Αρχείον Ιωάννου Καποδίστρια, τ. Α΄

 αύτη μας εφάνη ουχί απρόβλεπτος και μη προσδοκωμένη παρά των μάλλον αξιολόγων και σημαινόντων ευγενών.

Κατά την 3ην Μαΐου ευρέθημεν εις λίαν στενόχωρον θέσιν, μη γνωρίζοντες να διακρίνωμεν καλώς εκ των τόσων και τόσων ενόπλων οίτινες μας περιεστοίχιζον και της ολιγάριθμου αλλ’ επιλέκτου ημετέρας δυνάμεως επί ποιων ηδυνάμεθα να υπολογίζωμεν και ποίοι υπεχρεούντο να ακολουθήσουν και να πολεμήσουν όπου θα συνέβαινε ένοπλός τις σύγκρουσις. Η πάντοτε εις τα όπλα και ετοιμοπόλεμος δύναμις κατέλαβε σθεναρώς τον μεγάλον προμαχώνα, πιστός φύλαξ της ημετέρας λατρευτής σημαίας, και εκεί ωρκίσθημεν πάντες να αποθάνωμεν μάλλον παρά να ίδωμεν να ατιμαζώμεθα και να προσβαλλώμεθα προ των οφθαλμών μας.

Απησχολήθημεν τρέχοντες εις διάφορα μέρη όλην εκείνην την ημέραν φ. 2ν εμπνέοντες και / λαμβάνοντες εμπιστοσύνην εκ μέρους της Διοικήσεως, συμβουλεύοντες ή και συζητούντες προσέτι μετά πάντων εκείνων οι οποίοι κακώς ανεχόμενοι την Διοίκησιν θα έδιδον ώθησιν εις την πτώσιν της, εάν δεν υπήρχε ο ημέτερος σεβασμός. Κατάκοποι εκ της αμηχανίας ταύτης και των αμφιβολιών, αι οποίαι μας ετάρασσον το πνεύμα, εξουθενωμένοι εκ των προσωπικών εισέτι προσπαθειών, εζητούμεν κατά την ιδίαν εσπέραν τρόπον αναπαύσεως, ότε εμπιστευτικώς είδοποιήθημεν ότι δι’ ενεργείας του κυρίου Ευσταθίου Μεταξά η μερίς εκείνη των κατοίκων η οποία επιστεύετο ευνοϊκή και προστάτις της δημοσίας τάξεως και της Επιτροπής εις πάσαν ανάγκην ουδαμώς εθεώρει ότι αυτοεγκαταλείπεται ευνοούσα και υποστηρίζουσα την είσοδον εις την πόλιν του ιδίου· διά τούτο ακριβώς ούτος δεν ήρχετο, ει μη επειδή εισέτι ήθελε διά της ενεργείας του και επιρροής να υποβοηθήση την εγκατάστασιν της νέας συνταγματικής κυβερνήσεως και να τιμήση την ημετέραν σημαίαν.

Ποίος πέπλος μας αφηρέθη εκ των οφθαλμών; Ποία χειρ μας τον αφαιρεί; Πού ευρισκόμεθα; Ποίος μας περιβάλλει; Ποίος μας υποστηρίζει; Και ποίος μας προδίδει; Εν μέσω τόσον πολλών ανησυχιών, συγκινήσεων, αμφιβολιών, αδυναμίας δράσεων; Ο νεαρός Κόμης του Καποδίστρια τολμηρώς απεφάσισεν αμέσως να μεταβή αυτοπροσώπως διά να ίδη, να ομιλήση μετά του ανθρώπου τούτου, ο οποίος μόνος δεν θα έπρεπε να είναι αρκετός, διά να θέση εις αναστάτωσιν μίαν νήσον πολυάριθμον και εκτεταμένην1.

Η αμεσότης της αποφάσεως, η μεθ’ ορμής παρεμπόδισις ενός συντρόφου, ο οποίος ηδύνατο κατά μικρόν ποσοστόν να εγγυηθή διά την ζωήν του εις την νυκτερινήν διάβασιν δι’ ορεινών εξωπλισμένων χωρίων και εν επαναστάσει, συνετέλεσεν ώστε εκείνην την στιγμήν δεν ήτο δυνατόν ούτε να συγκρατηθή ούτε να μεταπεισθή παρά του συνάρχοντός του. Αι παρατηρήσεις αι οποίαι του εγένοντο παρά του διοικητού Συνταγματάρχου Πιέρη δεν ίσχυσαν,

1. Επί του περιθωρίου: Περιοδεία Καποδίστρια.

