέτη τας πυροβολαρχίας.

Επί των θεμάτων τούτων θα απευθύνω εις τας Υ.Ε. τας εκθέσεις μου προσεχώς.

Επί τούτοις παρακαλώ την συνέχισιν της δημοσίας ευνοίας.

Ο Έκτ. Επίτρ. Κόμης ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ

Άνω: Ληφθέν την 12 Ιουλίου 1807, παλαιόν η. Ο Γραμματεύς της Επικρατείας S. Banaglia.

23

Αρχείον Ιονίου Γερουσίας Γεν. αρ. 9, αριθ. εγγρ. 10

No. 24

Dip. Estero

All’Ecc(ellentissi)mo Senato

Il Commissario Estraord(inari)o in S(unt)a Maura

Dal Commiss(aria)to Estraord(inari)o

li 8 luglio 1807 g.s.

Dall’occluso giornale VV. EE. conosceranno le piú appurate notizie delle valorose azioni degli armatolo. Questo è rettificato da me stesso dietro al colloquio che ho avuto con essi in jeri. Il Monsignore Ignazio, abbenché di mal ferma salute, passò in campagna nella posizione detta Majemeno e sotto gli alberi di quei giardini si accampò in mezzo ai suoi bravi, i quali oltrepassano il numero di quattrocento. La giornata fu belissima. Assiti sotto l’ombra estesa di una frondosa noce il Monsignore Ignazio, S.E. il sig(no)r Generale Papadopulo ed io fummo contornati dai capitanj, e segnatamente dal saggio e prode Bozzari, dal fiero Cazandoni e dagli altri, dei quali non è facil cosa trattenere i non comuni loro nomi. A questo primo cerchio facevano corteggio, φ. 1v pure in cerchio seduti, tutti gli altri./Si occupò la mattina ascoltando dai piú eloquenti la narrazione delle loro imprese. Successe un pranzo che aveva tutti i caratteri dei pranzi eroici, cantati da Omero. Finalmente la musica, il canto, la danza. Della Repubblica nostra e della protezione che la sostiene si tenne proposito in pochi saggj, ed essi persuadonsi oramai che la Repubblica sarà sempre loro patria, dopoché essi diedero a questa patria dei testimonj di affetto e dopoché le rendono nella presente guerra dei segnalati ed importantissimi servigj. Essi vanno a partite fra qualche giorno sotto migliori discipline e dietro allo stabilimento di alcune regole per le quali egli è da sperarsi che a piú grandi eventi possa essere spinto il valore veramente eroico di questi uomi, singolari nella forza di animo e nella perseveranza loro nel travaglio e nel soffrire ogni sorte di privazione.

Tanto la loro venuta a S. Maura come il loro prossimo ritorno nel terreno nemico fu sostenuta dalla forza marittima della divisione del Levante. Egli è cosi che VV. EE. conosceranno l’uso e l’importanza delle due barche costruite dal sig(no)r Cumani ad uso di cannoniere. /

φ.2 Queste barche ed un grosso bastimento, come molte gondole, sono in continuo servigio p(er) sostenere le necessarie comunicazioni col continente ove questi bravi francamente entrano, passano, si battono e ci mandano dei viveri presi al nemico, come le piú chiare notizie sulla sua posizione ed intorno ai suoi andamenti.

Imploro la continuazione della pubblica grazia.

Il Comm. Est. C(ont)e CAPODISTRIA

Άνω διά χειρός του παραλαβόντος: Recep. li 12 luglio 1807 s. v(ecchi)o. Il Segret. di Stato S. Banaglia.

Αρ. 24

Τμ. Εξωτερικών

Προς την Εξοχωτάτην Γερουσίαν

O εν Αγία Μαύρα Έκτακτος Επίτροπος

Εκ του Εκτάκτου Επιτροπείου

τη 8 Ιουλίου 1807 π.η.

