Αρχείον Ιωάννου Καποδίστρια, τ. Α΄

conosce bisognevoli e capaci di istruzione grammaticale, letteraria ed ecclesiastica.

3° Che esso sia pure invitato di spedire parimenti la lista di tutti gli iniziati al sacerdozio, della città, borghi e ville.

4° Che queste liste siano rimesse dal Segretario di Stato al reverendo maestro Idromenó, colle discipline e regolamenti relativi alla instruzione dei nominati, quanto a metodi generali, esatezza e tempi, queste istruzioni saranno approvate dal Senato.

5° Che di queste istruzioni sia informato il monsignor metropolita, affinchè esso corrispondentemente ne faccia invigilare l’esecuzione.

6° Che l’oggetto di queste discipline e regolamenti sia quello soltanto di fare che pontualmente e con regolarità intervengano alle scuole gli allievi e che dalle scuole stesse ricavino essi quel profitto che dal Governo viene contemplato.

7° Che il secolare istitutore signor Perevò sia deputato ad istruire nella lingua nazionale i giovani adetti al Ministero, al foro, al notariato e quanti altri vi volessero concorrere.

8° Che perciò sia invitato il Pritano di Corfù di ritirare con ordine circolare da tutti i capi d’ogni Ministero e dai notai la lista degl’assistenti e praticanti atti a questa specie di educazione, e che ritirata questa lista sia essa rimessa al Segretario di Stato, onde per suo mezzo la abbia l’istitutote Perevò, colle istruzioni relative alla destinazione, regolarità e metodo della sua scuola; queste istruzioni saranno approvate parimenti dal Senato ed avranno per oggetto ciò che si [è] annunziato nell’articolo 6.

Il Segretario di Stato CONTE CAPODISTRIA

Τη 11 Μαΐου 1804

H Γερουσία

Αναγνωσθείσης της αναφοράς του Γραμματέως της Επικρατείας, η Γερουσία αποφασίζει:

Α΄. Προς στιγμήν ο σεβ. ιερεύς Ανδρέας Ιδρωμένος, διδάσκαλος της ελληνικής γλώσσης, μισθοδοτούμενος υπό της Κυβερνήσεως, να αφιερώση τας φροντίδας και τους κόπους του εις την διδασκαλίαν της γραμματικής, της λογοτεχνίας και των θρησκευτικών των ιερωμένων, οι οποίοι χρήζουν εκπαιδεύσεως εκ της πόλεως και της νήσου της Κερκύρας, ως και όλων των νέων οι οποίοι προορίζονται διά την ιερωσύνην ή των λαϊκών, οι οποίοι έχουν προχωρήσει εις την γνώσιν της ελληνικής γλώσσης.

Β΄. Προς τούτο καλείται ο σεβ. αρχιεπίσκοπος της Κερκύρας Ιερόθεος, όπως αποστείλη εις την εξοχωτάτην Γερουσίαν τον κατάλογον των ιερωμένων

τους οποίους γνωρίζει ως ικανούς και χρήζοντας εκπαιδεύσεως εις την γραμματικήν, λογοτεχνίαν και τα θρησκευτικά.

Γ΄. Ο ίδιος καλείται να αποστείλη κατάλογον των προοριζομένων διά την ιερωσύνην, εκ της πόλεως, των προαστίων και των χωρίων.

Δ΄. ΟΙ κατάλογοι αυτοί να δοθούν υπό του Γραμματέως της Επικρατείας εις τον σεβ. διδάσκαλον Ιδρωμένον, μετά των μαθημάτων και των σχετικών διατάξεων διά την εκπαίδευσιν αυτών, και όσον αφορά τας γενικάς διατάξεις, την φροντίδα και τα χρονικά όρια, ταύτα θα ορισθούν υπό της Γερουσίας.

Ε΄. Περί τούτων των οδηγιών να ενημερωθή ο σεβ. μητροπολίτης, ίνα ούτος επιβλέψη αναλόγως την εκτέλεσιν των.

ΣΤ΄. Ο στόχος τούτων των διατάξεων και κανονισμών είναι η κανονική και νόμιμος φοίτησις των νέων εις τα σχολεία, εκ των οποίων ούτοι να λαμβάνουν την ωφέλειαν την οποίαν επιδιώκει η κυβέρνησις.

Ζ΄. Ο λαϊκός διδάσκαλος κύριος Περραιβός εντέλλεται όπως διδάξη την ελληνικήν γλώσσαν εις τους υπηρετούντας εις το Υπουργείον, τον δικαστικόν κλάδον και τα συμβολαιογραφεία νέους και όσους τυχόν ήθελον προστρέξει.

Η΄. Προς τούτο καλείται ο Πρύτανις της Κερκύρας να λάβη, δι’ εγκυκλίου διαταγής του, εκ των διευθυντών εκάστου Υπουργείου και εκ των συμβολαιογράφων τον κατάλογον των βοηθών και μαθητευομένων, οι οποίοι είναι κατάλληλοι διά τοιαύτην εκπαίδευσιν, και κατόπιν ο κατάλογος να υποβληθή εις τον Γραμματέα της Επικρατείας, ίνα μέσω αυτού τον λάβη ο διδάσκαλος Περραιβός, μετά των σχετικών οδηγιών διά τον σκοπόν, τον κανονισμόν και την μέθοδον της σχολής του. Αι οδηγίαι αύται θέλουν εγκριθή ομοίως υπό της Γερουσίας και θα έχουν ως αντικείμενον ό,τι προβλέπει το άρθρον 6.

Ο Γραμματεύς της Επικρατείας

ΚΟΜΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ

6

Εν συνεχεία, ο Καποδίστριας απηύθυνε προς τον Ανδρέαν Ιδρωμένον την κατωτέρω επιστολήν:

Ευλαβέστατε Κύριε,

Η Γερουσία της νέας μας Ελληνικής Πολιτείας εδέχθη με γλυκυτάτην αγαλλίασιν την είδησιν της φήμης, οπού διά της προκοπής σας απόκτησε το όνομά σας.

Η πατρίς, πολίτα ιερώτατε και λογιώτατε, την οποίαν η θεία Πρόνοια, με το μέσον του Αλεξάνδρου του Α΄ μας εχάρισε, εκείνη η ιδία με τας αγκάλας ανοικτάς ζητεί να σας υποδεχθή και να σας εμπιστευθή τον πλέον πολύ-

πολύτιμον θησαυρόν οπού έχει, τουτέστι τους νέους της Επτανήσου επικρατείας, των οποίων η καλή αγωγή θέλει είναι η γωνιαία πέτρα της τιμής και της ευτυχίας του γένους μας. Λοιπόν υμείς, ως υιός πατρίδος άριστος, υμείς οπού συζώντες με τους Δημοσθένεις, με τους Ομήρους, με τους Πλάτωνας, επλουτίσατε τον νουν σας και την καρδίαν σας με ζωηράν επιρροήν του πνεύματος των αθανάτων τούτων ανδρών, υμείς οπού εισθε το έρεισμα σχεδόν ηφανισμένης ελληνικής παιδείας, είναι τάχα δυνατόν να απονεύσετε εις το ευγενές και τωόντι ελληνικόν έργον, το της πλάσεως δηλαδή τιμίων πολιτών, ήγουν νέων Ελλήνων; Η Γερουσία σας προσκαλεί. Συλλογισθήτε οποίας λογής ήθελαν αποκριθή οι ενδοξοι πρόγονοι ημών και έπειτα αποφασίσατε.