καθώς τον συνώδευεν εις την ακτήν. Είπε μόνον ότι επιθυμεί προσωπικώς να γνωρίση επί τέλους περί τίνος επρόκειτο και δεν ηδύνατο την γνώσιν ταύτην να την εμπιστευθή πλέον εις ουδένα. Ανεχώρησε πράγματι δύο ώρας μετά την δύσιν του ηλίου. Έφθασε διελθών διά μέσου ενόπλων και διά της βοήθειας του σκότους εις χωρίον το μεσονύκτιον... Εκεί τον ωδήγησαν εις μίαν αγροτικήν καλύβην. Ολα ήσαν σκοτεινά, ένας μυστικός ψίθυρος εις χαμηλόν τόνον εδήλου ότι εκεί ήσαν κεκρυμμένοι πλείστοι ένοπλοι αγρόται... Μετά ημίσειαν ώραν ενεφανίσθη μία λυχνία, η οποία απεκάλυψεν εις τους οφθαλμούς του νεαρού την τρομεράν προετοιμασίαν εκείνης της σκηνής... Τον άφησαν να αναμένη ολίγην ώραν. Εν τέλει έφθασεν ο κύριος Ευστάθιος Μεταξάς.

Η συνομιλία διήρκεσεν επί τέσσαρας ώρας. Είχομεν την τύχην να αντιληφθώμεν ότι ο Ευστάθιος Μεταξάς δεν είχε φθάσει εις την νήσον της Κεφαλληνίας κατά προτίμησιν εκείνην την εποχήν και όχι άλλην, ειμή διά να επανατοποθετηθή εις την προηγουμένην θέσιν του του Προέδρου της πόλεως και διά να επαναποκτήση / δι’ αυτού του τρόπου όσα εκείνος είχεν απολέσει είτε εις ό,τι αφορά την δημοσίαν υπόληψιν είτε το ατομικόν συμφέρον. Προς τούτο ούτος είχεν επιδιώξεις απολύτους και μετά τοσούτο περισσοτέρας εντάσεως και φανατισμού, καθόσον ούτος ήτο πεπεισμένος ότι μετά την εγκαθίδρυσιν του συνταγματικού καθεστώτος αι φιλοδοξίαι του, η ιδική του αποζημίωσις, ως και εκείνη των δυστυχών συντρόφων του, όλα θα εξηφανίζοντο, θα επεβραδύνοντο, θα εδυσκολεύοντο εκεί όπου η τάξις, η συστηματική νομιμότης θα ώφειλε να αποφασίση περί μιας λείας τόσον απαισίας και διά το παράδειγμά της μοιραίας1.

Πεπεισμένοι, ως είμεθα, κατόπιν τούτου ότι ο κύριος Ευστάθιος δεν έφθασεν εις την νήσον, διά να ενεργήση εναντίον της εγκαθιδρύσεως της νέας Κυβερνήσεως, αλλά μόνον διά να ανακτήση την επιρροήν και θεραπεύση την πενίαν του, γνωρίζοντες εισέτι ότι ο άνθρωπος ούτος, αφού κατέπεισε σχεδόν πάντας τους κατοίκους του Αργοστολίου περί της ορθότητος και της δικαιοσύνης των προθέσεών του <και> των σχεδίων, δεν υπελόγιζε πλέον εις την πόλιν ταύτην παρά ισχυρούς και ασκούντας επιρροήν υποστηρικτάς· ευρίσκοντες τέλος ότι ο περισπασμός, η διαίρεσις και η πενιχρότης των εσόδων της Διοικήσεως υπέθαλπεν εμμέσως την υπερίσχυσιν του δόκτωρος Ευσταθίου Μεταξά· αι σκέψεις μας, αι μέριμναί μας μετεβλήθησαν εξ αμφοτέρων των πλευρών, διά να εμποδίσωμεν και να αποτρέψωμεν μίαν εκρηξιν, η οποία από ώρας εις ώραν ηπείλει όλην την νήσον.