Εκ της εσωκλείστου εφημερίδος al Υ.Ε. Θα λάβουν τας πλέον εξηκριβωμένας ειδήσεις των γενναίων ενεργειών των αρματολών. Αύτη διωρθώθη υπ’ εμού του ιδίου κατόπιν της συνομιλίας την οποίαν έσχον μετ’ αυτών χθες. Ο Σεβασμιώτατος Ιγνάτιος, μολονότι εις κακήν κατάστασιν υγείας, μετέβη εις την εξοχήν, εις την θέσιν «Μαγεμένο», και υπό τα δένδρα των κήπων τούτων κατεσκήνωσε μεταξύ των γενναίων του, οι οποίοι υπερβαίνουν τον αριθμόν των τετρακοσίων. Η ημέρα ήτο λαμπροτάτη. Καθήμενοι υπό την μεγάλην σκιάν πυκνοφύλλου καρυάς ο Σεβασμιώτατος Ιγνάτιος, η Α.Ε. Ο Στρατηγός κύριος Παπαδόπουλος και εγώ ευρέθημεν εν μέσω οπλαρχηγών, και ιδιαιτέρως του συνετού και ανδρείου Μπότσαρη, του αρειμανίου Κατσαντώνη και άλλων, των οποίων η συγκράτησις των ασυνήθων ονομάτων των δεν είναι εύκολον πράγμα. Τον πρώτον τούτον κύκλον επλαισίωνον, καθήμενοι φ. 1v επίσης εις κύκλον, όλοι οι άλλοι. / Η πρωΐα ηναλώθη διά την ακρόασιν παρά των πλέον ευγλώττων1 της διηγήσεως των κατορθωμάτων των. Ηκολούθησε γεύμα, το οποίον είχεν όλα τα χαρακτηρστικά των γευμάτων των ηρωικών χρόνων, των αδομένων υπό του Ομήρου. Τελικώς η μουσική, το άσμα, ο χορός. Περί της ημετέρας πολιτείας και περί της προστασίας ήτις την υποστηρίζει έγινεν αναφορά δι’ ολίγων, και ούτοι πείθονται πλέον ότι η Πολιτεία

θα μείνη πάντοτε πατρίς των, αφού έδωσαν εις την πατρίδα ταύτην δείγματα συμπαθείας και αφού της παρέχουν κατά τον παρόντα πόλεμον διακεκριμένος και σημαντικωτάτας υπηρεσίας. Ούτοι πρόκειται να αναχωρήσουν εντός ολίγων ημερών με καλλιτέραν εκπαίδευσιν και κατόπιν του καθορισμού μερικών κανόνων, εκ των οποίων δύναται να προσδοκάται ότι ίσως παρωθηθή εις μεγαλύτερα γεγονότα η αληθώς εις βαθμόν ηρωισμού γενναιότης των ανδρών τούτων, των μοναδικών εις την δύναμιν της ψυχής και εις την καρτερίαν των εις τον αγώνα και εις το να υπομένουν παν είδος στερήσεως.

Τόσον η ελευσίς των εις Α. Μαύραν ως και η προσεχής επιστροφή των εις το εχθρικόν έδαφος υπεστηρίχθη υπό της θαλασσίας δυνάμεως της μοίρας της Ανατολής. Τοιουτοτρόπως αι Υ.Ε. Θα αναγνωρίσουν την χρείαν και την σπουδαιότητα των δύο λέμβων των κατασκευασθεισών υπό του κυρίου Κουμάνη ως κανονιοφόρων. /

φ.2 Αι λέμβοι αύται και βαρύ τι πλοίον, καθώς και πολλαί γόνδολαι, ευρίσκονται εις συνεχή υπηρεσίαν, διά να υποστηρίξουν τας αναγκαίας επικοινωνίας μετά της ξηράς, όπου οι γενναίοι ούτοι ελευθέρως εισέρχονται, διέρχονται, μάχονται και μας στέλλουν εφόδια αφαιρούμενα από του εχθρού, καθώς και τας πλέον εξηκριβωμένας ειδήσεις περί της θέσεώς του και περί της πορείας του.

Παρακαλώ την συνέχισιν της δημοσίας ευνοίας.

Ο Έκτ. Επίτρ. Κόμης ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ

φ.1 Άνω: Ληφθέν τη 12 Ιουλίου 1807, παλαιόν η. Ο Γραμμ. της Επικρατείας S. Banaglia.