Μένω με όλην την υπόληψιν

I. ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ

7

Το δεύτερον θέσπισμα (Αριθ. 99) προέβλεπε την σύστασιν τεσσαράκοντα σχολείων στοιχειώδους εκπαιδεύσεως εις ολόκληρον το Κράτος. Τα σχολεία αυτά κατενεμήθησαν εις τας νήσους με την αναλογίαν των αντιπροσώπων των εις την Νομοθετικήν Συνέλευσιν.

Εν Κερκύρα Σχολεία 10

Εν Κεφαλληνία » 10

Εν Ζακύνθω » 10

Εν Λευκάδι » 4

Εν Ιθάκη » 2

Εν Παξοίς » 2

Εν Κυθήροις » 2

Σύνολον 40

Τα σχολεία ταύτα κατενέμοντο εις εκάστην νήσον ως εξής:

Εν Κερκύρα: Εν τη πόλει 2, εν τοις προαστείοις 2, εν τη εξοχή 6.

Εν Κεφαλληνία: Εν Αργοστολίω 1. Εν Ληξουρίω 1, εν τω Κάστρω 1, εν τη εξοχή 7.

Εν Ζακύνθω: Εν τη πόλει 3. Εν τη εξοχή 7.

Εν Λευκάδι: Εν τη πόλει 2. Εν τη εξοχή 2.

Εν Ιθάκη: Εν Βαθύ 1. Εν Εξωγή 1.

Εν Παξοίς: Εν Γάη 1. Εν Λάκκα 1.

Εν Κυθήροις: Εν Αγίοις Θεοδώροις 1. Εν Καρτονιάδες 1.

 Ως έδρα των σχολείων τούτων, είτε εν τη πόλει, είτε εν τοις προαστείοις, είτε εν τη εξοχή, ορίζονται οι ναοί οι μάλλον ευρύχωροι και μάλλον κεντρικοί, οίτινες θα προσφέρωνται υπό των οικείων εφημερίου, πατρωνειούχων ή αδελφών, άνευ αποζημιώσεως.

Παρ’ εκάστης τοπικής Κυβερνήσεως θέλει διορισθή είς διδάσκαλος δι’ έκαστον σχολείον των νήσων, συμφώνως προς τον οργανικόν νόμον. Έκαστος δε διδάσκαλος οφείλει να γνωρίζη να αναγινώσκη και να γράφη Ελληνιστί υποφερτά, να γνωρίζη τας πρώτας πράξεις της αριθμητικής και να είναι εις θέσιν να διδάσκη την Χριστιανικήν πίστιν και την κατήχησιν, ήτις θα αποσταλή εις τους Πρυτάνεις προς διάδοσιν.

Έκαστος διδάσκαλος θα προτείνη δύο υποψηφίους ως βοηθούς, εκ των οποίων θα εκλεγή είς. Ούτος θα φέρη τον τίτλον του προεστώτος και θα βοηθή τον διδάσκαλον, συμφώνως προς τας οδηγίας. Τας οδηγίας της εκπαιδεύσεως θα αποστείλη εις τους Πρυτάνεις ο Γραμματεύς της Επικρατείας, ούτοι δε θα τας κοινοποιήσωσι προς τους διδασκάλους και προεστώτας. Οι γονείς θα προσκληθώσι διά διαταγής της Γερουσίας, όπως υποχρεώσωσι τα τέκνα των να συχνάζωσιν εις τα σχολεία. Η Γερουσία θα αναθέση εις ένα των Γερουσιαστών την ανωτέραν εποπτείαν επί των σχολείων εν Κερκύρα, εις δε τας νήσους εις τους οικείους Πρυτάνεις.

Ο μισθός των διδασκάλων των πόλεων ορίζεται εις γρόσια 30 μηνιαίως (1 γροσ. = λεπτ. 70), των προεστώτων των σχολείων των πόλεων εις γρόσια 12. Των διδασκάλων των προαστείων εις γρόσια 15, των προεστώτων των προαστείων εις γρόσια 8.

Οι προς εκτέλεσιν του θεσπίσματος τούτου πόροι θα ληφθώσι προσωρινώς εκ του Εθνικού Ταμείου και εκ των περισσευμάτων του ποσού το οποίον απέστειλε η μεγαλοδωρία της Α.Μ. του Αυτοκράτορος.

8

Την 8ην Σεπτεμβρίου 1804 εξεδόθη και νέον θέσπισμα, το οποίον προέβλεπε περί ιδρύσεως στοιχειωδών σχολείων και Γυμνασίου της Πολιτείας. Διά την περίπτωσιν μάλιστα του Γυμνασίου προέβλεπε την προκήρυξιν διαγωνισμού διά την υποβολήν σχεδίων του κτιρίου του υπό ίδρυσιν Γυμνασίου. Το θέσπισμα αυτό ουδέποτε εφηρμόσθη. Η αδράνεια της Γερουσίας, η οποία εδικαιολογείτο με την έλλειψιν πόρων, ηνάγκασε τον πληρεξούσιον Γεώργιον Μοτσενίγον να επέμβη εκ νέου. Την 18ην Νοεμβρίου 1804 απευθύνει προς την Γερουσίαν την κατωτέρω διακοίνωσιν, της οποίας η σύνταξις, και εις την περίπτωσιν αυτήν, θα ανήκει εις τον Καποδίστριαν.

Αριθ. 143 18/30 Νοεμβρίου 1804.

Επιθυμία μου είναι να έχη επί παντός ζητήματος την πρωτοβουλίαν η Γερουσία, ευρίσκομαι όμως εις την ανάγκην να επιστήσω την προσοχήν αυτής επί ζητήματος υψίστης σημασίας, του ζητήματος της Δημοσίας εκπαιδεύσεως.

Επί τούτου, προσωπικώς ανεμίχθην, διότι τούτο υπεσχέθη η Γερουσία εις τον λαόν και εις την Α.Μ. τον Αυτοκράτορα. Ένεκεν ελλείψεως χρημάτων τα σχολεία δεν συνεστήθησαν, αλλά τούτο οποίαν εντύπωσιν θα προξενήση εις την κοινήν γνώμην και εις το Εξωτερικόν, εν ω είναι γνωστόν, ότι εψηφίσθησαν νόμοι και η Επτανησιακή νεολαία υστερεί των αγαθών της μαθήσεως, ήτις μόνη δύναται να καταστήση αυτούς ωφελίμους εις την Πατρίδα. Λυπούμαι διά τούτο πολύ μάλλον καθόσον τα μέσα προς τον σκοπόν τούτον εξηυρέθησαν και δεν απομένει ει μη μόνο η εκτέλεσις.

