Αρχείον Ιωάννου Καποδίστρια, τ. Γ΄

ιδιαιτέρως επ’ εσχάτως, υποδεικνύων την δίαιταν εις τον εξαίρετον Πρίγκιπα Σβάρτσεμπεργκ, Στρατάρχην Αυστριακόν, όστις διά δευτέραν φοράν ήλθεν διά να ανακτήση την υγείαν του διά των υδάτων του Κάρλσμπαντ. Δεν υπάρχει καθηγητής της ιατρικής, όστις να παραδέχηται ότι οιαδήποτε φυσική βλάβη δύναται να ανθέξη επί μακρόν εις την δίαιταν. Τουτέστιν η δίαιτα υπερισχύει πασών. Όμως δίαιτα δεν σημαίνει απόλυτος εγκράτεια· ή τόσον ολίγη τροφή, ώστε τα όργανα να καθίστανται καχεκτικά και ασθενικά. Το παν συνίσταται εις τας ορθάς αναλογίας. Ουδείς δε δύναται να ρυθμίση καλύτερον τούτο ειμή το πρόσωπον το ίδιον, όπερ επιθυμεί να ζήση και να τρέφηται διά να ζη και διά να διατηρήται υγιές. Εγώ ο ίδιος δεν οφείλω την καλήν μου υγείαν παρά εις την αποκτηθείσαν από πολλών ετών συνήθειαν να τρώω διά να ζω και όχι να ζω διά να τρώω. Θέτω τελείαν και προβαίνω εις έτερον θέμα.

φ. 1v / Όσον αφορά εις την Μαριέτταν σας γράφω το εσώκλειστον σημείωμα. Η υπ’ αριθ. 068 επιστολή μου, αναγγέλλει υμίν έν έκτακτον βοήθημα εξ 100 ταλλήρων. Αι ισυναλλαγματικαί διά το ποσόν, το οποίον αποστέλλω εις την οικογένειαν θα αναχωρήσουν εξ Αγίας Πετρουπόλεως κατά την διάρκειαν του μηνός τούτου, εάν δεν έχουν ήδη αναχωρήσει. Εάν ο Βιάρος δύναται να προκαταβάλη εις την αδελφήν μικρόν τι μέρος των 100 ταλλήρων, δύναται να πράξη τούτο, ων βέβαιος περί της ταχείας εισπράξεως. Ο σύζυγος αυτής Νικολέττος μοι εκόστισεν πλέον των 300 ταλλήρων... Πλέον τούτων δεν δύναμαι να πράξω. Μου φαίνεται δε ότι έπραξα το δυνατόν, υπολογίζοντες τα έξοδα διατροφής, ταξιδίου και τα 300 τάλληρα τα χορηγηθέντα εις τον Νικολέττον Ροδόσταμον, τα 600 τζεκίνια, τα αποσταλέντα εις τον Αυγουστίνον έχουν ήδη σχηματισθή. Υμείς βλέπετε προς ποίαν κατεύθυνσιν βαίνομεν. Επαναλαμβάνω δε ότι τα μέσα μου είναι περιορισμένα. Ούτε συμφέρει εις εμέ να υπερβαίνω τα οικονομικά μου, ή να βαρύνω άνευ μέτρου επί της γενναιοδωρίας του Αυτοκράτορος επί τω τέλει όπως αναλάβη πάντα όσα ήθελον είναι αναγκαία δι’ εμέ. Ομίλησα σαφώς προς τον Αυγουστίνον. Είδεν ούτος πώς ζω. Δεν υπάρχει ουδεμία υπερβολή. Συχνάκις δε αρνούμαι διά τον εαυτόν μου τον ίδιον, τας ανέσεις, την πολυτέλειαν, τα πλεονεκτήματα, άτινα ουδείς έτερος βεβαίως ήθελεν αποποιηθή... Δεν επιθυμώ να πιστεύσω ότι τοιούτον τι παράδειγμα ήθελεν αποδειχθή ανώφελον διά την μόρφωσίν του... Θα κάμη ένα ταξίδιον εις Παρισίους, ως προέγραψα υμίν. Προφέρει κακώς την γαλλικήν και έν τοιούτον ελάττωμα δεν είναι ανεκτόν παρά τη καλή κοινωνία, ουχ ήττον παρά τη Αυλή. Είναι μία ιδιοτροπία του αιώνος, ήτις απαιτεί έκαστος άνθρωπος καλής οικογενείας, οποιαδήποτε και αν είναι η καταγωγή αυτού, να ομιλή καλώς και ορθώς την γαλλικήν γλώσσαν. Όμως είναι ανάγκη να σεβασθώμεν τον παραλογισμόν τούτον, όστις ων γενικός, αποτελεί κανόνα. Εάν θελήση ο αδελφός να εργασθή μετ’ επιμονής επί τεσσαράκοντα ημέρας, ήθελεν διορθώσει όλα τα ελαττώματα της προφοράς του και εκείνα εισέτι τα πλέον

αισθητά του λεξιλογίου του. Θα επιστρέψη εις Αιξ - λα - Σαπέλ. Θα τον παρουσιάσω τότε. Ελπίζω δε ότι τούτο θα περιποιήση τιμήν αυτώ. Εξαρτάται τα μάλα εκ της αποφάσεως περί των υποθέσεων, μετά των οποίων το συμβούλιον θα ενασχοληθή, η απόφασις περί εκείνου, όπερ δύναμαι να πράξω, τουτέστιν να ειπώ, δηλαδή εάν θα μοι επιτραπή να έλθω εις την πατρικήν οικίαν τουλάχιστον δι’ ένα μήνα, ή εάν το ταξίδιον τούτο οφείλει να αναβληθή διά το προσεχές έτος. Η ευμένεια και αι ευεργεσίαι, δι’ ων ο Αυτοκράτωρ υπερπληροί εμέ, δεν μοι επιτρέπουν ελευθερίαν επιλογής. Εάν το καθήκον της Υπηρεσίας Αυτού υποχρεώση εμέ να παραμείνω εις την θέσιν μου, θα παραμείνω. Ελπίζω δε ότι υμείς δεν θα αποδοκιμάσητε τούτο... Εάν τα πράγματα διευθετηθώσιν κατά τοιούτον τρόπον, ώστε απουσία τις εξ μηνών δεν πρόκειται να επιφέρη ζημίαν τινά εις την πορείαν των υποθέσεων του Υπουργείου, το οποίον μοι έχει ανατεθή, θα επωφεληθώ εν τοιαύτη περιπτώσει της αδείας, την οποίαν ευχαρίστως η Α.Μ. ο Αυτοκράτωρ ηυδόκησεν να μοι παραχωρήση όταν ευρισκόμεθα εν Οδησσώ.

Και εις την μίαν και εις την δευτέραν των υποθέσεων θα επιδιώξω εκ καρδίας να κλείσω οριστικώς την υπόθεσιν της διαδοχής εις την οικογένειαν. Είς εξ ημών οφείλει να νυμφευθή κατά την διάρκειαν του έτους 1819. Επί του παρόντος δεν έχω κατά νουν σχέδιόν τι οριστικόν. Είπον είς εξ ημών, πεποιθώς ότι εάν ο Αυγουστίνος δεν ήθελεν αποφασίσει, εάν ο Βιάρος αντιτίθεται... εκ των δύο, οίτινες παραμένομεν ο είς οφείλει να παράσχη την ικανοποίησιν αυτήν εις τους γονείς και να εκτελέση επαξίως τούτο το ιερόν καθήκον. Αντετάχθην και ανθίσταμαι εισέτι διά δύο αποφασιστικούς λόγους. Ο πρώτος είναι ότι νυμφευθείς εις την Ρωσίαν ήθελον σχηματίσει φ. 2 μίαν νέαν οικογένειαν, όμως δεν / θα παρέσχον διαδοχήν εις την ιδικήν μου οικογένειαν προσπορίζων άμεσον και προσωπικήν παρηγορίαν εις τους γονείς... Παν ό,τι κέκτημαι καθώς και πάντες οι καρποί των κόπων μου θα έπρεπεν να συγκεντρωθούν προς συντήρησιν αυτής της νέας οικίας και η πατρική δεν θα είχεν πλέον ουδεμίαν βοήθειαν εκ μέρους μου. Κατά δεύτερον λόγον, συνδεθείς διά τοιαύτης φύσεως δεσμούς εις την Ρωσίαν, πάσα η ιδική μου ηθική ανεξαρτησία ήθελεν απολεσθή. Και εάν δύναμαι να πράττω τι διά το καλόν της Αυτοκρατορικής υπηρεσίας, δεν δύναμαι να πράττω τούτο, ειμή χάρις εις την τελείαν και μοναδικήν ανεξαρτησίαν, την οποίαν διατηρώ και εις την οποίαν παραμένω σταθερώτατος και μετά μεγίστης επιμελείας απρόσβλητος, και όχι μετά μικράς επιτυχίας. Πάντες οι ελθόντες εις την Ρωσίαν ξένοι, και απολαμβάνοντες ευνοίας, επεζήτησαν τύχην και εθεώρησαν τύχην ένα γάμον πλούσιον. Χρήματα. Παράσημα και στιγμιαίαν επιρροήν... Δύο μόνον προερχόμενοι εκ των Νήσων, ο Μητροπολίτης Νικηφόρος και ο Ευγένιος αποτελούν την εξαίρεσιν εκ του κανόνος. Όμως ο ιερατικός αυτών χαρακτήρ δύναται να θεωρηθή ο λόγος. Εγώ μόνον έζησα και ζω περιβαλλόμενος υπό της ευμενείας του Αυτοκράτορος και της Αυτοκρατορικής οικογενείας, ευεργετούμενος