Κατά την 3ην τ.μ. συνεκαλέσαμεν εις κρατικόν συμβούλιον τα μέλη του Προεδρείου και το αρχηγείον της Υψηλής Αστυνομίας. Εξεθέσαμεν τα πράγματα· εζητήθησαν λύσεις· αι προτάσεις απεδοκιμάσθησαν, και μάλιστα ήσαν τοιαύται ώστε εμφανώς εδείχθη η δυσπιστία των προς τας κρατικάς

1. Επί του περιθωρίου : Συνομιλία μετά του Μεταξά.

 δυνάμεις1... Εφόσον απεφάσισαν αμέσως να φροντίσουν να εισέλθουν εις την πόλιν άλλοι ένοπλοι χωρικοί, να εφοδιάσουν εκείνους της υπαίθρου και διά χρημάτων και διά πολεμοφοδίων και τροφών... Εκτελεσθέντος του σχεδίου τούτου κατά την 4ην του μηνός η στενοχώρια μας ηυξήθη. Ευρισκόμεθα συνεχώς και περισσότερον μεταξύ δύο πυρών, τοσούτο μάλλον καθόσον οι εξωπλισμένοι χωρικοί οι οποίοι εσχεδίαζον την βιαίαν είσοδον του δόκτωρος Μεταξά και την επανατοποθέτησίν του εις την θέσιν του Προέδρου, ομάδες - ομάδες εισήλθον εις την πόλιν, κατέλαβον οικίας, ετοποθετήθησαν εις πλεονεκτικάς θέσεις, περιεκύκλωσαν την πόλιν, κατέλαβον σθεναρώς όλας τας προσβάσεις. Ημείς αυτοστιγμεί ητοιμάσαμεν τας ολίγας αποσκευάς μας. Ολόκληρος η οικογένεια και οι υπηρέται εστάλησαν υπό συνοδείαν εις το βρίκιον και ημείς μετέβημεν μετά πάσης της δυνάμεώς μας, διά να καταλάβωμεν το φρούριον, να φυλάξωμεν την σημαίαν μας, να τεθώμεν εις κατάστασιν αναμονής κάπως εν αδυναμία, πάντοτε όμως επιβλητικής, καθόσον ο ημέτερος Συνταγματάρχης Πιέρης διά της ευφυΐας του είχεν ευπρεπίσει πάσας τας ενεργείας ταύτας διά της μεγίστης αξιοπρεπείας, δραστηριότητος, αποφασιστικότητος2... Παρετέθη γεύμα εις εκείνο το στρατόπεδον ως εις ηρωϊκούς χρόνους, εδόθησαν στρατιωτικαί εορταί και επιδεικνύοντες εξωτερικώς χαράν, φ. 3ν θάρρος, αποφασιστικότητα, / τα οποία δεν μας είχον βεβαίως προξενηθή εκ της επιγνώσεως και της συναισθήσεως των δυνάμεών μας, διασχίζοντες ελευθέρως όλην την πόλιν εν μέσω των εχθρικών ενεδρών, ελάβομεν την τύχην να διακόψωμεν κατ’ εκείνην την ημέραν την επικειμένην ερήμωσιν και καταστροφήν της πόλεως, η οποία βεβαίως δεν θα επνίγετο εις το αίμα, αλλά θα καθίστατο το πεδίον μιας τρομεράς ληστρικότητος και ωρισμένων φατριαστικών δολοφονιών.

Διαπιστούντες ότι εν τοιαύτη καταστάσει βίας δεν θα ηδυνάμεθα να υπομείνωμεν, ότι οι ημέτεροι γενναίοι στρατιώται και αξιωματικοί ήρχιζον να ασθενούν διά την διάρκειαν και το είδος των αμέτρων κόπων· διαπιστούντες προσέτι ότι ημείς οι ίδιοι δεν ήμεθα πλέον εις θέσιν να διατηρήσωμεν την ισορροπίαν ένεκα της αυξήσεως των ενόπλων χωρικών, η οποία εσημειούτο από ώρας εις ώραν εξ αμφοτέρων των πλευρών, ελάβομεν την απόφασιν να προτείνωμεν την άμεσον ίδρυσιν μιας Επιτροπής επί της Ειρηνεύσεως, η οποία οριστικώς θα διέλυε και θα απεφάσιζεν επί οιασδήποτε διαφοράς και θα ενήργει προς τον πρωταρχικόν σκοπόν να απομακρύνη τους εξωπλισμένους χωρικούς. Εγένετο η πρότασις, η ίδρυσις αμέσως, όχι χωρίς να εναλλάξωμεν απειλάς, συμβουλάς, παρακλήσεις, διαταγάς, προνοητικόν θεσμόν, αφού, ενώ ησχολούμεθα εις το να διαπραγματευθώμεν και συνάψωμεν μίαν συμφωνίαν, ήδη είχεν αρχίσει ο πόλεμος και εις τας πλησίον κώμας και εις την πόλιν3. Αμέσως εστάλησαν κήρυκες εξαγγέλοντες και αναφωνούντες διά των

1. Επί του περιθωρίου : Κίνδυνοι.