Αρχείον Ιονίου Γερουσίας Γεν. αρ. 9, αριθ. εγγρ. 10, συνημμένον

Εφημερίς Αγίας Μαύρας, τη αη Ιουλίου 1807

Ήθελε κάμωμεν μίαν μεγάλην έλλειψιν, αν απερνούσαμεν εις σιωπήν τας δουλεύσεις και τα καθημερινά κατορθώματα των Ρωμαίων έξω ευρισκομένων αρματολών. Αυτών, καθ’ όσον αυξάνει ο αριθμός της δυνάμεώς των,

1. Η χειρόγραφος αύτη εφημερίς ακολουθείται υπό μεταφράσεως εις την ιταλικήν, γενομένης προς διευκόλυνσιν του παραλήπτου του εγγράφου.

ούτως και η αυθάδεια και η τόλμη των. Ο Αλή - πασάς, οπού διά τας τόσας δοκιμάς γνωρίζει την αξιότητά των, αισθάνεται την μεγαλυτέραν ανησυχίαν, βλέποντας την άκραν δυσκολίαν οπού δοκιμάζει όχι να τους εξολοθρεύση, οπού αυτό το έχει τώρα διά αδύνατον, αλλ’ ούτε καν να τους σκορπίση, διά να μην ευρίσκωνται όλοι ηνωμένοι·1 [και προ οφθαλμών έχοντας την καλήν έκβασιν οπού έλαβεν η αποστασία των Σέρβων, οι οποίοι έφθασαν εις τόσον ολίγον διάστημα να αποτινάξουν τον βάρβαρον ζυγόν και να κατασταθούν λαός ελεύθερος και αυτόνομος, σφόδρα υποπτεύοντας ένα τοιούτον ακολούθημα και εις τα μέρη ταύτα, δεν του εφάνησαν]. Μη πιστεύοντας αυτός αρκετά τα τρία / φ. 1v χοντρά σώματα απού έστειλε κατεπάνω των απού Άρταν, Πρέβεζαν και Ακαρνανίαν, όλοι υπέρ τους τρεις χιλιάδας, καθώς εις τας προλαβούσας μας εφημερίδας αναφέραμεν, αλλά τας ημέρας τούτας έστειλε και κάποιον Ταήρ Αμπάζην με 700 από τους ιδίους του σωματοφύλακας, λεγομένους τζοχανταραίους, οι οποίοι, ηνωμένοι με τους πολλούς, απαντήθησαν εις τας αρχάς του παρελθόντος μηνός μεταξύ Άρτας και Αγράφων με τους Ρωμαίους αρματολούς, από τους οποίους δεν ευρέθησαν είς2 ταύτην την συνάντησιν ει μη το έν τρίτον υπό της οδηγίας του ανδρείου καπετάν Κίτζου Μπότζαρη και ονομαστού Κατζαντώνη. Ανατέλλοντος του ηλίου άρχισεν ο πόλεμος να γίνεται με πολλήν σκληρότητα και από τα δύο μέρη. Εις μάτην οι αρχηγοί του Αληπασιά εδοκίμασαν με το πλήθος των ανθρώπων των να περιτριγυρίσουν τους Ρωμαίους φ. 2 και να τους πάρουν τα οπίσθια. Κάθε βήμα / οπού έκαναν προς εκτέλεσιν τούτου του σκοπού το επλήρωναν με το ίδιον αίμα των. Πανταχού τον τρόμον και τον θάνατον εύρισκον έμπροσθέν τους. Δεν εστάθη μέσον οπού να μην το μετεχειρίσθηκαν, όχι διά να νικήσουν, αλλά καν να μη νικηθούν· πλην εις όλα απέτυχαν, μ’ όλες τες συχνές βοήθειες οπού εις το μεταξύ της μάχης ελάμβανον. Βλέποντας δε ότι ήτον αδύνατον να αντισταθούν πλέον και να αντιπαλεύσουν διά περισσότερον την ορμήν των ανδρείων Ρωμαίων, απεσύρθησαν προς το εσπέρας κακώς έχοντες, αφήνοντας εις το στρατόπεδον ογδοήντα αποθαμένους από τους πλέον εκλεκτούς και πολλήν από την αποσκευήν τους. Από τους αρματολούς μόνον δέκα εσκοτώθησαν, εξ ων και κάποιος ονομαζόμενος Δίπλας, πολλά ονομαστός διά την ανδρίαν του, ο οποίος, όντας πολλά ορμητικός, επροχώρησε διά πολλές φορές με το σπαθί έως μέσα εις τα ίδια οχυρώματα των Τουρκών και εκεί έμεινε θυσία της πατρίδος. Οι σύντροφοί του, αφ’ ου έκλαψαν πικρώς την υστέρησίν του, τον ενταφίασαν ομού με τους άλλους, κατά την συνήθειάν των. Μετά ταύτην την ευτυχή πράξιν έλαβον τοιούτον τρόμον οι φ. 2v εχθροί, οπού δεν κάνουν, παρά να αποφεύγουν / κάθε συναπάντησιν. Εκ του