διά παροχών, τας οποίας διαθέτω κανονικώς και επακριβώς διά την πατρίδα. Χωρίς να επιθυμώ, χωρίς να θέλω, χωρίς να αποδέχωμαι ουδεμίαν εκ των μεγάλων τυχών εις χρήμα και εις γην, αίτινες μοι προσεφέρθησαν. Και εκτιμών ως μεγάλην αμοιβήν των κόπων μου την εμπιστοσύνην, δι’ ης τιμώμαι. Θα αναφέρω επί πλέον την φιλίαν και την εκτίμησιν, την οποίαν δεν δύνανται να μου αρνηθούν η Αυλή, οι Ευγενείς, οι ισχυροί της Αυτοκρατορίας. Ως και άπαντες οι ξένοι, οίτινες επισκέπτονται αυτό το πρώτον έθνος και αυτό το ισχυρότατον Κράτος... Δύναμαι να σφάλλω. Όμως μου φαίνεται ότι αισθάνομαι ευτυχής εκάστην στιγμήν, καθ’ ην στιγμήν αναπαύομαι ήσυχος. Και ότι μία πάλλευκος συνείδησις μοι παρέχει ημέρας ειρηνικάς και μοι υπόσχηται γηρατεία άνευ τύψεων συνειδήσεως. Δεν παραμελώ τα πλεονεκτήματα, τα παρεχόμενα εκ των ευνοιών τούτων, άτινα η Θεία Πρόνοια μοι παρέχει και άτινα η ευλογία των γονέων προκαλεί. Πράττω παν ό,τι εξαρτάται εξ εμού διά να είμαι επωφελής και ευχάριστος διά την οικογένειαν, τους συγγενείς, τους συμπατριώτας, την Πατρίδα. Ευρίσκω δε εις το συναίσθημα των καθηκόντων τούτων καθώς και εις εκείνο της ευχαριστήσεως, μετά της οποίας επιδιώκω να εκτελέσω αυτά, την μοναδικήν και καλυτέραν παραμυθίαν των ημερών μου. Επαναλαμβάνω πάλιν ότι θα ηδυνάμην να έχω εις την διάθεσίν μου περισσότερα χρήματα. Θα ηδυνάμην να ζήσω μετά μεγαλοπρεπείας. Να περιστοιχίζομαι υπό μεγαλυτέρας λάμψεως, να επιζητώ διασκεδάσεις και εορτάς και παντοειδείς τέρψεις... Όμως δεν θα ήμην πλέον ο ίδιος. Θα έδιδον εις τον εαυτόν μου μίαν πλαστήν φύσιν, ήτις αποβαίνουαα ιδική μου, θα μου ήτο αδύνατον να την εγκαταλείψω χωρίς να δοκιμάσω ανίαν... Αφιχθείς δε εις τοιούτον βαθμόν εξαρτήσεως θα ήμην ο σκλάβος και ο δούλος της ιδικής μου καταστάσεως και θα εθυσίαζον χιλίας φοράς την συνείδησιν και πιθανώς την τιμήν παρά εκείνον τον τρόπον ζωής. Αντιθέτως, ων εγώ σήμερον εκείνος, όστις ήμην και προ 10 ετών.... εάν ώφειλον να επιστρέψω πάλιν εις το σημείον εξ ου είχον αναχωρήσει, θα ήμην πάλιν αρκούντως ικανοποιημένος ως μη φέρων μετ’ εμού ειμή την ανάμνησιν των πράξεων, αίτινες δεν κάμουν εμέ να ερυθριώ.

Ούσα αυτή η ομολογία της πίστεως, όσον αφορά εις την διαγωγήν, την οποίαν επέβαλον εις εαυτόν... δεν δύναμαι εγώ να έλθω εις γάμον χωρίς να ευρίσκωμαι εις αντίθεσιν. Η (...) περίπτωσις εξαιρέσεως ήθελεν είναι το φ. 2v αποτέλεσμα ενός / σφοδρού αισθήματος. Και αυτή είναι δύσκολος διά να μην ειπώ αδύνατος, όταν ήδη έχουν ηχήσει τα 40 έτη και όταν ζω μετά της συνήθειας των πολλών ενασχολήσεων και μετά της επιθυμίας να μην φυτοζωώ επί της γης. Είπον άλλοτε εις άλλους όταν ηρωτήθην και εβασανίσθην διά τον γάμον, ότι εάν είχον υπηρετήσει τον Αυτοκράτορα εις τας διπλωματικάς αποστολάς του εξωτερικού και κατ’ εξοχήν εις την Ελβετίαν, βεβαίως θα είχον νυμφευθή... Απαλλάσσομαι να. παραθέσω υμίν τους λόγους, οίτινες ήθελον καταστήσει καθ’ όλα επαινετήν μίαν τοιαύτην κατάστασιν. Αύτη ταυτίζεται πλήρως μετ’ εκείνης της καταστάσεως ενός Υπουργού εν τω εξωτερικώ... Και

αι οικογενειακαί σχέσεις, αι καθοριζόμεναι υπό παρομοίας τινός εγκαταστάσεως δύνανται ευκόλως να εναρμονισθώσιν και να ταυτισθώσιν μετ’ εκείνων της πατρικής οικίας... Εάν αυτή η κατάστασις ήτο δυνατόν να αποβή ιδική μου (τουτέστιν εάν εντός βραχέος χρόνου μοι εδίδετο η δυνατότης να υπηρετήσω τον Αυτοκράτορα εν τω εξωτερικώ) τότε πολλοί εκ των λόγων, οίτινες αντιτίθενται ήθελον παύσει να υπάρχουν και εν παρομοία περιπτώσει θα ήτο δυνατόν εγώ ο ίδιος να αποφασίσω τον γάμον, όταν ήθελον εύρη πρόσωπον το οποίον θα μοι ήρμοζεν.

Της υποθέσεως ταύτης ούσης μέχρι τούδε λίαν απομεμακρυσμένης, σκέπτομαι τον Αυγουστίνον. Ιδού δε οι τρεις όροι: 1ον- Σύζυγος Ελληνίς ή εθνικότητος, ήτις υπόσχεται ευκόλως να καταστή ελληνική. 2ον. Καταγωγή, περιουσία, ανατροφή κτλ., κτλ., κτλ. 3ον. Ότι θα εγκατασταθή εν Κερκύρα και εν αυτή θα θεμελιώση την συνέχισιν της οικογενείας. Όταν αυτοί οι όροι πραγματοποιηθούν, θα πράξω εκ μέρους μου, εκείνο όπερ δύναμαι ίνα πάντα τα μέσα και πάντα τα πλεονεκτήματα συντρέξουν προς τον κοινόν σκοπόν.. Δεν έχω υπ’ όψιν μου ουδεμίαν νύμφην... Όμως έχω την γνώμην ότι είναι εύκολον να ευρεθή. Το θέμα τούτο θα το συζητήσω μετά του Αυγουστίνου κατά την διάρκειαν του ταξιδίου εκ του Κάρλσμπαντ εις Φραγκφούρτην. Μου φαίνεται διατεθειμένος να μας βοηθήση. Θα ιδώμεν. Υμείς θα λάβητε γνώσιν κατά την διάρκειαν του τρέχοντος φθινοπώρου περί του αποτελέσματος. Όμως υπόσχομαι υμίν, ως σας είπον, μίαν απόφασιν κατά το νέον έτος.