2. Επί του περιθωρίου : Μελετηθείσα παρουσίασις.

3. Επί του περιθωρίου : Επιτροπή Ειρηνεύσεως.

οδών ότι η ειρήνη επέκειτο, ότι οι ευγενείς είχον ενωθή διά το αποτέλεσμα τούτο. Εστάλη αμέσως εις την ύπαιθρον ο Λοχαγός Θεοτόκης έφιππος, ο οποίος αντιμετωπίζων κινδύνους και κόπον επέτυχεν εις το ωραίον έργον να διακόψη το πυρ. Αποστέλλεται συνημμένη η έκθεσίς του (αρ. 5). Μετά τρεις ώρας προσπαθείας κατελήξαμε να γνωστοποιήσωμεν εις τους συγκεντρωμένους ευγενείς την συμφωνίαν σταθεροποιήσεως της ειρήνης, την οποίαν έχομεν την τιμήν να επισυνάψωμεν (αρ. 6). Αφού κατέστη κοινόν κτήμα, αφού διά των πλέον πολυσυχνάστων οδών της πόλεως ενεφανίσθη η Επιτροπή επί της Ειρηνεύσεως με τον κλάδον της ελαίας εις την χείρα, αφού επί τέλους έκαστος εκείνων των πατρικίων διεβεβαίωσεν εκ μέρους του τον πληθυσμόν, τους χωρικούς ότι η ειρήνη έπρεπε να υποστηριχθή και εξασφαλισθή παρά πάντων διά των επιρροών των και των ενεργειών, μετέβαλεν όψιν και χρώμα όλη η πόλις. Και κάποια ησυχία έλαβε χώραν εκείνην την ημέραν.

Την 6ην οι Αντιπρόσωποι προσήλθον να συνομιλήσουν μετά του κυρίου Μεταξά. Η επιστροφή των, η άφιξίς των, υπήρξεν αντικείμενον αγωνιώδους αναμονής και, ευθύς ως έληξεν η αναμονή, αμέσως εστάλη κήρυξ εις όλην την πόλιν διαβεβαιών τους πάντας περί της ευτυχούς εκβάσεως της αποστολής.

Κατά την επομένην ημέραν εδημοσιεύθη η προσηρτημένη διακήρυξις (αρ. 7), εκ της οποίας ελήφθη αποτέλεσμά τι μάλλον επαινετόν... Εν τούτοις οι εξωπλισμένοι αγρόται δεν ήθελον να υποχωρήσουν και μερικοί εγκατεστημένοι εις μίαν είσοδον της πόλεως έσχισαν και μετ’ επευφημιών ύβρισαν την προκήρυξιν / την ανακοινωθείσαν υπό της Επιτροπής επί της Ειρηνεύσεως.

Επί τω ακούσματι τούτω νέαι γενικαί αναταραχαί και ημείς εκ νέου ευρέθημεν επί ποδός, διά να μη υπερισχύσουν αταξίαι και καταστροφαί. Συνεκαλέσαμεν αμέσως την Επιτροπήν επί της Ειρηνεύσεως, εκάμαμεν την πρότασιν να κληθούν αμέσως οι προύχοντες, οι ιερείς οι ανήκοντες εις τα χωρία τα οποία εξωπλισμένα περιεστοίχιζον την πόλιν. Αυτοστιγμεί συνεκεντρώθησαν εξ εξ εκάστου διαμερίσματος μετά των ιερέων των. Μετά την άφιξίν των εις την κατοικίαν μας, οπού ήδρευεν η Επιτροπή επί της Ειρηνεύσεως, εγένετο ομιλία εις αυτούς τους ανθρώπους. Εκεί εφιλοτιμήθησαν να επικυρώσουν εις την πραγματικότητα την ειρήνευσιν, ενηγκαλίσθησαν αλλήλους και διά μιας φωνής ωρκίσθησαν να εγγυηθούν όλοι την ειρήνην μεταξύ των κατοίκων, την ησυχίαν εν τη νήσω, προς τον σκοπόν να συσταθή η Δημοκρατία των. Ωρκίσθησαν πίστιν εις την Πολιτείαν, εις την σημαίαν, έπιον εις διατήρησιν και μακροζωΐαν της Πολιτείας και των ευγενών1.