1. Τα εν τω ελληνικώ κειμένω εντός ορθογωνίων αγκυλών φέρονται διαγεγραμμένα, αλλ’ εν τούτοις μετεφράσθησαν εις το ιταλικόν.

2. Η φράσις με τους ... εις αντικαθιστά την εν τω κειμένω διαγραφείσαν: με τους ειδικούς μας. Ούτοι οπού κατά το παρόν μετρώνται επέκεινα της χιλιάδας δεν ευρέθησαν εις

εναντίου οι αρματολοί απήντησαν τοιαύτην αυθάδειαν και θάρρος, οπού είναι όλη καλή ελπίς με το απέρασμα του καιρού να κάμουν και μεγαλύτερα προχωρήματα και κινήματα πλέον τακτικά και επωφελή.

Έλειπεν από το χρέος του ο τόπος τούτος, αν εσιωπούσε την ωφέλειαν και ελάφρωσιν οπού έλαβε. Χάριν της αξιότητός των και των κινημάτων των το ήμισυ και το εκλεκτότερον μέρος της δυνάμεως του Αληπασιά, όπου έπρεπε να ευρίσκεται εις την πολιορκίαν ταύτης της νήσου, η ανάγκη και τα προχωρήματά του έκαμαν να καταδοθή εις την αυτήν υπηρεσίαν και να λείψη από εδώ. Ημείς ομολογούμεν όλον το χρέος εις αυτούς τους ανθρώπους και τους είμεθα κατ’ άκρον ευγνώμονες, επιθυμούντες κάθε ευτυχή έκβασιν εις τας πράξεις των και τον αρμόδιον καιρόν να τους αποδώσωμεν την ανταμοιβήν.

Το κράξιμον του Αλήπασια διά την Ρούμελην ακολουθεί από πολλά μέρη να λέγεται, και άλλοι απεσταλμένοι ήτον κινημένοι και ανεμένοντο να φθάσουν εις Ιωάννινα, διά να ταχύνουν με την παρρησίαν των το κίνημά του. φ. 3 Αυτός δε, οπού πολλά ολίγον στοχάζεται τα της / βασιλείας του συμφέροντα και οπού ποτέ δεν απέβλεψε παρά μόνον εις τα κατά μέρος ιδικά του, άρχισε υποκάτω από διάφορες αίτιες να προφασίζεται προσποιούμενος ότι είναι άρρωστος και άλλα παρόμοια. Από το άλλο μέρος έστειλε των καπικεχαγιάδων του εις Κωνσταντινούπολιν οπού να μην ψηφίσουν ούτε άσπρα ούτε μέσα, αλλά να προσπαθήσουν με κάθε δόσιμον οπού να μεταβληθή το κράξιμόν του.

[Τα κακά οπού αποτέλεσαν εις εκείνην την βασιλεύουσαν η πτώσις του Σουλτάν Σελήμ είναι αξιοσημείωτα. Όσοι των πρωτίστων απέφυγον τον θάνατον εις τας στιγμάς εκείνας της αναστατώσεως εθυσιάσθησαν ανελεήμονα μετέπειτα από τον διάδοχόν του και ολοένα ακολουθούν να γίνωνται σφαγαί εις κάθε τάξιν ανθρώπων. Διά να τους ασηκωθή η ζωή και η περιουσία, δεν χρειάζεται να έχουν άλλο έγκλημα, φθάνει μόνον να ήτον υπηρέται του προκατόχου και να είναι πλούσιοι, και τούτο κατασταίνονται αρκετά αίτια. Η του Θεού μακροθυμία δεν ημπορεί να συγχωρήση διά περισσότερον εις το να γίνωνται τόσα ανήκουστα κακά εις την ανθρωπότητα και ογλήγορα θέλει συγκατανεύσει φ. 3v / ευκολύνοντας κάθε μέσον εις το να καταστραφή αύτη η τόσον τυραννική και παράνομος βασιλεία].