Υμείς μοι επροξενήσατε μεγάλην ευχαρίστησιν να μοι καταστήσητε γνωστήν την επιθυμίαν υμών δι’ έν ωρολόγιον. Είς φίλος μου, όστις λαμβάνει τα ύδατα του Κάρλσμπαντ, αναχωρεί συντόμως διά το Λονδίνον. Έλαβεν την εντολήν να αγοράση ένα και να το αποστείλη υμίν ευθέως. Ελπίζω ότι η εντολή θα εκτελεσθή κατά τας επιθυμίας υμών. Θα είναι απλούν. Όμως θα εργάζηται καλώς. Εδώ εσώκλειστον υμείς θα εύρητε τον κατάλογον των αντικειμένων, περί των οποίων ο φίλος Ναράντζης επιφορτίζεται. Είναι μικρά αναμνηστικά δώρα εκ Κάρλσμπαντ. Παρακαλώ υμάς όπως δεχθήτε αυτά μετ’ ευχαριστήσεως και να συντελέσητε ώστε να δεχθώσιν αυτά μετ’ ευχαριστήσεως οι αδελφοί και αι αδελφαί και οι ανδράδελφοι και οι ανεψιοί και οι εξάδελφοι, προς τους οποίους διευθύνονται.

Έρχομαι εις τας ιδιαιτέρας επιστολάς και εις τας παραγγελίας. Ο Λυκούδης μοι έγραψεν. Είπατε προς αυτόν ότι δεν απαντώ εις την επιστολήν του, όμως ότι θα επιδιώξω να πράξω ώστε το ζήτημά του να πραγματοποιηθή. Δεν πρέπει να τρέφη αυταπάτας. Η Διοίκησις του Λιμένος δεν δύναται να εξαρτάται εκ του υπουργείου και δεν θα έπρεπε ομοίως να είναι της αρμοδιότητος του Αρμοστού... Ουχ ήττον έχω κατά νουν γενικήν τινα ιδέαν, την οποίαν θα επιδιώξω να αξιοποιήσω εις Αιξ - λα - Σαπέλ. Εάν αυτή θα προξενήση έν καλόν αποτέλεσμα δι’ όλους (...) θα είναι μεταξύ τούτων, θα είμαι πολύ ευχαριστημένος.

φ. 3 / Ο Σέρβος μοι γράφει περί του υιού του, Νικολού. Ο ίδιος δε ο νεαρός μοι γράφει ωσαύτως διά τον πόθον του. Δεν απαντώ ούτε εις τον ένα ούτε εις τον άλλον, έχων πολλά να πράξω κατά τας τελευταίας αυτάς στιγμάς. Παρακαλώ υμάς εν τω μεταξύ όπως διαβεβαιώσητε αυτούς ότι θα πράξω ό,τι εξαρτάται εξ εμού. Συνίσταται τούτο εις το να επιζητήσω το μέσον, ώστε να δυνηθή να υπηρετήση ο νέος ούτος εις την Ανατολήν. Εις την Ρωσίαν είναι πράγμα τα μάλα δύσκολον. Πληρώνονται κακώς οι υπάλληλοι, οίτινες αρχίζουν την σταδιοδρομίαν των και το ζην εν τη Αγία Πετρουπόλει είναι δαπανηρότατον. Ας έχη λοιπόν υπομονήν και εν τόπω και χρόνω θα επιδιώξω όπως εγκαταστήσω αυτόν εις κάποιο προξενείον ως διερμηνέα, επιτυγχάνων να τω δοθή εις μικρός βαθμός και αποδοχαί... Θα εξαρτηθή όθεν εκ τούτου να πράξη τα υπόλοιπα. Ο Άγγελος Μουστοξύδης, υιός του Αντωνίου, διωρίσθη Πρόξενος εις τα Δαρδανέλλια. Ο άλλος δε αδερφός, ο νεαρότερος, θα διορισθή ωσαύτως συντόμως ως υπάλληλος εις την Ανατολήν... Η κυρία Cirini, ήτις μοι επροξένησεν πολλάς και δυσαρέστους ιστορίας, χάρις εις τας συστάσεις υμών έχει έν τεμάχιον άρτου. Ο σύζυγος αυτής διωρίσθη ως Ρώσος Πρόξενος εις την Αίγυπτον.

Επανερχόμενος επί των αυτών συστάσεων παρακαλώ υμάς, να μη παραχωρήτε αυτάς ευκόλως. Ενοχλούν εμέ και είναι ενοχλητικόν να ευρίσκωμαι εις την εναλλακτικήν λύσιν ή να αμελήσω ή να αδιαφορήσω διά τον τύπον της υπηρεσίας. Όσον αφορά εις τον κύριον Σούτσον δύναται να μοι γράψη όσον και όπως επιθυμεί. Υμείς δε, επράξατε πολύ καλά να μη δώσητε εις αυτόν ουδεμίαν συστατικήν επιστολήν. Οφείλομεν πάντοτε να διακρίνωμεν το πρόσωπον εκ του υπαλλήλου. Ως πρόσωπον δεν θα μοι εγραφεν και ως υπάλληλος, αι επιστολαί υμών δεν δύνανται να προσθέσουν ουδένα τίτλον εις εκείνους, οίτινες κρίνουν συμφέρον να απευθύνουν εις εμέ.

Ο Αυγουστίνος μοι παρέσχεν τας ειδήσεις του κυρίου Μαβίλη, θα επιδιώξω να διευκολύνω την υπόθεσιν του. Αναφέρατε εις αυτόν ότι εάν εις Αιξ - λα - Σαπέλ ήθελεν παρευρεθή κάποιος Πληρεξούσιος της Ισπανίας δεν θα παραλείψω να επισπεύσω την τοποθέτησιν του φίλου τούτου εις την παλαιάν του θέσιν, εις την Κέρκυραν. Έγραψα περί τούτου εις τον κύριον Τατίτσεφ. Εν πάση περιπτώσει θα του γράψω εκ νέου. Υπενθυμήσατέ με εις τον Ιππότην κύριον Λευκόκοιλον.

Κλείω την παρούσαν επιστολήν, επικαλούμενος την ευλογίαν των γονέων και εκείνην του ιερομονάχου ημών και ασπαζόμενος τας χείρας της σεβαστής μητρός.

Ο υιός Ιωάννης

Υ.Γ. Χρόνος δεν υπάρχει διά να απαντήσω προς όλας τας επιστολάς, τας οποίας μοι εκόμισεν ο Αυγουστίνος. Το να απαντήσω εις την μίαν αδελφήν

και ουχί εις την ετέραν δεν θα ήτο πράγμα πρέπον. Θα πράξω τούτο εν τω συνόλω όταν θα φθάσω εις την Βιέννην. Εν τω μεταξύ υμείς λάβητε την καλωσύνην να επιφορτισθήτε της προς αυτάς συγγνώμης και των χαιρετισμών μου.

151

No 075

Francfort, 11/23 Settembre 1818 S/N

Agostino è di già partito col suo picciolo valletto, e modestamente a due cavalli se ne va a Parigi. Come Le ho scritto le direzioni che esso riceve, e le sue buone qualità mi assicurano del profitto che ritirerà da questo viaggio.

Io parto dimani alla punta del giorno, per rendermi a Acquisgrano, ove tutto il mondo si dirige. La mia salute è buona ed ogni giorno sono più contento del bene che mi fecero anco in questo anno le acque di Carlesbad.

La presente non può essere lunga. Mi lasciano appena il tempo ili respirare. Ho qui trovato montagne di pachetti, e tutta la mia famiglia di impiegati, a misura che se filano e se ne vanno a Acquisgrano mi pare di essere più libero. Se cadauno sarà al suo posto; e dall’ instante che l’ ordine è ristabilito, non c’ è rumore e tutto si fa facilmente.

Baccio le mani alla s(ignor)a madre. Abbracio tutti quanti. E mi raccomando alle preci del sacromonaco nostro, ed alla benedizione de1 genitori.

Il figlio Giovanni

Eccole una lettera di Agostino.

Αρ. 075

Φραγκφούρτη, 11/23 Σεπτεμβρίου 1818 Ν. Η.

Ο Αυγουστίνος έχει ήδη αναχωρήσει μετά του μικρού ακολούθου του και μετά μετριότητος, μετά δύο ίππων, μεταβαίνει εις Παρισίους. Ως έγραψα υμίν, τα μέτρα άτινα ούτος λαμβάνει και αι καλαί ιδιότητες αυτού διαβεβαιούν εμέ περί του οφέλους, το οποίον θα αποκομίση εκ του ταξιδίου τούτου.

Εγώ αναχωρώ μεθαύριον την αυγήν διά να μεταβώ εις Ακυΐσγρανον, ένθα σύμπας ο κόσμος διευθύνεται. Η υγεία μου είναι καλή και καθημερινώς είμαι και πλέον ευχαριστημένος διά το καλάν, το οποίον μοι παρέσχον και κατ’ αυτό το έτος πάλιν τα ύδατα του Κάρλσμπαντ.