Κατόπιν της προκαταρκτικής ταύτης συναδελφώσεως τους προσεκαλέσαμεν να συμφωνήσουν αμοιβαίως επί των τρόπων διά των οποίων έπρεπε να πραγματοποιήσουν την εξοδόν των εκ της πόλεως και εκ των προαστείων.

1. Επί του περιθωρίου: Επιτυχίαι του εξ ευνοίας της τύχης.

 Συνεφώνησαν φιλικώς. Μετά την συνεννόησίν των διεσχίσαμεν επί κεφαλής της Επιτροπής Ειρηνεύσεως, συνοδευόμενοι υπό της ακολουθίας των χωρικών τούτων, όλην την πόλιν και μετέβημεν μέχρι των προκεχωρημένων θέσεών των, οπόθεν ηλπίζομεν να τους ίδωμεν να εξέρχωνται αμέσως. Μετά την άφιξίν μας εκεί προέκυψαν νέα ζητήματα. Τα ερρυθμίσαμεν αμέσως, αλλά επειδή διεπιστούμεν εκ μέρους των ακολούθων και υποστηρικτών του Μεταξά τόλμην και δραστηριότητα, η οποία ήτο δύσκολον να καθορισθή εάν προήρχετο εξ υπεροχής ή εκ τεχνάσματος, και επειδή διεπιστούμεν επί του παρόντος ως της πλέον επειγούσης σημασίας να εξακριβώσωμεν την πραγματικήν κατάστασιν των δυνάμεών των, ο γενναίος, ο ατρόμητος κύριος Συνταγματάρχης, ακούραστος σύντροφός μας εις πολλάς ταλαιπωρίας και δι’ έργου και διά της συμβουλής, απεφασίσθη να μεταβή προσωπικώς εις το κέντρον των παρατάξεων των αγροτών αμφοτέρων των κομμάτων και εις τας ενέδρας των, διά να διαφώτιση διά των επαγγελματικών παρατηρήσεών του την Αυτοκρατορικήν Επιτροπήν και να την κάμη να αποφασίση κατόπιν τούτων ποιον κόμμα εκείνη θα έπρεπε να προσεταιρισθή. Εν τω μεταξύ, ενώ η περιοδεία του κυρίου Συνταγματάρχου υπηγορεύθη και κατηυθύνθη εξ αυτού του σχεδίου, αύτη έφερε το αξιέπαινον αποτέλεσμα της διακοπής των πυρών, τα οποία ήδη ήρχιζον, της διαταγής υποχωρήσεως του κυρίου Ταγματάρχου Ριτσαρδοπούλου εκ του τόπου τον οποίον κατελάμβανε, της καταπείσεως όλων. Το μεγαλύτερον μέρος των χωρικών απεσύρθη και ημείς έχομεν τον βέβαιον, ακριβή έλεγχον της υπεροχής εις αριθμόν και κατηγορίαν των ενόπλων από πλευράς επαναστατημένων, ως λέγουν ούτοι, προς τον σκοπόν όπως ο νόμος, το σύνταγμα εφαρμοσθή. Ούτοι δεν απεσύρθησαν εισέτι ούτε την παρελθούσαν ολόκληρον ημέραν, 8ην τ.μ., ούτε την 9ην ούτε μέχρι σήμερον εξ ολοκλήρου. Αντιθέτως συνέχισαν άλλοι να αναχωρούν, άλλοι να επιστρέφουν, άλλοι φ. 4ν να έρχωνται υπό διάφορα εκάστοτε προσχήματα. / Πρέπει όμως να ομολογήσωμεν ότι κατά το διάστημα τούτο, μετά την απομάκρυνσιν των χωρικών εκ της ετέρας πλευράς, η οποία εξετελέσθη πιστώς κατά τους συμφωνηθέντας τρόπους και χρόνον, μολονότι οι άλλοι πηγαίνουν και έρχονται εις την πόλιν, μολονότι περιφέρονται ένοπλοι, όμως μετά της μεγαλυτέρας κανονικότητος και τιμιότητος αφήκαν και αφήνουν ησύχους τους πάντας και μετά την 7ην δεν αναφέρεται συμβάν τι ούτε συναγερμός. Αντιθέτως είναι αξιόλογος και έντιμος η πρωτοβουλία των πολυμελών οικογενειών Κωστάτου και Γκαρμπίνη, αι οποίαι, μολονότι εξηγέρθησαν, διηρμήνευσαν την επιθυμίαν να φέρουν εις χείρας την ημετέραν σημαίαν, να την υψώσουν επί φρουρίου, να την τιμήσουν διά πολυαρίθμων τυφεκισμών, να την φυλάξουν, να της αφοσιωθούν. Εισηκούσθησαν απολύτως εις αυτήν την ευγενή και πατριωτικήν αίτησιν. Είς αξιωματικός των ημετέρων, ο κύριος Μάρκος Πιέρης, ταμίας, περιστοιχούμενος υπό ακολούθων, επήγε την 9ην τρέχοντος να παραστή μάρτυς τόσης αφοσιώσεως και πατριωτισμού.