Κατάπληκτος, προ της αργοπορίας ταύτης, ήτις είναι εναντία εις τας βλέψεις της Αυτοκρατορικής μου Αυλής, εναντία εις τας επισήμους υποσχέσεις και επαγγελίας της Γερουσίας και των πολυτιμωτέρων ευεργετημάτων του Έθνους, το οποίον δέον να στηρίξη τας ελπίδας του επί των καλών και ανεπτυγμένων ιδιοφυών της αυξανούσης νεότητος, καταδικασμένης ήδη εις αργίαν, ήτις την εκροχιάζει και την διαφθείρει. Κατ’ ακολουθίαν θα εμεμφόμην εμαυτόν εάν ήθελον τηρήση σιωπήν, βλέπων διαρκώς αναβαλλομένην την ίδρυσιν των σχολείων μετ’ αγωνίας αναμενομένων. Ως είναι γνωστόν εις εμέ και την εκλαμπροτάτην Γερουσίαν διδάσκαλοι Ελληνικών εν μέρει υπάρχουσι και εν μέρει είναι εύκολον να τους προσλάβωμεν. Όσον διά τους άλλους η Ιταλία θα ηδύνατο να προμηθεύση.

Θα επιμένω λοιπόν διά την άμεσον συστηματοποίησιν του σχολείου, εν εναντία όμως περιπτώσει μετά λύπης μου ειδοποιώ την Εξοχωτάτην Γερουσίαν, ότι θα αναγκασθώ να καταστήσω γνωστόν εις την Αυτοκρατορικήν Αυλήν την περαιτέρω βραδύτητα, επί ζητήματος, το οποίον επιφέρει τόσην ζημίαν, παρά τας πολιτικάς βλέψεις της Νομοθετικής Συνελεύσεως και τας επαγγελίας αίτινες εδόθησαν εις την Α.Μ. τον Αυτοκράτορα προστάτην της Πολιτείας καθώς και των συμφερόντων αυτής.

ΚΟΜΗΣ ΜΟΤΣΕΝΙΓΟΣ

9

Αρχείον Ιονίου Γερουσίας

Κιβώτιον 198, Αριθ. 218

A di 12 novembre 1804

In Senato

Letta la Memoria del nobil signor Gabriele Stabile Pagano, Segretario delle Commissioni Economica e Militare, che per motivi di alterata salute ricerca la sua dimissione dall’impiego stesso ed implora poi di essere annoverato fra i professori che dovranno servire nel ginnasio nazionale, con la gratificazione in aspettativa di tale incarico, che la munificenza pubblica trovasse conveniente di proporzionargli per l’altro impiego di professore di etica conferitogli con decreto 14 settembre 1803, ad istruzione degli assistenti delle Segretarie del Governo Generale e dalla Reggenza locale.

Considerati i titoli che scortano il supplicante alla pubblica considerazione ed equità per il lungo, onorato e fedele servigio che con lodevole zelo prestò alla Repubblica nel geloso affidatogli Ministero. Considerato il suo merito e capacità nelle lettere e nelle scienze. Udito il rapporto della Commissione di Amministrazione Generale, il Senato.

Decreta

1o

Che all’ottimo ministro Gabriel Stabile Pagano, attesa l’esposta alterazione della sua salute, sia accordato l’implorato sollievo dal fino ad ora ben sostenuto posto di Segretario. F. cossi dalle funzioni sue ministeriali tolto, chè sarà eletto il suo successore.

2o

Che da quel momento sia egli trattenuto a disposizione del Governo aspettativa di essere colocato opportunemente in quel posto che crederà conveniente il Senato per l’educazione pubblica, avuto riguardo alla sua destinazione presente.

3o

Che intanto continui il medesimo nell’impiego di professore d’etica per gli assistenti delle Segretarie a cui fu destinato col decreto 14 settembre 1803, col dovere però d’istruirli giornalmente ed in ore determinate di libertà dalle occupazioni d’uffizio e d’istruir pure tutti quegli altri

giovani nazionali, che bramessero di trar profitto da’suoi ammaestramenti.

4o

Che il professore stesso conseguisca il mensuale appuntamento tratto dalli fondi della pubblica educazione di tallari venti, cominciando dal giorno in cui cesserà dalle funzioni di segretario. E gli sia inoltre assegnato per le giornaliere sue lezioni un conveniente locale pubblico ed ove ne manchi si proveda di casa privata, ricevendo dalla cassa per conto di pigione tallari quattro al mese.

Il Segretario di Stato darà esecuzione al presente decreto.

Il Segretario di Stato conte Capodistria

Τη 12 Νοεμβρίου 1804

Η Γερουσία

Αναγνωσθέντος του Μνημονίου του ευγενούς κυρίου Γαβριήλ Στάμπιλε Παγάνου, Γραμματέως της Οικονομικής και της Στρατιωτικής Επιτροπής, ο οποίος λόγω βλάβης της υγείας του ζητεί την παραίτησίν του εκ της θέσεως αυτής και παρακαλεί κατόπιν να περιληφθή μεταξύ των καθηγητών οι οποίοι θα υπηρετήσουν εις το εθνικόν γυμνάσιον, λαμβάνων εν τω μεταξύ την αμοιβήν την οποίαν η γενναιοδωρία του δημοσίου ήθελε εύρη αρμόζουσα να του προσφέρη διά την θέσιν του καθηγητού της Ηθικής, η οποία του ανετέθη με την απόφασιν της 14 Σεπτεμβρίου 1803, διά την εκπαίδευσιν των βοηθών των Γραμματειών της Γενικής Διοικήσεως και της τοπικής τοιαύτης.

Ληφθέντων υπ’ όψιν των τίτλων οι οποίοι συνοδεύουν τον αιτούντα προς την δημοσίαν υπόληψιν και επιείκειαν διά την μακράν, έντιμον και πιστήν υπηρεσίαν την οποίαν μετά αξιεπαίνου ζήλου παρέσχε εις την Δημοκρατίαν κατά την εκτέλεσιν του καθήκοντός του, θεωρηθείσης της ικανότητάς του και αξίας του εις τα γράμματα και τας επιστήμας, ακουσθείσης της αναφοράς της Επιτροπής της Γενικής Διοικήσεως, η Γερουσία

Αποφασίζει

Α΄

Εις τον άριστον υπάλληλον Γαβριήλ Στάμπιλε Παγάνον, ληφθείσης υπ’ όψιν της βλάβης της υγείας του, να παρασχεθή η ζητηθείσα απαλλαγή εκ της θέσεως του Γραμματέως, την οποίαν μέχρι στιγμής καλώς κατείχε. Και, απαλλαγέντος αυτού των υπαλληλικών καθηκόντων, να εκλεγή ο διάδοχός του.

Β΄

Από της στιγμής αυτής θα παραμείνη εις την διάθεσιν της Κυβερνήσεως, αναμένων να διορισθή εις την θέσιν την οποίαν ήθελε κρίνει κατάλληλον η Γερουσία διά την δημοσίαν εκπαίδευσιν, ανάλογον πάντως προς την παρούσαν του απασχόλησιν.