Η παρούσα δεν είναι δυνατόν να είναι εκτενής. Μου αφήνουν μόλις τον χρόνον διά να αναπνεύσω· ηύρον εδώ σωρούς δεμάτων και σύμπασαν την οικογένειάν μου των υπαλλήλων, κατά τοιούτον τρόπον ώστε αν αναχωρήσουν και μεταβούν εις το Ακυΐσγρανον θα μοι παράσχουν την εντύπωσιν ότι θα είμαι πλέον ελεύθερος. Εάν έκαστος θα ευρίσκηται εις την θέσιν του και από της στιγμής καθ’ ην θα αποκατασταθή η τάξις, δεν θα υπάρχη ακαταστασία και τα πάντα θα προβαίνωσιν μετ’ ευκολίας.

Ασπάζομαι τας χείρας της σεβαστής μητρός. Εναγκαλίζομαι άπαντας. Και συσταίνω εαυτόν εις τας δεήσεις του ιερομονάχου ημών και εις την ευλογίαν των γονέων.

Ο υιός Ιωάννης

Ιδού δι’ υμάς μία επιστολή του Αυγουστίνου.

152

No 072

Aix la Chapelle, le 11/23 Octobre 1818

Le scivo dalla città ove tutto il mondo si trova riunito, ed ove le mie occupazioni mi lasciano appena il tempo di respirare... Ho qui ricevuto le poche righe scritte da Viaro, e segnate da Lei. Sono afflitto di sapere che la di Lei mano è disobbediente. La spero più docile grazie alle cure del Dottore Armeni, ed alla forza salutare della natura. Aspetto p(er) questo con impacienza le di Lei nuove. Naranzi deve a quest’ora avere spedito la lunga lettera che Le scrissi da Carlesbad. Essa Le servirà di consolazione. Confermo le cose dette, e spero di vederle realizzate. Secondo tutte le probabilità il nostro sogiorno qui non oltrepasserà i 3/15 Novembre. Di là l’ Imperatore si rende a Vienna ove l’ accompagnerò... Poi vedremo. Agostino è a Parigi... Quanti mi scrivono di lui me ne dicono infinito bene. E ne gioisco. Verrà qui otto giorni avanti la nostra partenza, e sarà qui presentato a Sua Maestà Imperiale. Non dimentico giammai le di Lei raccom(m)andazioni. Ed ella sia ben bene assicurato che cercherò di adempierle. Qui vidi fra altri e Cladan, ed Alleandi; e una folla infinita di postulanti... Che fare per essi... La

Margheritta Dondj di Roi venne pure dimandando raccomandaz(io)ne per Duca di Richelieu. La avrà. È bene intanto, e sarà meglio.

Finisco questa picciola lettera, poicchè mi è impossibile di farla più lunga... Sono assediato da tutte le parti, ed il corriere aspetta da due giorni per avere questo poche linee. Baccio le mani alla s(ignora) madre ed a Lei. Imploro la benediz(io)ne del sacromonaco Simeone, ed abbraccio f(rate)llj, sorelle, et nipoti.

Il figlio Giovanni

Αρ. 072

Αιξ - λα - Σαπέλ, 11/23 Οκτωβρίου 1818

Γράφω προς υμάς εκ της πόλεως, ένθα όλος ο κόσμος ευρίσκεται συγκεντρωμένος και ένθα αι ιδικαί μου ενασχολήσεις μοι επιτρέπουν μόλις τον χρόνον να αναπνεύσω... Έλαβον εδώ τας ολίγας γραμμάς τας γραφείσας υπό του Βιάρου και υπογεγραμμένας υφ’ υμών. Στενοχωρούμαι πληροφορούμενος ότι η χειρ υμών δεν υπακούει. Ελπίζω ότι ήθελεν είναι πλέον ευπειθής χάρις εις τας φροντίδας του Δόκτορος Αρμένη και χάρις εις την θεραπευτικήν δύναμιν της φύσεως. Αναμένω περί τούτου μετ’ αδημονίας τας ειδήσεις υμών. Ο Ναράντζης οφείλει κατ’ αυτήν την στιγμήν να έχη αποστείλει την εκτενή επιστολήν, την οποίαν έγραψα εκ Κάρλσμπαντ. Αυτή θα χρησιμεύση προς παραμυθίαν υμών. Επιβεβαιώ τα λεχθέντα και ελπίζω να ιδώ ταύτα. πραγματοποιούμενα. Συμφώνως προς όλας τας πιθανότητας η παραμονή ενταύθα δεν θα υπερβή την 3/15 Νοεμβρίου. Εντεύθεν ο Αυτοκράτωρ θα μεταβή εις Βιέννην, ένθα θα συνοδεύσω αυτόν... Έπειτα θα ιδώμεν. Ο Αυγουστίνος είναι εις Παρισίους... Όσοι μου γράφουν περί τούτου, μου λέγουν ότι είναι απείρως καλά. Εγώ δε χαίρω περί τούτου. Θα έλθη εδώ οκτώ ημέρας πριν από την αναχώρησιν ημών και θα παρουσιασθή ενώπιον της Αυτού Αυτοκρατορικής Μεγαλειότητος. Δεν λησμονώ ουδέποτε τας συστάσεις υμών. Και να είσθε υμείς πλήρως πεπεισμένος ότι θα επιζητήσω να εκτελέσω αυτάς. Εδώ είδον μεταξύ των άλλων και τον Κλαδάν και τον Alleandi και ένα ατελεύτητου πλήθος αιτούντων... Τί να πράξω δι’ αυτούς... Η Μαργαρίτα Δόντη. σύζυγος του Γόη ήλ&εν ωσαύτως διά να αιτήση συστάσεις διά τον Δούκα του Ρισελιέ. Θα έχη αυτάς. Είναι καλά και θα είναι καλυτέρα.

Κλείω την μικράν αυτήν επιστολήν, καθ’ όσον μου είναι αδύνατον να κάμω αυτήν πλέον εκτενή... Είμαι πολιορκημένος εξ όλων των πλευρών και το ταχυδρομείον αναμένει επί δύο ημέρας διά να λάβη τας ολίγας αυτάς γραμμάς.

Ασπάζομαι τας χείρας της σεβαστής μητρός και τας χείρας υμών. Επικαλούμαι την ευλογίαν του ιερομονάχου Συμεώνος και εναγκαλίζομαι αδελφούς και αδελφάς και ανεψιούς.

Ο υιός Ιωάννης

152

Senza numero

Munich, le 23 Novembre/5 Decembre 1818

Sono qui di ritorno da Acquisgrana, in buona salute ed occupato di qualche affare. Agostino è meco. Ci renderemo a Vienna per il 30 Novembre/12 Decembre. Là vedrà in udienza particolare l’ Imperatore Alessandro. Lo vidde in passando a Parigi, ed ebbe la bontà di testimoniargli acoglienza. Vedremo quello che sarà per risultare da Vienna. Non dispero di ottenere la permissione di una vacanza di quatro mesi, avendo bisogno reale di un si fatto riposo. Ove io l’ottenga, lo metterò a proposito per fare una visita alla famiglia.

Partendo da Acquisgrana Sua Maestà mi a onorato del Gran Cordone dell’ ordine di Vladimiro, et Sua Maestà Prussiana dell’ Acquilla Nerra. Tutto a di Lei consolazione.

Da Vienna Le scriverò più a lungo. Non scrissi a Viaro nè ad altri. La presente va per la posta a Venezia. Baccio le mani alla s(ignora) madre, ed imploro la benedizione dei genitori et dello sacromonaco Simeone.

Il figlio Giovanni

Άνευ αριθμού

Μόναχον, 23 Νοεμβρίου / 5 Δεκεμβρίου 1818

Ευρίσκομαι εδώ επιστρέφων εξ Aκυϊσγράνου, έχων καλώς κατά την υγείαν και απησχολημένος μετ’ υποθέσεώς τίνος. Ο Αυγουστίνος είναι μετ’ εμού. Θα μεταβώμεν εις Βιέννην κατά τας 30 Νοεμβρίου / 12 Δεκεμβρίου. Εκεί θα ιδή κατά την διάρκειαν ιδιαιτέρας ακροάσεως τον Αυτοκράτορα Αλέξανδρον. Είδεν αυτόν διερχόμενος εκ Παρισίων και έσχεν την καλωσύνην να επίδειξη προς αυτόν καλήν υποδοχήν. Θα ιδώμεν εκείνο, όπερ θα προκύψη εκ

της ακροάσεως της Βιέννης. Δεν απελπίζομαι ότι θα επιτύχω την άδειαν τεσσάρων μηνών διακοπών, έχων πραγματικήν ανάγκην τοιαύτης αναπαύσεως. Εις περίπτωσιν καθ’ ην ήθελον επιτύχει τούτο θα το διαθέσω διά να επισκεφθώ την οικογένειαν.