Τα εδώ ενδυναμώματα ημέραν παρ’ ημέραν πηγαίνουν προχωρώντας. Είναι υπέρ τους 800 οι εργάται οπού αδιακόπως δουλεύουν. Κατά την 29 του παρελθόντος μηνός ήλθον 300 Κεφαλονίται με τα αναγκαία εργαλεία τους υπό της επιστασίας των εντίμων καπεταναίων Μπερέτα, Χωραφά και Μπαρδέζη. Προς τούτοις εστάλθησαν και από Ζάκυνθον εκατόν υπό της επιστασίας των εντίμων Σπυρίδωνος Φλαμπόρα, Σπυρίδωνος Γουζέλη και Μιχαήλ Μπελέτη, Πενηντάρχου της Τζίβικας. Ήσαν δε και έτεροι διακόσιοι από την ιδίαν νήσον, ετοιμοι να αναχωρήσουν, οι οποίοι εντός ολίγου πρέπει να είναι ε-

δώ. Τα έξοδα αυτών των ανθρώπων, οπού έρχονται να βοηθήσουν, διά να ταχυνθούν και να αποτελειώσουν τα όσα ενδυναμώματα εδώ χρειάζονται, γίνονται κατά μέρος από την καθ’ έκαστον νήσον, χωρίς το κοινόν θησαυροφυλάκιον να υποφέρη το παραμικρόν βάρος.

Επειδή και η φωνή οπού προλαβόντως έτρεξεν εδώ, ότι ο Αλήπασας είχεν φ. 4 όλην την ετοιμασίαν και απόφασιν να κάμη την εις τα ενταύθα / εφόρμησιν και ότι μόνον εις αυτό απέβλεπεν ο εις Πρέβεζαν ερχομός του, έφθασεν και έως τους ιδικούς μας αρματολούς, οι οποίοι εις μίαν παρομοίαν είδησιν ευθύς συνεκρότησαν συμβούλιον και απεφάσισαν οπού έν μέρος αυτών να δράμη εις βοήθειάν μας, παραβλέποντας και τους κινδύνους οπού έμελλε να απαντήσουν και τους κόπους όπου ήθελε δοκιμάσουν κάνοντες ένα τόσον μακρινόν δρόμον. Ήτον εις την επαρχίαν των Τρικάλων και προς το Μέτζοβον οι περισσότεροι, όταν έμαθον αυτήν την είδησιν, και ευτύς, δίχως την παραμικράν αναβολήν, ηνώθησαν και έκλεξαν διακοσίους πενήντα, από τους πλέον ανδρείους όλου του σώματος, και υπό των αρχηγών καπετάν Κίτζου Μπότζαρη, Κατζαντώνη, Σκυλοδήμου και Κουμπάρου τους εξεκίνησαν διά εδώ, στέλνοντας πρωτύτερα δέκα ανθρώπους, διά να μας ειδοποιήσουν τον ερχομόν τους. Δεν εστάθη δυσκολία οπού να μην την υπόφεραν εις τούτον τον αποσυρμόν τους. Οι Τούρκοι, οπού υπώπτευσαν την απόφασιν τους, ηνώθησαν εις την στιγμήν όλοι και αφ’ ου έστειλαν έν αρκετόν μέρος έμπροσθεν να προφύλαξη όλα τα στενώματα και απεράματα, διά να αντικόψη την διάβασίν τους, το άλλο έγινεν εις φ. 4v δύο σώματα και τους ακο/λουθούσεν. Ειδοποίησαν συγχρόνως και τον Ισούφαγαν Χασνατάραγαν εις Πλαγιάν, ο οποίος έστειλε πεντακοσίους να ευρίσκωνται εις τον κάμπον της Ζαβέρδας, απ’ όπου έμελλε να διαβούν αρματολοί, διά να ιμπαρκαρισθούν. Όλαι αύται αι προμήθειαι όπου έγιναν από μέρος των εχθρών δεν εχρησίμευσαν, ει μη να αυξήσουν την τόλμην των δικών μας και να φέρουν αισχύνην και εντροπήν εις τον εαυτόν τους. Εις όλον το διάστημα των οκτώ ημερών οπού έκαμαν οι ιδικοί μας, έως να φθάσουν εις την άκρην της θαλάσσης, αδιακόπως ήτον εις συναπάντησιν με τους εχθρούς και εις πόλεμον. Δεν ευρέθη κανένας δρόμος, κανένα απέραμα, διά όσον στενόν ή πεφυλαγμένον και αν ήτον, οπού να μην το υπερέβη η μεγαλοψυχία των. Ευθύς οπού οι εχθροί τους έβλεπον να ορμούν κατεπάνω τους, εις την στιγμήν ετρέποντο εις φυγήν και τους άφηναν να απερνούν ανενόχλητα. Φθάσαντες οι ιδικοί μας εις το Βούστρι του Ξηρομέρου, τόπος απέχων δέκα ώρες από εδώ, εκεί εστάθησαν, διά να προμηθευθούν από τροφάς, οπού τας είχον προ δύο ημέρας τελειώσει, και διά να ξεκουρασθούν και από την τόσην μακρινήν και φ. 5 κοπιαστικήν οδοιπορίαν. Μετ’ ου πολύ εφά/νησαν και οι Τούρκοι εις τους πρόποδας του βουνού και, όντες τετράδιπλοι εις τον αριθμόν, ετράπησαν να αποφύγουν τον πόλεμον· δι’ ο και άρχισαν να εξαπλώνωνται και να πιάνουν τας καλλιτέρας τοποθεσίας, διά να είναι εις κατάστασιν να βλάψουν και να διαφενδευθούν εις καιρόν χρείας όσον το δυνατόν. Τίποτες και αυτά δεν τους εστά-