Γ΄

Εν τω μεταξύ να εξακολουθήση κατέχων την θέσιν του καθηγητού της Ηθικής των βοηθών των Γραμματειών, εις την οποίαν διωρίσθη με την απόφασιν της 14 Σεπτεμβρίου 1803, με την υποχρέωσιν να τους εκπαιδεύη καθημερινώς και εις καθωρισμένας ώρας, διαφορετικάς του υπηρεσιακού ωραρίου, και να εκπαιδεύη ομοίως όλους τους νέους, οίτινες ήθελον ζητήσει ωφέλειαν εκ της διδασκαλίας του.

Δ΄

Ο αυτός καθηγητής να λαμβάνη την μηνιαίαν αποζημίωσίν του εκ των κονδυλίων της δημοσίας εκπαιδεύσεως εκ ταλλήρων 20, αρχής γενομένης την ημέραν καθ’ ην θα παύση να εκτελή τα καθήκοντα του γραμματέως. Και θα του παραχωρηθή ο κατάλληλος δημόσιος χώρος διά τα μαθήματά του και διά να μη στερηθή ιδιωτικής οικίας, θα λαμβάνη εκ του ταμείου έναντι του ενοικίου τάλληρα τέσσαρα μηνιαίως.

Ο Γραμματεύς της Επικρατείας θα προβή εις εκτέλεσιν της παρούσης αποφάσεως.

Ο Γραμματεύς της Επικρατείας

ΚΟΜΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ

10

Διευθυντής της πρώτης Δημοσίας Σχολής Κέρκυρας, η οποία εστεγάσθη εις την Μονήν Τενέδου, ωρίσθη ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο οποίος επεφορτίσθη και με την σύνταξιν του Κανονισμού αυτής. Ως «επιθεωρητής» της Δημοσίας Σχολής Τενέδου ο Καποδίστριας υποβάλλει την 4ην Ιανουαρίου 1805 την κατωτέρω έκθεσιν προς την Γερουσίαν:

Αρχείον Ιονίου Γερουσίας

Κιβώτιον 202, Αριθ. 106

All’Illustrissimo Signor Segretario di Stato dell’interno

L’Inspettore della pubblica scuola del Tenedos

A di li 4 Gennaro 1805

Il segretario di stato G. Sicuro

 Autorizzato dall’articolo X del regolamento della pubblica scuola del Tenedos presentò nell’inserta polizza documentata tutte le spese da me incontrate per l’apertura ed attivazione della scuola medesima.

Devo giustificarle. Alcuni restauri fatti nel luogo ed alcuni apprestamenti portano una data anteriore al regolamento 23 ottobre, potrebbero quindi considerarsi quali opere e dispendi non autorizzati. Dirò lealmente sin dal mese di agosto dell’anno passato, epoca in cui io sono stato incaricato di compilare un rapporto ed un progetto relativo all’attivazione provvisoria della suddetta scuola e tempo nel quale io ho anco adempiuto prontamente al datomi ordine, ho creduto che quali esser si potessero le pubbliche risoluzioni sulla organizzazione della scuola medesima, sempre dovendo essere necessari gli apprestamenti locali potessero giovare il preventivo ristauro del luogo e la preventiva confezione di poche panche e tavole. Mi sono quindi diretto all’onesto proto Antonio Franchini ed è per mezzo suo che le opere trovate allora necessarie furono eseguite colla maggior possibile pubblica economia.

In seguito aperta che fu la pubblica scuola delle altre ancora furono richieste e si fecero diversi ristauri e questi appertamenti sono visibili ed esistono nella pubblica scuola. Spero quindi che l’equità dello pubblico dipartimento e la giustizia dell’eccellentissimo Senato vorrà trovare accoglibile questa giustificazione per l’utilità dell’oggeto, per la purità dei mezzi e per l’evidenza dei riscontri.

Ne devo una seconda. Sessanta tre tallari ho fin oggi dispendiato per accogliere e trattenere un giovane greco di Cipro arrivato a Corfù fino dal mese di aprile e condotovi dal lodevole divisamento di cercare istruzione greca, essendo in libero greco e cristiano paese. Mi si presentò questo giovane solo senza mezzi di sussistenza, senza l’appoggio e la protezione di nessuno che si sia. Misero, ma virtuoso, cercava soltanto istruzione e stretti mezzi di parca sussistenza, fuggiva esso da paese ottomano e da ottomani pericoli e la famiglia sua appena ha potuto dargli pocche monete che bastarono al suo viaggio fino a Corfù, ove per la fama precorsa eredevasi dalla medesima aperte le pubbliche scuole.

Le scuole non erano aperte, ma erano ben trattenuti i maestri. Dovevasi per mancanza di mezzi di sussistenza rimandare questo giovane in Cipro o nella Greccia. Questo giovane ben avvanzato nella conoscenza della lingua nazionale, come lo dimostra il documento (No 12) e come puosi ognora che si voglia riscontrarlo con esami, prometteva in esso lui l’acquisto in breve volger di tempo di un ottimo institutore. Penetrato da tutte queste riflessioni ho pregato l’ottimo institutore d. Andrea Idromeno di trattenerlo presso di sé, e pel suo alimento gli ho anco accordato tallari sette al mese, avendo sin da quell’instante deciso di mettere a carico mio

particolare questa mensualità, semprecchè l’eccellentissimo Senato non stimasse di admetterla.

Ogni altro articolo della polizza è perfettamente in uniformità del regolamento 23 ottobre e non ha d’uopo di nessuna ulterior giustificazione.

Ora devo render conto dello stato della scuola provvisoria e dei presidi dei quali essa abbisogna per progredire. Sessanta e più sono i giovanetti che ogni giorno ricorrono alla scuola, oltre agli ecclesiastici per istruirsi nella lingua nazionale. Molti di essi sono appena in istato di leggere e quindi l’ assistenza del solo istitutore Perevò non può a medesimi bastare. Due protoscoli sono in giornaliera ed assidua attività; questi dimandano una gratificazione mensuale e se la meritano. Fra questi comprendesi lo stesso giovane ciprioto. Io ho promesso ai medesimi di presentare alla guistizia dell’eccellentissimo Senato questa instanza: Potrebbesi mettere al livello del soldo che accorda il regolamento all’usciere.

I due istitutori Idromeno e Perevò non possono mantenersi col soldo di venti tallari al mese. Il fatto me ne convince, poichè ricorrono mensualmente per avere in antecipazione i loro appuntamenti, perchè mi sono debitori di qualche tenue somma di dennaro che ho dovuto necessariamente passare ai medesimi ad imprestito. Sua Eccellenza il signor conte Mocenigo penetrato dallo stesso convincimento ha hovuto parimente sufragarli più d’una volta. D’altronde nessun ignora che quaranta tallari al mese non possono bastare al mantenimento di due famiglie, e famiglie hanno ambedue gli istitutori.

Divoto parere mio sarebbe che fino all’organizzazione permanente di questa scuola fosse autorizzato l’interino soprasoldo di tallari otto a cadauno. Le stesse osservazioni e le stesse ragioni hanno luogo anco per il professore di filosofia, il quale con suo rapporto rassegna l’impossibilità in cui esso è di più oltre sussistere col soldo che gli si accorda. Per esso pure portebbe interinamente avere luogo l’appuntamento attribuito ai professori di filosofia dal sancito regolamento della scuola normale. Nulla si può dire del professore di matematiche; esso nulla dimanda e la sua scuola non promette fin ora successi che eguaglino quelli delle altre.