Αναχωρών εξ Ακυϊσγράνου η Αυτού Μεγαλειότης ετίμησεν εμέ διά του Μεγάλου Παρασήμου της τάξεως του Βλαδιμήρου και η Αυτού Μεγαλειότης ο Βασιλεύς της Πρωσσίας δι’ εκείνου του Μαύρου Αετού. Πάντα ταύτα προς παραμυθίαν υμών.

Θα γράψω προς υμάς εκτενέστερον από την Βιέννην. Δεν γράφω προς τον Βιάρον ούτε προς άλλους. Η παρούσα διευθύνεται διά του ταχυδρομείου της Βενετίας. Ασπάζομαι τας χείρας της σεβαστής μητρός και επικαλούμαι την ευλογίαν των γονέων ως και εκείνην του ιερομονάχου Συμεώνος.

Ο υιός Ιωάννης

153

No 073

Vienna, 7/19 Decembre 1818

Dieci anni fa Le scrivevo da Vienna nel mese di Decembre che ero sul punto di partire per rendermi a S(anto) Pietroburgo. Le scrivo ora che l’ Imperatore a la bontà di permettermi di fare una assenza di quatro mesi dal mio posto per rivedere ancora la Patria, et per bacciarle le mani. Agostino presenterà non di meno la lettera. L’ Imperatore spero degnerà di risponderle. Dopo la Sua partenza da qui che avrà luogo il 10/22 resterò ancora per dieci o quindi giorni all’ effetto di dare esecuzione ai Suoi ordini. Questo dovere adempito partirò per l’ Italia. E secondo il tempo e le cose dirigerò il mio viaggio. In tutti i casi spero di essere a Corfù, se piace al Signore, nei primi giorni della quadragesima; e fare in famiglia le mie devozioni. Il mio soggiorno non potrà essere lungo, dovendo essere di ritorno a S(anto) Pietroburgo il mese di Giugno o Luglio al più tardi. La bontà colla quale S.M. Ι(mperiale) degna accogliere il poco che posso fare pel Suo Servigio mi impone questo dovere. E sarebbe ingratitudine di non considerarlo comme il primo di tutti. Scrivo a Viaro, che n(on) è necessario fare nessuno preparativo per me. Vivrò come ho vissuto. La sola grazia che Iddio mi a accordato e che spero di meritare sempre nell’ avenire; è di non aver in nulla cangiato, nè di costumi, nè di abitudini, nè di idee,

nè di sentimenti. Straniero alle cose del paese, ci resterò egualm(en)te nei pochi giorni che vi dimorerò. Non mi occuperò che degli interessi della famiglia. Per questo giova che la più gran prudenza sia adoperata a fine di evitare equivoci, follie, o malignità. Non è necessario parlare del mio arrivo. E se ne parlano; non negandone la possibilità et il φ, 1v desiderio / si dice la verità. Baccio le mani alla s(ignor)a madre. Saluto tutti quanti, ed imploro sempre la benedizione dei genitori, et le preci dello sacromonaco nostro.

Il figlio Giovanni

Αρ. 073

Βιέννη, 7/19 Δεκεμβρίου 1818

Προ δέκα ετών, κατά τον μήνα Δεκέμβριον σας έγραφον εκ Βιέννης ότι ητοιμαζόμην να αναχωρήσω διά την Αγίαν Πετρούπολιν. Σας γράφω τωρα ότι ο Αυτοκράτωρ έσχεν την καλωσύνην να μοι επιτρέψη να απουσιάσω εκ της θέσεώς μου επί τέσσαρας μήνας, διά να επανίδω την Πατρίδα και διά να ασπασθώ τας χείρας υμών. Ο Αυγουστίνος ουχ ήττον θα παρουσιάση την επιστολήν. Ο Αυτοκράτωρ πιστεύω θα αξιώση να απαντήση εις υμάς. Μετά την αναχώρησίν Του, ήτις θα λάβη χώραν την 10/22 του μηνός, εγώ θα παραμείνω επί δέκα πέντε εισέτι ημέρας, επί τω σκοπώ όπως φροντίσω διά την εκτέλεσιν των διαταγών Του. Εκτελεσθέντος του καθήκοντος τούτου θα αναχωρήσω διά την Ιταλίαν. Και αναλόγως του καιρού και των πραγμάτων θα ρυθμίσω το ταξίδιον μου. Εν πάση περιπτώσει ελπίζω ότι θα ευρίσκωμαι εις την Κέρκυραν, εάν θελήση ο Θεός, κατά τας πρώτας ημέρας της Τεσσαρακοστής. Και θα εκτελέσω μετά της οικογενείας τα θρησκευτικά μου καθήκοντα. Η παραμονή μου δεν είναι δυνατόν να είναι μακρά, οφείλων να επιστρέψω εις την Αγίαν Πετρούπολιν κατά τον μήνα Ιούνιον ή Ιούλιον το βραδύτερον. Η ευμένεια, μεθ’ ης η Α.Μ. ο Αυτοκράτωρ αξιοί να επιδοκιμάζη το ολίγον, όπερ δύναμαι να εκτελέσω διά την Υπηρεσίαν Του, μου επιβάλλει το καθήκον τούτο. Ήθελεν δε είναι αχαριστία να μη εκτιμώ τούτο ως πρώτιστον πάντων. Γράφω προς τον Βιάρον, ότι δεν είναι ανάγκη να κάμη ουδεμίαν προετοιμασίαν δι’ εμέ. Θα ζήσω ως έχω ζήση. Η μόνη χάρις, την οποίαν ο Θεός μοι παρέσχεν και της οποίας ελπίζω να είμαι πάντοτε άξιος και εν τω μέλλοντι, είναι το ότι δεν έχω αλλάξει εις ουδέν, ούτε εις τα ήθη ούτε εις τας συνήθειας ούτε εις τας ιδέας ούτε εις τα συναισθήματα. Ξένος προς τας υποθέσεις της πατρίδος θα παραμείνω ομοίως κατά τας ολίγας ημέρας της παραμονής μου. Δεν θα ενασχοληθώ ειμή μόνον μετά των υποθέσεων της οικογενείας.

Προς τούτο συμφέρει να επιδειχθή η Μεγαλύτερα σύνεσις επί τω σκοπώ της αποφυγής παρεξηγήσεων, παραλογισμών και κακοηθείας. Δεν είναι ανάγκη να ομιλήσητε περί της αφίξεώς μου. Εάν δε ομιλήσουν περί αυτής, μη αρνούμενοι φ. 1v την περί τούτου δυνατότητα και επιθυμίαν / λέγετε την αλήθειαν. Aσπάζομαι τας χείρας της σεβαστής μητρός. Χαιρετώ απαντάς και επικαλούμαι την ευλογίαν των γονέων και τας δεήσεις του ιερομονάχου ημών.

Ο υιός Ιωάννης

155

Dal bordo del Ganimede, fregata Britannica, nella rada di Barletta, li 10/22 Maggio 1819

Siamo qui da jeri serra, imbarcando gli equipaggi, e negoziando per guadagnare la libera pratica a Trieste o a Venezia. Dirò della riuscita quando io la sappia, o per meglio dire è Benachi che la dirà se io non avrò il tempo... Il nostro viaggio è stato felicissimo. Le calme non cessarono che per dar luogo a leggieri venti da terra che ci condussero qui correre se dodici buoni cavalli conducessero a buon passo la fregata. Non ho espressioni per testimoniare la mia riconnoscenza al capitano. Esso ci colma di attenzioni e di gentilezze... Rodostamo e Giorgio fanno gli onori della tavola meglio di me, quantunque io mangio il doppio di quello che mangio all’ ordinario... Quello che avrebbe messo il colmo a tutte le soddisfazioni sarebbe stato la certezza della di Lei buona salute. La spero da quella stessa benedizione del Santo Miracoloso alla quale devo la consolaz(io)ne che ella mi ha dato vedendomi partire senza turbamento. Ho il prosentim(en)to che ella sta meglio, e benissimo presto grazie all’ aria del Mandrachio e del severo regime, il quale Le raccomando ben instantemente.

Saprò dirle con più detaglio fra breve il risultato delle nostre negoziaz(io)ni ed il piano dei nostro viaggio ulteriore che il valente ed amabilissimo capitano Spencer non vuol far durare al di la di quattro giorni p(er) non dire tre.