θησαν ωφέλιμα. Οι εδικοί μας, αφ’ ου εβάσταξαν διά τέσσερες ώρες τον πόλεμον, ώρμησαν με τα σπαθιά εις τας χείρας κατ’ επάνω τους και άνοιξαν με την ανδρίαν τους τον δρόμον. Είκοσι Τούρκοι έμειναν εις ταύτην την συναπάντησιν αποθαμένοι και επέκεινα των τόσων ελαβώθησαν, από δε τους εδικούς μας εσκοτώθη ένας και δύο ελαφρά επληγώθησαν. Μετά τούτην την ευτυχή πράξιν δεν έλαβον πλέον θάρρος οι εχθροί να ενοχλήσουν τον αποσυρμόν τους ούτε οι προευρισκόμενοι 500 εις Ζαβέρδαν, ακούσαντες τον χαλασμόν των άλλων, ετόλμησαν να τους φανούν κατ’ έμπροσθεν, αλλ’ από μακρόθεν τους έβλεπον να απερνούν, χωρίς να λάβουν την αποκοτίαν να κατεβούν εις το πεφ. 5ριγιάλι να εμποδίσουν το ιμπάρκο τους, το οποίον ηκολούθησε κατά την πρώ/την του τρέχοντος επάνω εις τες επί τούτου στελμένες δύο κανονιέρες και εις το καράβι του καπετάν Χριστοδούλου Κομητοπούλου, το οποίον την προλαβούσαν ημέραν έριξε πολλές κανονιές εις την άκρην οπού είχον φανή οι Τούρκοι και τους έκαμε να απομακρυνθούν. Την αυτήν ημέραν ήλθον όλοι και εξεμπαρκαρίσθησαν εις του Πασά την Βρύσιν, όπου και εστρατοπέ[ύ]δευσαν. Επήγε πολύς λαός να τους συναπαντήσουν και να συγχαρούν εις τον ερχομόν τους. Την επαύριον ήλθον οι πρώτοι τους εις την πόλιν. Επήγαν εις προσκύνησιν των Εξοχωτάτων Στρατηγών Παπαδόπουλου και Στέτερ, οι οποίοι τους έκαμαν πολλές περιποιήσεις επαινέσαντες τον ζήλον και την ανδρίαν τους.