In generale i giovani alluni della scuola del Tenedos approfittano. Complessivamente ogni giorno si può contare che cento vi commorano comprese tutte quatro le lezioni. Darò il mio rapporto dettagliato in seguito, poichè le occupazioni del Ministero della Finanza, che ho dovuto per obbedienza sostenere interinamente, mi ha necessariamente distratto da quella assidua e giornaliera sopraveglianza che or’ torno a riprendere. Prego per altro rispettosamente di essere dalla magnificenza pubblica assistito coi mezzi che dimando, per ottenere dagli istitutori quel serviggio che non si ha un buon diritto di esigere, quando è provata l’angustia nella quale

versano per la ristrettezza dell’appuntamento fin ora accordato ai medesimi.

Ho l’onore di protestare al Primario Dipartimento dell’interno la mia ossequiosa considerazione e di implorare dall’eccellentissimo Senato la continuazione della pubblica grazia.

Corfù 4 gennaro 1806

L’inspettore della pubblica scuola di Tenedos

GIOVANNI CAPODISTRIA

A di 8 gennaro sudetto. Furono trasmesse le citate carte al Dipartimento Finanza colla copia del relativo decreto.

Προς τον εκλαμπρότατον κύριον Γραμματέα της Επικρατείας επί των Εσωτερικών

Ο Επιθεωρητής της δημοσίας σχολής της Τενέδου

Τη 4 Ιανουαρίου 1805

Εξουσιοδοτημένος υπό του άρθρου 10 του Κανονισμού της δημοσίας σχολής της Τενέδου υπέβαλον την συνημμένην τεκμηριωμένην απόδειξιν όλων των εξόδων εις τα οποία υπεβλήθην, διά το άνοιγμα και την λειτουργίαν της αυτής Σχολής.

Οφείλω να τα δικαιολογήσω. Ορισμέναι ανακαινίσεις και εκτιμήσεις φέρουν ημερομηνίαν προγενεστέραν του Κανονισμού της 23 Οκτωβρίου, και διά τούτο δυνατόν να θεωρηθούν ως εργασίαι και δαπάναι μη εγκριθείσαι. Θα είπω τιμίως ότι από του περασμένου Αυγούστου, εποχήν καθ’ ην επεφορτίσθην να συντάξω αναφοράν και σχέδιον σχετικώς προς την προσωρινήν λειτουργίαν της προρρηθείσης Σχολής και προέβην εις εκτέλεσιν της δοθείσης μοι εντολής, επίστευσα ότι τοιαύται ώφειλον να είναι αι δημόσιαι αποφάσεις επί της Οργανώσεως της Σχολής, επειδή έκρινον ότι, εφ’ όσον ήσαν αναγκαίαι αι προετοιμασίαι των χώρων, θα εθεωρούντο χρήσιμοι, αι ανακαινίσεις και η προληπτική κατασκευή ολίγων εδράνων και τραπεζών. Όθεν απηθύνθην εις τον τίμιον τεχνίτην Αντώνιον Φραγκίνην και δι’ αυτού εξετελέσθησαν τα έργα, τα οποία εκρίθησαν απαραίτητα μετά της μεγίστης δυνατής φειδούς.

Μετά το άνοιγμα της δημοσίας σχολής, εζητήθησαν και άλλαι ανακαινίσεις και εξετελέσθησαν ποικίλαι και αύται είναι οραταί και υπάρχουν εις την δημοσίαν σχολήν. Ως εκ τούτου ελπίζω ότι η ευθύτης της δημοσίας Υπηρεσίας και η δικαιοσύνη της εξοχωτάτης Γερουσίας θα δεχθή την δικαιολογίαν μου επί της ωφελείας του πράγματος, διά την αγνότητα των μέσων και την σαφήνειαν των αποδείξεων.

 Οφείλω και δευτέραν (δικαιολογίαν). Εξόδευσα μέχρι της σήμερον εξήκοντα τρία τάλληρα διά να υποδεχθώ και να συντηρήσω νέον Έλληνα εκ Κύπρου, ο οποίος έφθασε εις Κέρκυραν από του μηνάς Απριλίου, ωθούμενος εκ της αξιέπαινου επιθυμίας να τύχη ελληνικής παιδείας, ευρισκόμενος εις ελληνικήν και χριστιανικήν χώραν. Μοι ενεφανίσθη ο νέος αυτός μόνος άνευ μέσων συντηρήσεως, άνευ υποστηρίξεως και της προστασίας τινός. Πτωχός, αλλά ενάρετος, επιζητών μόνον παιδείαν, έχων ελάχιστα μόνον μέσα διατροφής, διέφυγεν εκ χώρας οθωμανικής και κινδύνους εκ μέρους των Οθωμανών, η δε οικογένειά του μετά βίας του έδωσε ολίγα χρήματα τα οποία ήρκεσαν διά το ταξίδιον μέχρι της Κερκύρας, όπου η φήμη προσέδιδε ανοικτά δημόσια σχολεία.

Τα σχολεία δεν ήσαν ανοικτά, αλλά συνετηρούντο καλώς οι διδάσκαλοι. Έπρεπε, λόγω ελλείψεως μέσων συντηρήσεως να αποσταλή ο νέος εις την Κύπρον ή εις την Ελλάδα. Ο νέος αυτός, προχωρημένος εις την γνώσιν της εθνικής γλώσσης, ως καταδεικνύει το έγγραφον (αρ. 12) και ως δύναται ανά πάσαν στιγμήν να ελεγχθή διά εξετάσεων, υπέσχετο εντός ολίγου χρονικού διαστήματος να μεταβληθή ο ίδιος εις άριστον εκπαιδευτικόν. Κυριευμένος υφ’ όλων τούτων των σκέψεων παρεκάλεσα τον άριστον εκπαιδευτικόν δόκτορα Ανδρέαν Ιδρωμένον να τον κράτηση πλησίον του και προς διατροφήν του του ενεχείρησα επτά τάλληρα τον μήνα, αποφασίσας να θέσω εις βάρος μου την μηνιαίαν εκείνην βοήθειαν, εάν η εξοχωτάτη Γερουσία δεν ήθελε την κρίνη αξίαν αποδοχής.

Έκαστον των υπολοίπων άρθρων της αποδείξεως ευρίσκεται εις αρίστην συμμόρφωσιν προς τον Κανονισμόν της 23 Οκτωβρίου και θα ήτο ασκοπον περαιτέρω δικαιολόγησίς του.

Τώρα οφείλω να δώσω λόγον διά την κατάστασιν της προσωρινής σχολής και των διευθυντών των οποίων έχει ανάγκην διά να προοδεύση. Πλέον των εξήκοντα είναι οι μαθηταί οίτινες καθημερινώς προστρέχουν εις την σχολήν, πλην των κληρικών, διά να μορφωθούν εις την εθνικήν γλώσσαν. Πολλοί τούτων δύνανται απλώς να αναγιγνώσκουν και διά τούτο μόνη η βοήθεια του εκπαιδευτικού Περραιβού δεν αρκεί. Δύο Πρωτόσχολοι ευρίσκονται εις καθημερινήν και συνεχή κίνησιν· ούτοι ζητούν μηνιαίαν αποζημίωσιν και την αξίζουν. Μεταξύ τούτων περιλαμβάνεται και ο νέος Κύπριος. Εγώ υπεσχέθην εις αυτούς να παρουσιάσω εις την δικαίαν κρίσιν της εξοχωτάτης Γερουσίας ταύτην την αίτησιν: Θα ήτο δυνατόν να εξομοιωθούν προς τον μισθόν τον οποίον δικαιολογεί ο Κανονισμός διά τον κλητήρα.