Mille cose da parte mia a tutti quanti. E più particola(rment)e al sig(no)r Dottor Iseppo, ed all’ ottimo signor Pietro.

Le negoziazioni hanno ben terminato. Siamo di libera pratica. Li equipaggi sono a bordo. Benackj prega con noi, e tutto va a meraviglia. Le baccio le mani. È Per Venezia che si dirigiamo.

Il figlio Giovanni

Επί του πλοίου Γανυμήδης, φρεγάδας Βρεταννικής, εις τον όρμον της Μπαρλέττας, 10/22 Μαΐου 1819

Ευρισκόμεθα εδώ από εχθές την εσπέραν, επιβιβάζοντες πλήρωμα και διαπραγματευόμενοι διά την ελευθέραν επικοινωνίαν μετά της Τεργέστης ή της Βενετίας. Θα ομιλήσω περί της επιτυχίας τούτου όταν εγώ θα γνωρίζω αυτήν, η διά να ομιλήσω καλύτερον, ο Μπενάκης είναι εκείνος, όστις θα σας ειπή τούτο όταν εγώ δεν εύρω τον χρόνον... Το ταξίδιον ημών υπήρξεν ευτυχέστατον. Η γαλήνη δεν έπαυσεν, ειμή διά να παραχωρήση την θέσιν της εις ελαφρούς ανέμους εκ της ξηράς, οίτινες ωδήγησαν ημάς εδώ δρομαίως, ως αν δώδεκα δυνατοί ίπποι να ωδήγουν την φρεγάδα με γρήγορον βήμα. Δεν έχω λέξεις διά να εκδηλώσω την ευγνωμοσύνην μου προς τον πλοίαρχον. Ούτος περιβάλλει ημάς διά περιποιήσεων και φιλοφρονήσεων... Ο Ροδόσταμος και ο Γεώργιος τιμούν την τράπεζαν καλύτερον εμού, καίπερ εγώ τρώγω το διπλάσιον εξ εκείνου, το οποίον συνήθως τρώγω... Εκείνο, όπερ ήθελεν θέσει την κορωνίδα εις όλας αυτάς τας ικανοποιήσεις ήθελεν είναι η βεβαιότης της καλής υγείας υμών. Ελπίζω τούτο, εξ αυτής εκείνης της ευλογίας του θαυματουργού Αγίου, εις την οποίαν οφείλω την παραμυθίαν, την οποίαν υμείς μοι δώσατε ορώντες εμέ αναχωρούντα άνευ ταραχής. Έχω την προαίσθησιν ότι υμείς είσθε καλυτέρα και τάχιστα θα είσθε κάλλιστα χάρις εις τον αέρα του Μανδρακίου και εις την αυστηράν δίαιταν, την οποίαν συνιστώ υμίν λίαν επιμόνως.

Θα γνωρίζω να σας ανακοινώσω συντόμως λεπτομερέστερον το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων και το σχέδιον του περαιτέρω ταξιδίου μας, το οποίον ο ικανός και λίαν αγαπητός πλοίαρχος Σπένσερ επιθυμεί να κάμη ώστε να μη διαρκέση πλέον των τεσσάρων ημερών διά να μην ειπώ τριών.

Πολλούς χαιρετισμούς εκ μέρους μου προς άπαντας. ιδιαιτέρως δε προς τον Δόκτορα κύριον Ιωσήφ και εις τον εξαίρετον κύριον Πέτρον.

Αι διαπραγματεύσεις έλαβον τέλος. Είμεθα ελεύθεροι να αναχωρήσωμεν. Το πλήρωμα είναι επί του καταστρώματος. Ο Μπενάκης παρακαλεί μεθ’ ημών και τα πάντα εξελίσσονται θαυμασίως. Θα κατευθυνθώμεν διά την Βενετίαν.

Ο υιός Ιωάννης

156

Venezia, 17/29 Maggio 1819

Siamo felicemente arrivati l’ undecisimo giorno della nostra partenza. Egli è jeri se(r)a verso le 9 che abbiamo gettato l’ancora fuori del

Lido. Il viaggio è stato felicissimo. E le gentilezze delle quali siamo stati colmati oltrepassano ogni misura. Non parlo degli onori militari, e dei colpi di cannono in ogni entrata ed uscita dalla fregata. Ma considero più di tutto la gentilezza delle maniere e la delicatezza delle forme colle quali il capitano Spencer ci ha trattati. Ne rendo grazie al Generale Maitland. Ma desidero che ella lo faci pure per biglietto tanto verso il Generale, che verso il capitano. Se si potesse fare qualche picciola attenzione al s(econ)do, cioè al Cap(i)t(ano) Spencer sarebbe cosa opportunissima. Bisogna che su di questo Agostino conferisca col generale Neiffel1 Wurtemberghese, e che si conformi ai consigli che esso può dargli. Gliene dissi una parola. Ed è conservandomi con esso lui che ho cercato di n(on) mancare a nessun dovere, nè a nessuna convenienza in verso all’ equipaggio, ed alle personne, che mi hanno il più servito.

Rodostamo resta per prendere le acque di Recquaro... Ma n(on) ' resterà certo nemeno un giorno più di me, poicchè sarebbe questo sua fantasia fuori di stagione. Mi fu piacere ritenerlo; per mandargli con lui le mie nuove al momento che partirò da Recquaro p(er) continuare il mio viaggio. Il suo arrivo Le darà consolazione. Quella che io aspetto da Lei consiste nel sapere la di Lei salute ferma e bene in equilibrio. Ed io lo spero dalla regola di vitto più che da qualunque altra cosa. Le dimando la Sua benedizione e quella dei due monaci Simeoni. Abbraccio φ.1v f(rate)llj e sorelle. Saluto Mustoxidj, e Licudi, e un addio alla / signora Angiola.

Il figlio Giovanni

Βενετία, 17/29 Μαΐου 1819

Αφίχθημεν αισίως την ενδεκάτην ημέραν από της αναχωρήσεως ημών, τουτέστιν εχθές την εσπέραν αγκυροβολήσαμεν έξωθεν του Λίντο. Το ταξίδιον υπήρξεν ευτυχέστατον. Η δε ευγένεια δι’ ης ετιμήθημεν υπερβαίνει παν μέτρον. Δεν ομιλώ διά τας στρατιωτικάς τιμάς και διά τας βολάς των πυροβόλων εις εκάστην είσοδον και έξοδον εκ της φρεγάτας, διότι εκτιμώ πλέον των πάντων την ευγένειαν των τρόπων και την αβρότητα των τύπων, μεθ’ ων συμπεριεφέρθη προς ημάς ο πλοίαρχος Σπένσερ. Ευχαριστώ διά τούτο τον Στρατηγόν Μαίτλαντ. Επιθυμώ όμως, να πράξητε ομοίως και υμείς τούτο διά

1. πιθανή ανάγνωση

σημειώματος τόσον προς τον Στρατηγόν όσον και προς τον πλοίαρχον. Εάν ήτο δυνατόν να παρασχεθή μικρά τις φιλοφρόνησις προς τον δεύτερον, τουτέστιν προς τον Σπένσερ θα ήτο πράγμα επικαιρότατον. Πρέπει περί τούτου ο Αυγουστίνος να ομιλήση μετά του Στρατηγού Neiffel Wurtemberghese και να συμμορφωθή προς τας οδηγίας, τας οποίας ούτος θα τω παράσχη. Είπον προς αυτόν μίαν λέξιν. Συνομιλών δε μετ’ αυτού επεδίωξα εγώ, όπως μη παραμελήσω ουδέν καθήκον μου, και ουδεμίαν φιλοφροσύνην προς το πλήρωμα και προς τα πρόσωπα, άτινα εξυπηρέτησαν εμέ περισσότερον.

Ο Ροδόσταμος θα παραμείνη διά να λάβη τα ύδατα του Ρεκοάρο... Όμως δεν θα παραμείνη βεβαίως ούτε μίαν ημέραν περισσότερον εμού, καθ’ όσον τούτο θα ήτο φαντασία του, ων εκτός εποχής. Ευχαριστεί εμέ να κρατήσω τούτον· διά να αποστείλω μετ’ εκείνου τας ειδήσεις μου κατά την στιγμήν, κατά την οποίαν θα αναχωρήσω εκ του Ρεκοάρο διά να συνεχίσω το ταξίδιον μου. Η άφιξις αυτού θα παράσχη υμίν παραμυθίαν. Εκείνην την οποίαν εξ υμών εγώ αναμένω συνίσταται εις το να γνωρίζω την υγείαν υμών σταθεράν και ισορροπημένην. Ελπίζω δε εγώ τούτο εκ της κανονικής διατροφής παρά εξ οιουδήποτε ετέρου μέτρου. Εξαιτώ την ευλογίαν υμών ως και εκείνην των δύο μοναχών Συμεώνων. Εναγκαλίζομαι αδελφούς και αδελφάς. Χαιρετώ τον φ. 1v Μουστοξύδην και τον Λυκούδην και ένα χαιρετισμόν προς την / κυρίαν Αγγέλαν.