Giornale S(ant)a Maura il p(rim)o luglio 1807

Si farebbe una grande mancanza, passando sotto silenzio li servigi e giornaliere operazioni che fanno li greci armatolo che si trovano fuori nelle terre nemiche. Il loro numero va crescendo sempre piú e cosi pure il loro ardire. Ali Pascià che per tante esperienze conosce il loro valore è molto inquieto, vededo la somma difficoltà che vi è non già per distruggerli affatto, giacché lui stesso lo trova impossibile, ma almeno di disperderli, affinchè non riconoscano tutti uniti la loro forza; poiché ha sotto gl’occhi il buon esito che ebbe la rivoluzione de’serviani, li quali, in cosi poco tempo, giunsero a scuotere il barbaro giogo che li opprimeva e si costituirono popolo libero, egli temendo un simile avvenimento, non credendo bastante per disperderli li tre corpi di armati che aveva spediti contro loro dall’Arta, Preveza ed Acarnania, li quali, come feci riportato nelli precedenti giornali, erano quasi piú di tre mila uomini, mandò ancora ne’scorsi giorni un certo Tair Ambasi con 700 delle sue guardie del corpo detti zogadari, li quali unitisi agl’altri s’incontrarono alli primi dello scorso mese nel territorio dell’Arta ed Agrafa

con li greci armatolo. In questo incontro non erano tutti li nostri che superano li mille, ma solo un terzo sotto la condotta delli bravi capiφ.1ν tani Chizo Bozari e Cazandoni./Verso il tramontar del sole cominciò la battaglia con molta vivacità da tutte le parti. In vano li capi dell’ armi di Ali Pascià tentarono con la moltitudine della lor gente di circondarli e di prenderli alla schiena. Ogni passo che facevano per compire il loro piano lo pagarono col loro sangue. Ovunque incontrarono la morte. Tutti li mezzi che adoprarono e per vincere o al meno per non esser vinti fu inutile, quantunque durante l’attacco ricevessero continui rinforzi. Vedendo finalmente che era impossibile di piú resistere all’ impeto dei bravi greci, si ritirarono verso le 6 della notte mal conci, lasciando nel campo piú di ottanta fra i principali morti e molto del loro equipaggio. Delli greci dieci soli perirono, uno de’quali, nominato Dipla, molto noto per il suo valore, il quale essendo molto impetuoso, entrò piú volte colla spada alla mano nelli trincieramenti turchi e là sacrificòsi per la sua patria. Li suoi compagni, dopo aversi doluto per la sua perdita, lo seppellirono assieme cogl’altri.

Dopo questo felice successo ebbero li turchi tale spavento che sfuggono ogni incontro. Li greci al contrario acquistarono tale ardire e confidenza che si può sperare che faranno anco in avvenire operazioni piú decisive ed utili./

φ.2 Mancherebbe al proprio dovere quest’isola, se non riconoscesse il vantaggio che le derivò dalla bravura di questi armatolo. In grazia alle loro operazioni la metà della truppa, che doveva assediare ed attaccare S(ant)a Maura, e la piú scielta dovette andar contro loro e mancò da qui. Noi riconosciamo molto da questa brava gente e desideriamo buon esito alle loro operazioni e tempo opportuno per render loro le dovute ricompense.

Pare che la chiamata di Ali Pascià al campo del Gran Visire sia vera, poiché risulta da molte relazioni che si attendevano a Jannina nuovi commissionati ad accelerare la sua partenza. Egli però che cura molto poco l’utile del suo Sovrano e che non si occupò mai che delle sue particolari faccende cominciò a scansarsi da questo viaggio sotto differenti pretesti fingendo l’ammalato e adoprando simili altre scuse. Si sa poi d’altra parte ch’egli mandò secretamente il suo fattore o Chiaaja a Costantinopoli incaricandolo di non risparmiare né mezzi né denari per scansarlo da questa chiamata.

Le malore successe in quella capitale e la caduta del Sultano sono rimarcabili. Quanti fra gli principali scapparono la morte in quelli primi momenti di rivoluzione furono sacrificati in seguito dal successore. Ogni φ.2v giorno succedono stragi/e morti in ogni ordine di persone. Per predar le loro sostanze non è necessario che abbiano commesso delitto, basta