Οι δύο εκπαιδευτικοί Ιδρωμένος και Περραιβός δεν δύνανται να συντηρηθούν με τον μηνιαίον μισθόν των 20 ταλλήρων. Περί τούτου είμαι πεπεισμένος, διότι κάθε μήνα προστρέχουν, ίνα λάβουν προκαταβολικώς τας αμοιβάς των, και είναι οφειλέται μου κάποιου μικρού χρηματικού ποσού, το οποίον

υπεχρεώθην να δανείσω εις αυτούς. Η A. Ε. ο κόμις Μοτσενίγος, κατεχόμενος υπό της ιδίας πεποιθήσεως, τους ενίσχυσε αρκετάς φοράς. Εξ άλλου ουδείς αγνοεί ότι τεσσαράκοντα τάλληρα τον μήνα δεν δύνανται να επαρκέσουν διά την συντήρησιν δύο οικογενειών, και οικογενείας έχουν και οι δύο εκπαιδευτικοί.

Ευλαβής γνώμη μου είναι, μέχρι της μονίμου λειτουργίας της Σχολής, να εγκριθή δι’ έκαστον το προσωρινόν επιμίσθιον των οκτώ ταλλήρων. Τας αυτάς παρατηρήσεις και τους αυτούς λόγους (έχω) και διά τον καθηγητήν της φιλοσοφίας, ο οποίος εις αναφοράν του εκθέτει την αδυναμίαν, την οποίαν εις μεγαλύτερον βαθμόν έχει ο ίδιος διά την συντήρησιν του. Και δι’ αυτόν επίσης θα ηδύνατο προσωρινώς να δοθή το επιμίσθιον το οποίον προβλέπεται εκ του Κανονισμού διά τους καθηγητάς της φιλοσοφίας. Τίποτε δεν δύναται να λεχθή διά τον καθηγητήν των μαθηματικών· αυτός δεν ζητεί τι και η σχολή του δεν υπόσχεται επιτυχίας Ισοτίμους με τας των άλλων.

Γενικώς οι νέοι μαθηταί της σχολής της Τενέδου προοδεύουν. Συνολικώς αριθμούνται καθ’ εκάστην εκατόν, όσοι συχνάζουν, υπολογιζομένων και των τεσσάρων μαθημάτων, θα υποβάλω την αναλυτικήν αναφοράν μου προσεχώς, διότι η απασχόλησίς μου εις το υπουργείον των Οικονομικών, την οποίαν προσωρινώς με την οφειλομένην υπακοήν ανέλαβον, με απέσπασε εκ της συνεχούς και καθημερινής εποπτείας την οποίαν συντόμως επαναλαμβάνω. Παρακαλώ προς τούτοις ευσεβάστως να τύχω της αρωγής της γενναιοδωρίας του δημοσίου με τα αναγκαία μέσα τα οποία ζητώ, διά να επιτύχω εκ των εκπαιδευτικών τας υπηρεσίας, τας οποίας δεν δικαιούμαι να ζητήσω όταν είναι αποδεδειγμένη η οικονομική στενότης εις την οποίαν ευρίσκονται, διά την γλισχρότητα του μισθού ο οποίος μέχρι στιγμής τους δίδεται.

Έχω την τιμήν να υποβάλω εις την εξοχωτάτην Υπηρεσίαν επί των Εσωτερικών την σεβαστήν υπόληψίν μου και να εκλιπαρήσω εκ της εξοχωτάτης Γερουσίας την συνέχισιν της δημοσίας ευνοίας.

Κορφοί, 4 Ιανουαρίου 1806

Ο Επιθεωρητής της δημοσίας σχολής της Τενέδου

ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ

Τη 8 Ιανουαρίου. Διεβιβάσθησαν τα αναφερόμενα έγγραφα εις την Υπηρεσίαν επί των Οικονομικών, μετά του αντιγράφου της σχετικής αποφάσεως.

11

ρχείον Ιονίου Γερουσίας

Κιβώτιον 198, Αριθ. 218

Addi 4 febraio 1805

Il Senato

Tributando un giusto testimonio della pubblica considerazione verso il nob. signor Gabriel Stabile Pagano per la zelante e fruttosa sua gestione nel posto di Segretario della prescritta Commissione Economica e Militare, il Senato volendo conservare al pubblico servizio questo egregio personaggio in esecuzione del Codice di organizzazione del Senato e l’articolo 60, come anco in esecuzione dei decreti emanati riguardo al medesimo.

Decreta

1°

Il nobil signor Gabriele Stabile Pagano è eletto pubblico Revisore alla stampa.

2°

E deputato ed eletto institutore di filosofia e morale e per ora trattenuto all’educazione dei giovani assistenti delle Segreterie di Stato, del Pritaniato e delle altre amministrazioni. Regolamenti particolari stabilirano le necessarie discipline.

3°

Per una qualche retribuzione a questi serviggi accoglierà esso signor Stabile la continuazione del soldo mensuale che esso attualmente riceve, anzicchè la retribuzione che gli fissarà il decreto dei 12 novembre.

Il Segretario di Stato è incaricato dell’esecuzione.

Il Segretario di Stato conte CAPODISTRIA

Τη 4 Φεβρουάριου 1805

Η Γερουσία

Απονέμουσα δίκαιον τεκμήριον της δημοσίας υπολήψεως προς τον ευγενή κύριον Γαβριήλ Στάμπιλε Παγάνον διά την πλήρη αφοσιώσεως και καρποφόρον διαχείρισιν της θέσεως του Γραμματέως της προαναφερθείσης Οικονομικής και της Στρατιωτικής Επιτροπής, η Γερουσία, θέλουσα να διατηρήση εις την δημοσίαν υπηρεσίαν τον έξοχον άνδρα, εις εφαρμογήν του Ιδρυτικού Κώδικος της Γερουσίας και του άρθρου 60, ως επίσης εις εφαρμογήν των αποφάσεων αι οποίαι εξεδόθησαν σχετικώς

Αποφασίζει

Α'

Ο ευγενής κύριος Γαβριήλ Στάμπιλε Παγάνος εκλέγεται δημόσιος λογοκριτής των εντύπων.

Β'

Εκλέγεται και διορίζεται διδάσκαλος της Φιλοσοφίας και της Ηθικής και προς στιγμήν χρησιμοποιείται διά την εκπαίδευσιν των νέων βοηθών των Γραμματειών της Επικρατείας, του Πρυτανείου και άλλων Υπηρεσιών. Ιδιαίτεροι κανονισμοί θα ορίσουν την αρμοδίαν ύλην.