Ο υιός Ιωάννης

157

Più particolare

Valdagno, 21/2 Maggio Giugno 1819

Feci due voti una alla Beata Vergine Platitera, l’ altra al Miracoloso nostro Protettore. La grazia mi fu ampiamente accordata. Ella si porta bene. E l’ impressione che doveva farle la mia partenza non a in nessuna maniera affievolita la salute nè degradato le Sue forze fisiche... ed il coraggio che ella ebbe. Ed il favore del Cielo da cui sono stato accompagnato in questo viaggio, il quale non era assente da molti e molti pericoli... Tutto questo mi obbliga a offrire un ommagio di riconoscenza ai dattori della grazia. Me ne occupo da qui, e spero che Nicoletto sarà il portattore delle disposizioni che riguardano questo oggetto caro al mio cuore, poicchè riguarda la di Lei conservazione.

Questo ceno resti in famiglia. Ned’ esca dal circolo dei f(rate)llj, e sorelle. Le parole sarebbero vanità. E la vanità n(on) piace al Cielo. Le baccio le mani.

Il f(iglio) G(iovanni)

Εμπιστευτική

Βαλντάνιο, 21 Μαΐου / 2 Ιουνίου 1819

Έκαμα δύο αφιερώσεις, μίαν προς την Παρθένον Μαρίαν την Πλατυτέραν και την ετέραν προς τον Θαυματουργόν Προστάτην μας. Η χάρις μοι παρεσχέθη γενναιοφρόνως. Υμείς είσθε καλά. Και η εντύπωσις, την οποίαν ώφειλεν να προξενήση εις υμάς η αναχώρησίς μου κατ’ ουδένα τρόπον δεν εξησθένισεν την υγείαν, ούτε υπεβίβασεν τας φυσικάς υμών δυνάμεις... και το θάρρος, το οποίον υμείς είχατε. Και η Χάρις του Θεού υφ’ ης συνωδευθην κατά το ταξίδιον τούτο, όπερ δεν ήτο εστερημένον εκ πολλών και πολλών κινδύνων... Πάντα ταύτα υποχρεώνουν εμέ να προσφέρω προσφοράν ευγνωμοσύνης προς τοις παράσχοντας την Χάριτα. Επιμελούμαι περί τούτου εντεύθεν και ελπίζω ότι ο Νικολέττος θα είναι ο κομιστής των εντολών, αίτινες αφορώσιν εις το θέμα τούτο, αγαπητόν εις την ψυχήν μου καθ’ όσον αφορά εις την διατήρησιν υμών.

Η σημείωσις αυτή ας παραμείνη μεταξύ των μελών της οικογενείας. Ας μην εξέλθη αυτή εκ του κύκλου των αδελφών. Αι λέξεις θα ήσαν ματαιοδοξία. Και η ματαιοδοξία δεν αρέσει εις τον Θεόν. Ασπάζομαι τας χείρας υμών.

Ο υιός Ιωάννης

158

Valdagno, 21 Maggio / 2 Giugno 1819

Il quindicessimo giorno dopo la mia partenza da Corfù, ho anco comminciato la cura della acque minerali. Ne prendo mia libra e mi conviene percchè passo. Domani passiamo alla sorgente di Recquaro ove

prenderò allogio a fine di avere le acque di prima mano... Avrò due altri vantaggi. Sarò solo e goderò della vista e dell’aria di queste belle montagne. Niente di tutto questo a Valdagno, ove il mondo elegante va arrivare. Spero che quindici giorni, o tre settimane al più potranno bastare per rimontate un poco il basso ventre. Fata questa picciola cura ritorno con Rodostamo a Venezia. Devo colà finire i miei conti col s(ignor) Papadopoli, e non dispero di poterle forse mandare con Nicoletto la carozza a quattro posti per l’inverno. Sono in trattative coi fabricatori di Padova, ed aspetto loro risposte. Avrei desiderato che Nicoletto facesse il suo viaggio coll’ ottimo Vlassopulo.. Ma 1’ uno a bisogno delle acque, e l’ altro vuol arrivare un’ ora prima sentendo suo padre malato. Questa misura dunque non si può effettuare. Nicoletto non di meno partirà con altro incontro... Non ne mancano a Venezia. Spero la fregata in canale; a giudicare da qui li tempi sono stati favorevolissimi. Ed il Capitano Spencer desiderava arrivare in sei o sette giorni... Avrà fatto il suo possibile.

Quando io mi preparavo per Padova, il Barone Hahn secretarlo del Cavaliere Italinsky arrivò da Roma portando lettere da tutte le missioni d’ Italia. Tengo meco il corriere, e mi propongo di legere dimani i fasci di carte che mi si mandano, essendo io risoluto di n(on) occuparmi qui che di acque, di passagio, e di riposo. So che cosi facendo obedisco φ. 1v religiosamente / agli ordini che l’ Imperatore a degnato farmi ricevere colla spedizione di Müller. Portano in sostanza. Il primo vostro affare deve essere il pieno ristabilimento della vostra salute. Quello ottenuto occupatevi allora di tale, o tale altro oggetto... Non mi è dunque permesso di fare in modo diverso.

Non Le parlo colla presente del mio viaggio. Sarà dato di questo nelle lettere che apporterà a Corfù il cognato Rodostamo I miei saluti a tutti quanti. Abbraccio f(rate)llj e sorelle, e cognati, e nipoti ed amici· I miei complimenti alli signori della di Lei società. Dica a Gratagliano che ho rimesso tutte le sue lettere esattamente tanto a Barletta, che a Venezia. Mille cose all’ amabile s(ignor) Dottore Iseppo, ed all’ ottimo Licudj. Ella si conservi in salute per la nostra consolazione. Mi scriva. Non pretendo che una parola sola di Sua mano. Mi accordi sempre la di Lei benedizione, e sia meco sempre quella dei due sacromonaci Simeoni.

Il figlio Giovanni

Βαλντάνιο, 21 Μαΐου / 2 Ιουνίου 1819

Κατά την δεκάτην πέμπτην ημέραν της εκ Κερκύρας αναχωρήσεώς μου ήρχισα πάλιν την θεραπείαν διά των μεταλλικών υδάτων. Εκ τούτων λαμβάνω μίαν λίβραν και με ωφελεί καθ’ όσον διϋλίζεται. Αύριον θα μεταβώμεν εις την πηγήν του Ρεκοάρο, ένθα θα εγκατασταθώ επί τω σκοπώ όπως λαμβάνω τα ύδατα εκ πρώτης χειρός... Θα έχω και δύο άλλα πλεονεκτήματα, θα είμαι μόνος και θα χαρώ την θέαν και τον αέρα αυτών των ωραίων βουνών. Ουδέν τούτων εις Βαλντάνιο, ένθα πρόκειται να αφιχθή ο καλός κόσμος. Ελπίζω ότι δέκα πέντε ημέρες η το περισσότερον τρεις εβδομάδες θα είναι αρκεταί διά να θεραπεύσου ολίγον το χαμηλόν μέρος της κοιλίας. Γενομένης της μικράς ταύτης θεραπείας θα επιστρέψω μετά του Ροδοστάμου εις την Βενετίαν. Οφείλω εκεί να τελειώσω τους λογαριασμούς μου μετά του κυρίου Παπαδόπολι και δεν αποθαρρύνομαι εις το ότι θα δυνηθώ να αποστείλω διά του Νικολέττου την άμαξαν των τεσσάρων θέσεων διά τον χειμώνα. Ευρίσκομαι εις διαπραγματεύσεις μετά των κατασκευαστών της Πάδοβας και αναμένω τας απαντήσεις αυτών. Θα επεθύμουν όπως ο Νικολέττος ταξιδεύση μετά του εξαιρέτου Βλασσοπούλου. Όμως ο είς έχει ανάγκη των υδάτων και ο έτερος επιθυμεί να αφιχθή μίαν ώραν ενωρίτερον, πληροφορούμενος ότι ο πατήρ αυτού είναι ασθενής. Τούτο το μέτρον όθεν, δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθή. Ουχ ήττον ο Νικολέττος θα αναχωρήση μεθ’ ετέρας ευκαιρίας... Δεν λείπουν αυταί εν Βενετία. Ελπίζω ότι η φρεγάδα ευρίσκεται εις τον λιμένα εάν κρίνωμεν εκ του γεγονότος ότι ο καιρός υπήρξεν ευνοϊκώτατος. Και ο πλοίαρχος Σπένσερ επεθύμει να αφιχθή εντός εξ η επτά ημερών... Θα έπραττεν παν το δυνατόν.