Γ'

Ως αμοιβήν διά τας υπηρεσίας του ο κύριος Στάμπιλε θα συνέχιση να λαμβάνη τον μηνιαίον μισθόν, τον οποίον νυν λαμβάνει, αντί της αμοιβής την οποίαν θα ορίση η απόφασις της 12 Νοεμβρίου.

Ο Γραμματεύς της Επικρατείας

ΚΟΜΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ

12

Αρχείον Ιονίου Γερουσίας

Κιβώτιον 198, αρ. 218

Addi 17 giugno 1805

Il Senato

Udito il rapporto della Camera dell’interno il Senato.

Decreta

1° Il nob. signor Gabriele Stabile Pagano eletto con decreto professore di filosofia ed ettica per i giovani addetti al Ministero; il nob. signor Cesare Pelegrini nominato con deliberazione dei 20 gennaro 1805 professore di matematiche ed arte militare; il reverendo sacerdote Idromeno destinato con pubbliche deliberazioni insegnare la grammatica superiore della lingua grecolitterale, tutti trattenuti per occuparsi nel futturo gimnasio nazionale, saranno provisoriamente posti in attività in Corfù per i rispettivi sommi. L’appuntamento del signor Cesare Pellegrini in ragione di talleri trenta mensuali gli sarà retribuito dalla Cassa Studi dell’isola di Corfù a contare dal giorno 20 gennaio 1805.

2° Contemplando l’instruzione da darsi dai tre prelodati soggetti principalmente persone immediatamente attacate allo Stato, l’instruzione stessa sarà sopravegliata da un inspettore scelto dai Funzionari Generali.

 3° La Casa del Tenedo fornirà il locale conveniente per le riduzioni scolastiche. La biblioteca in essa Casa esistente sarà preferibilmente scelta a tal uopo.

4° L’Inspettore progetterà un piano per mantenimento, migliorazione ed uso vantaggioso della Pubblica Biblioteca unica per ora nello Stato.

5°! L’Inspettore, udito il parere de’ professori e maestri indicati nell’articolo primo, progetterà al Senato per la necessaria approvazione un piano di discipline e di regolamenti interni per le scuole ordinate nello stesso articolo primo.

6° E destinato a quest’incarico il signor conte Giovanni Capodistria.

Il Segretario di Stato dell’Interno è incaricato dell’esecuzione.

Andrea Panà, vice preside

Il Segretario di Stato conte Sicuro

Τη 17 Ιουνίου 1805

H Γερουσία

Αναγνωσθείσης της αναφοράς της Υπηρεσίας επί των Εσωτερικών, η Γερουσία

Αποφασίζει

Α΄. Ο ευγενής κύριος Γαβριήλ Στάμπιλε Παγάνος εκλέγεται διά διατάγματος καθηγητής της Φιλοσοφίας και της Ηθικής διά τους υπηρετούντας εις το δημόσιον νέους. Ο ευγενής κύριος Καίσαρ Πελεγκρίνης ονομάζεται διά της αποφάσεως της 20 Ιανουαρίου 1805 καθηγητής των μαθηματικών και της στρατιωτικής τέχνης. Ο σεβ. ιερέας Ιδρωμένος προορίζεται, συμφώνως προς την κυβερνητικήν απόφασιν, να διδάξη ανωτέραν γραμματικήν της ελληνικής γλώσσης. Άπαντες θα παραμείνουν διά να τοποθετηθούν εις το μελλοντικόν εθνικόν γυμνάσιον και θα αναλάβουν προσωρινώς υπηρεσίαν εις Κέρκυραν με τους αντιστοίχους μισθούς. Η αμοιβή του κυρίου Καίσαρος Πελεγκρίνη εκ τριάκοντα μηνιαίων ταλλήρων θα δοθή εκ του Σπουδαστικού Ταμείου της νήσου της Κερκύρας, αρχής γενομένης την 20 Ιανουαρίου 1805.

Β΄. Οσον αφορά εις την εκπαίδευσιν η οποία πρέπει να δοθή υπό των προεπαινεθέντων προσώπων, τα οποία είναι προσηλωμένα εις το κράτος, αύτη θα επιβλέπεται υπό Επιθεωρητού επιλεγέντος εκ των ανωτάτων δημοσίων λειτουργών.

Γ΄. Ο Οίκος της Τενέδου θα προσφέρη τον κατάλληλον χώρον διά την

διδασκαλίαν. Είναι προτιμητέα διά τον σκοπόν τούτον η βιβλιοθήκη του Οίκου.

Δ΄. Ο Επιθεωρητής θα συντάξη σχέδιον διά την συντήρησιν, βελτίωσιν και πλέον ωφέλιμον χρήσιν της δημοσίας βιβλιοθήκης, μοναδικής τώρα εις το κράτος.

Ε΄. Ο Επιθεωρητής, ακουσθείσης της γνώμης των καθηγητών και διδασκάλων, οι οποίοι σημειώνονται εις το πρώτον άρθρον, θα προτείνη προς έγκρισιν υπό της Γερουσίας σχέδιον διά τον κανονισμόν και τας εσωτερικάς διατάξεις των σχολείων τα οποία επιβάλλει το πρώτον άρθρον.

ΣΤ΄. Προορίζεται διά την θέσιν ταύτην ο κόμης Ιωάννης Καποδίστριας.

Ο Γραμματεύς της Επικρατείας επί των Εσωτερικών επιφορτίζεται διά την εκτέλεσιν.

Ανδρέας Πανάς, αντιπρόεδρος

Ο Γραμματεύς της Επικρατείας κόμης Σίγουρος

13

Αρχείον Ιονίου Γερουσίας

Κιβώτιον 198, αρ. 218

A di 15 ottobre 1805 Il Senato

Letto il detagliato rapporto della Camera dell’interno ch’esamina e discute il rapporto dell’ispettore alla scuola del Tenedo.

Decreta

L’approvazione di esso rapporto della Camera ordinando la trasmissione del medesimo ad esso Ispettore, perchè entro otto giorni offerisca il relativo regolamento a senso del decreto 17 giugno decorso, per la più solecita attivazione di essa scuola del Tenedo.

R. Comuto preside e presidente

Giovanni Cappadoca senatore

Pasquale Grammaticopulo senatore

Andrea Pacmor senatore

Rocco Dezoni senatore

Anziolo Calichiopulo senatore

Basilio Gavò senatore

Giovanni Querini senatore

 Giorgio Stai senatore

Giovanni Pillarino Attanasio senatore

Zuanne Macri senatore

Michele Tipaldo senatore

Il Segretario di Stato conte SICURO

All’eccellentissimo Senato

La Sua Camera dell’ Interno

25 Settembre 1805

Ha letto attentamente la Camera dell’interno il rapporto zelantissimo dell’ispettore delle scuole del Tenedo conte Giovanni Capodistria.

Fornito di superiori talenti, pieno di spirito pubblico ed ardente di veder verificata una scuola che dia movimento e sprone alla pubblica educazione, oggetto di tanti voti, studi e travagli, egli espone il prospetto di quelle provvidenze che reputa necessarie alla sua attivazione e presenta li principi coi quali proponesi di sistemare questo instituto.