Όταν εγώ ητοιμαζόμην διά την Πάδοβαν, ο Βαρώνος Hahn, γραμματεύς του Ιππότου Ιταλίνσκυ αφίχθη από την Ρώμην, κομίζων επιστολάς εξ απασών των εν Ιταλία διπλωματικών αποστολών. Κρατώ παρ’ εμοί το ταχυδρομείον και προυτίθεμαι να αναγνώσω αύριον τας δέσμας του χάρτου, τας οποίας μοι αποστέλλουν, αποφασισμένος ων όπως μη ενασχοληθώ εδώ παρά μόνον διά των υδάτων, της πεζοπορίας και της αναπαύσεως. Γνωρίζω ότι πράττων ούτως, φ.1v υπακούω μετά θρησκευτικής υπακοής / εις τας εντολάς, τας οποίας ο Αυτοκράτωρ ηυδόκησεν να μοι αποστείλη διά της αποστολής του Μύλλερ. Αυταί κατ’ ουσίαν λέγουσιν. Η πρώτη ενασχόλησις υμών οφείλει να είναι η πλήρης αποκατάστασις της υγείας υμών. Επιτευχθέντος τούτου ασχοληθήτε τότε μετ’ εκείνου ή μετά του άλλου θέματος... Δεν μοι είναι όθεν επιτρεπτόν να πράξω κατά διάφορον τρόπον.

Δεν σας ομιλώ διά της παρούσης περί του ταξιδίου μου. Τούτο θα ανακοινωθή υμίν διά των επιστολών, τας οποίας θα μεταφέρη εις την Κέρκυραν ο γαμβρός Ροδόσταμος. Τους χαιρετισμούς μου προς άπαντας. Εναγκαλίζομαι αδελφούς και αδελφάς και ανδραδέλφους και ανεψιούς και φίλους.

Τας φιλοφρονήσεις μου προς τους κυρίους της συναναστροφής υμών. Ανακοινώσατε εις τον Γραταλιάνον ότι απέστειλα απάσας τας επιστολάς αυτού επακριβώς, τόσον εις την Μπαρλέτταν όσον και εις την Βενετίαν. Χιλίους χαιρετισμούς προς τον αξιαγάπητον Δόκτορα κύριον Ιωσήφ και προς τον εξαίρετον Λυκούδην. Υμείς διατηρήσατε εαυτόν εν υγεία προς παραμυθίαν ημών. Γράψατέ μου. Δεν απαιτώ παρά μόνον μίαν λέξιν εκ της χειρός υμών. Παρέχετέ μου πάντοτε τας ευλογίας υμών και ας είναι ωσαύτως μετ’ εμού και εκείνη των δύο ιερομονάχων Συμεώνων.

Ο υιός Ιωάννης

159

Valdagno, 22 Maggio / 3 Giugno 1819

Le ho scritto jeri con Naranzi, il quale è partito per Venezia col proponimento di dare le mie lettere a Vlassopulo. Le scrivo oggi con Barone Hahn, il quale spedisco a Roma. Arriverà spero la presente freschissima. Si sta preparando le stanze che occuperò dimani a Recquaro nella casa prescelta per avere le acque alla sorgente. È oggi il s(econ)do giorno che prendo formalmente le acque, il primo che venni qui avendole prese per provare. Mi giovano moltissimo. E spero un perfetto riordinamento non solo dai rimedi, ma più di tutto dalla beata sollitudine che si gode in queste montagne. Stanno giorni che faranno epoca, molto più cue quelli che succedaranno saranno burascosi per le molte occupazioni. Non di meno sono deciso di regolare colle mie forze, e sopra di tutto con molto esercizio di corpo. La vita che si passa qui è regolatis(im)a. Alle sei della matina le acque, alle nove una picciola collaziono. Poi passeggio fino alle 11. Lettura, e chiachere fino alle 3. Poi pranzo assai sobrio. Passeggio fino alle 6 e mezza. Poi lettura e chiachere, ed alle 10 a letto. La passegiata della matina si farà a cavallo, o di piccioli rimili, o di nudici ti, o di cavallini di queste montagne, i quali sono abbastanza ridicoli, e quindi indegni di un cavaliere della forza di Nicoletto. Costantino è oggi a Recquaro per regolare tutte queste parti del nostro servizio sanitario. Pedrochi mio antico amico, sta preparando della perfettissima ciocolata p(er) Lei, e Rodostamo gliela porterà. Chiudo qui, poicchè o altre lettere a scrivere, e percchè n(on) si vuole che bevendo acque si scriva molto. La raccomando ancora il regime, e la Sua conservazione la quale dal regime dipende. I miei salali a tutti quanti. Mi accordi la sua benedizione.

Il figlio Giovanni

Βαλντάνιο, 23 Μαΐου / 3 Ιουνίου 1819

Σας έγραψα εχθές διά του Ναράντζη, όστις ανεχώρησεν διά την Βενετίαν, προυτιθέμενος να παραδώση τας επιστολάς μου εις τον Βλασσόπουλον. Σας γράφω σήμερον διά του Βαρώνου Hahn, τον οποίον αποστέλλω εις την Ρώμην. Ελπίζω ότι η παρούσα θα φθάση ταχύτατα. Ετοιμάζονται ήδη τα δωμάτια, εις τα οποία θα εγκατασταθώ αύριον εις Ρεκοάρο, εις την επιλεγείσαν οικίαν διά να λάβω τα ύδατα από την πηγήν. Σήμερον είναι η δευτέρα ημέρα κατά την οποίαν λαμβάνω κανονικώς τα ύδατα, ενώ κατά την πρώτην ημέραν της αφίξεώς μου έλαβον αυτά δοκιμαστικώς. Με ωφελούν τα μάλα. Ελπίζω δε εις τελείαν αποκατάστασιν ουχί μόνον διά των φαρμάκων, αλλά προ πάντων εκ της μακαρίας απομονώσεως, ης απολαμβάνει τις εις αυτά τα όρη. Θα ακολουθήσουν ημέραι, αίτινες θα αφήσουν εποχήν· πολύ περισσότερον εκείνων, αίτινες θα ακολουθήσουν, θα είναι θυελλώδεις ένεκα των πλείστων ενασχολήσεων. Ουχ ήττον όμως απεφάσισα να διευθετήσω αυτάς διά των δυνάμεών μου και προ πάντων διά της ασκήσεως του σώματος. Η ζωή, την οποίαν διάγομεν εδώ είναι κανονικωτάτη. Εις τας έξ της πρωίας τα ύδατα, εις τας εννέα ένα μικρόν πρόγευμα. Έπειτα πεζοπορία έως τας 11. Ανάγνωσις και φλυαρία έως τας τρεις. Έπειτα γεύμα αρκούντως λιτόν. Πεζοπορία έως τας έξ και ημίσειαν. Έπειτα ανάγνωσις και φλυαρίαι και εις τας 10 εις την κλίνην. Ο περίπατος του πρωϊνού γίνεται εφ’ ίππου ή επί μικρών ημιόνων ή επί νεαρών ημιόνων ή επί μικρών ίππων των ορέων τούτων, οίτινες είναι αρκούντως γελοίοι και κατά συνέπειαν ανάξιοι ενός ιππέως της δυνάμεως του Νικολέττου. Ο Κωνσταντίνος είναι σήμερον εις Ρεκοάρο διά να διευθετήση πάσας τας λεπτομερείας της υγειονομικής ημών υπηρεσίας. Ο Pedrochi, ο παλαιός μου φίλος, ετοιμάζει τελειοτάτην σοκολάταν δι’ υμάς και ο Ροδόσταμος θα μεταφέρη αυτήν εις υμάς. Κλείω εδώ, καθ’ όσον έχω και ετέρας επιστολάς να γράψω και διότι δεν πρέπει πίων τα ύδατα αυτά να γράφω επί πολύ. Συσταίνω πάλιν υμίν την δίαιταν και την διατήρησιν της υγείας υμών, ήτις εκ της διαίτης εξαρτάται. Τους χαιρετισμούς προς άπαντας. Παράσχητέ μοι την ευλογίαν υμών.

Ο υιός Ιωάννης

160

Recoaro, 30 Maggio / 11 Giugno 1819

Scrivendo due parole a Benackj, ne profitto per mandarle le mie nuove. Sano assai buone. Le acque e la solitudine di Recoaro mi hanno