La camera rifferente dietro anche la discussione seguita in apposita conferenza sotto l’ispezione di Sua Eccellenza il Serenissimo Principe con li presidenti delle due altre Camere e rispettivi secretari di Stato e colla presenza di Sue Eccellenze li consiglieri di Stato, datasi di nuovo a considerare le intese opinioni e, posto sotto li proprii rifflessi il decreto 19 giugno dalla di cui deliberazione è dedotto esso rapporto, crede di suo indispensabile dovere di emettere le ingenue sue considerazioni alla gravità del consesso, dietro le quali sarà sempre di sua doverosa rassegnazione seguire quanto l’eccellentissimo Senato credesse meglio utile e conferente al grande oggetto che vien contemplato.

Il corpo legislativo avendo per mira vitale delle sue legislative deliberazioni il promovere la pubblica instruzione, ch’era contemplata dalla Costituzione, ha sancito una legge che organizzava le Scuole Normali ed un articolo addizionale additò alla nazione, che già contemplava l’attivazione anche di un Ginnasio nazionele, come la Costituzione aveva fissato.

La mancanza dei maestri per le scuole normali e dei professori per il innasio occupava la mente pubblica in ogni tempo e fu provida cura del Senato trovando qualche straniero che proclive fosse a dedicarsi nello Stato a tale oggetto di trattenerlo con un relativo aggiuntamento.

Un decreto del Senato delli 11 maggio 1804 trattiene provvisoriamente il reverendo sacerdote Andrea Idromeno institutore di lingua greca per l’educazione grammaticale, letteraria ed ecclesiastica dei sacerdoti educabili di Corfù e di quei giovani, che o fossero iniziati nella lingua

greca ο fossero iniziati al sacerdozio e ne detta li metodi e la disciplina.

L’istesso decreto deputa il secolare maestro signor Perevò all’instruzione della lingua nazionale dei giovani adetti al ministero, al foro, al notariato e di quanti altri concorrer volessero dell’isola di Corfù.

Un altro decreto delli 12 novembre 1804 tratiene il signor Gabriele Stabile Pagano a disposizione del Governo in aspettativa di essere colocato per l’educazione pubblica, continuando intanto nell’impiego di professore di ettica già destinato col decreto 14 settembre 1803 per instruire gli assistenti delle secretane coll’appanaggio di tallari 24 accresciuto a 30 col decreto di 4 febbraro 1805, che viene eletto in institutore di filosofia e morale per l’educazione degli assistenti delle Segretarie di Stato del Pritaniato e delle altre amministrazioni di Corfù.

Erano questi tre maestri tratenuti e stipendiati, senza che in fatto fossero emanate le discipline con le quali aprir dovevano l’instruzione, e mentre non si parlava che de mezzi da ripetere dei maestri e non si sospirava che l·attivazione di scuola, questi stavano inoperosi attendendo le pubbliche disposizioni, come pure lo era l’illuminato signor Cesare Pelegrini con deliberazione dei 20 gennaro 1805 trattenuto e nominato in professore di matematiche ed arte militare.

La Camera dell’interno promosse l’attivazione provvisoria di questi in Corfù per i respettivi rami, e col decreto 19 giugno il Senato ha ciò decretato quanto al signor Stabile, al signor Pelegrini ed al reverendo Idromeno, colla sopraveglianza di un ispettore destinato nella persona del prelodato conte Capodistria, da tenersi nella località del Tenedo, dietro un piano che fosse l’ispettore per progettare, di disciplina e di regolamenti interni all’approvazione del Senato.

Il succitato rapporto offre appunto le idee relative ad un tale progetto di discipline e di interni regolamenti e qualora esse vengono accolte dall’autorità del Senato, si propone di portare alla sua sanzione il positivo regolamento. Trattasi dunque di riconoscere la convenienza di tali idee relativamente alla deliberazione 19 giugno predette, giacchè non avvi questione di massima di un stabilimento di scuola possibilmente il più perfetto ed il meglio conducente alla meta della pubblica educazione, ciocchè è riservato al piano delle scuole normali ed all’instituzione di un ginnasio nazionale, o nello stato o fuori dello Stato, o ad un piano di superior educazione nell’estero, qualora si trova che non corrisponda la legge attuale; ma di riconoscere se i principi esternati come regolatori della scuola del Tenedo, se li mezzi proposti per ponerla in attività sieno analoghi ad essa decretazione 19 giugno e possano esser accolti quali norme diretrici alla compilazione di tale regolamento.

 Le misure delle quali l’ispettore ricerca di esser autorizzato per la pronta verificazione di essa scuola si riferiscono o al luogo o alli mezzi o all’oggetto ed alla fine. In quanto al luogo, è la sala contemplata della pubblica biblioteca e le altre due che ravvisa come proprio all’oggetto e la terza che si propone di aggiungere e la ricercata autorizzazione ad incontrare i dispendi necessari per ogni ristauro e dovuta confermazione. E cosi quanto alli mezzi sia ch’essi riguardino la fornitura di mobilie necessarie, sia ch’essi riguardino la custodia, la cura e la mondezza del luoco, sia ch’essi riguardino l’oggeto delle scolastiche applicazioni nella provvista delli libri e di altri instrumenti necessari ed utensili, la Camera crede opportuna, conveniente e necessaria la ricercata autorizzazione senza di cui invano sperar si potrebbe di veder una volta prosperare ed attivarsi l’oggetto della pubblica volontà.

Restano dunque a considerarsi li principi con i quali inerendo alle disposizioni del decreto 17 giugno si considera in esso rapporto che incontrar si possa l’oggetto e la fine del decreto medesimo.

Il decreto 17 giugno volendo che occupati restino li maestri e professori dal governo tratenuti per occuparsi nel futuro ginnasio nazionale, delibera ch’essi sieno provvisoriamente posti in attività in Corfù per i rispettivi loro rami a quali sono stati addetti; il rapporto dell’ispettore vuole essa scuola che sia dichiarita permanente e che abbia il titolo di Prototokos, ossia Primogenita.

Il decreto ponendo in attività tre institutori per i reprettivi loro rami, la scuola è naturalmente divisa in tre sezioni. Il rapporto dell’ispettore divide la scuola in quattro sezioni e quindi estende a quattro institutori la provvidenza.

Il decreto 17 giugno deliberando provvisoria l’attività di questi institutori, ch’erano tratenuti per occuparsi o nelle scuole normali o nel ginnasio, essi dovrebbero o nelle une o nell’altro addonnarsi, verificate che fossero. Il rapporto dell’ispettore dischiarindo la scuola di Tenedo permanente ed il corso dei studi triennale, essi institutori sono tolti per sempre alle scuole normali ed il ginnasio è trasportato sostanzialmente a Corfù in violazione della legge e della costituzione e coll’abuso più ingiustificabile del decreto 17 giugno sudetto.

La ravvisata graduazione delle progressive lezioni, le ennunciate discipline relative all’anno scolastico, la durata di esso, la forma degli esami annui, la distribuzione delle diverse lezioni, l’inizietiva dell’anno scolastico, la pubblica forma delle prolusioni dei professori e dell’apertura del letterario Liceo, l’intervento qualificato delle primarie autorità dello Stato, civili, militari ed ecclesiastiche, il potere augusto da cui ricever