 Ας ευχαριστήσωμεν τους δραστήριους και ισχυρούς κυρίους Νικολάκην Άνινον και Δημήτριον Πινιατόρην· ούτοι ενδιεφέρθησαν μετά ζέσεως να ικανοποιηθούν και πεισθούν διά της λογικής και περισκέψεως τόσον πολλοί

ένοπλοι χωρικοί εν εξεγέρσει, έχοντες τόσον πολλάς και τόσον τολμηράς απαιτήσεις, καθώς και να ακολουθήση ο γενικός αφοπλισμός της νήσου ή η εκκένωσις εκ της πόλεως των κακοποιών τούτων στοιχείων, όπως οφείλομεν να ελπίζωμεν, εντελώς αυτοβούλως και μεθοδικώς.

Ενώ είχομεν ενθαρρυνθή εκ της ελπίδος να δυνηθώμεν μετά τόσους κόπους να ασχοληθώμεν επισήμως με τα κύρια καθήκοντά μας, χθες ελάβομεν την συνημμένην (αρ. 8) εκ του αξιοτίμου Προεδρείου, εκ της οποίας βλέπομεν να ανατίθεται εις τας φροντίδας μας η διακυβέρνησις της νήσου. Λόγω του περιεργοτάτου τούτου και παρ’ ημών μη αναμενομένου γεγονότος εθορυβήθημεν και απεθαρρύνθημεν. Συνεκαλέσαμεν την Επιτροπήν Δημοσίας Ασφαλείας και Φρουρήσεως. Εξετέθη το συμβάν και ανηγγέλθη εις την ιδίαν το ημέτερον σχέδιον εν τη προκηρύξει την οποίαν συνάπτομεν (αρ. 9) ·.

Εδημοσιεύθη, ολίγας ώρας μετά η Επιτροπή της Δημοσίας Ασφαλείας εκυκλοφόρησε δευτέραν (αρ. 10), της οποίας ο αντικειμενικός στόχος είναι να διαβεβαιώση έκαστον ότι ουδείς νεωτερισμός θα πραγματοποιηθή ούτε εις ζήτημά τι θα επιδιωχθή παρά της προσωρινής ταύτης Διοικήσεως να γίνη αλλαγή ή κατάργησις όσων απεφασίσθησαν παρά της παραιτηθείσης Κυβερνήσεως· έτεραι δύο προκηρύξεις εδημοσιεύθησαν συγχρόνως, διά των οποίων ελπίζεται να επιβεβαιώσωμεν την ομόνοιαν και την εμπιστοσύνην μεταξύ όλων των κατοίκων (αρ. 11, 12).

Η επιτροπή της χθες ησχολήθη κατόπιν κατά δεύτερον λόγον εις το να προβή εις την απαραίτητον διάρθρωσιν των διοικητικών γραφείων, τα οποία συνέθετον τας λειτουργίας και τας υπηρεσίας του Προεδρείου και των Αντιπροσώπων· εις το συνημμένοι (αρ. 13) η Y. Ε. θα εύρη όσα επράξαμεν.

φ.5 / Εξ οσων φαίνεται, ελπίζεται η ησυχία και η πραγματική ειρήνη εις Αργοστόλι. Δεν είμεθα εξ ίσου ήσυχοι σχετικώς με το Ληξούρι και την Λιβαθώ. Η περιοχή του Ληξουρίου λίαν ενδιαφέρουσα και ιδιόρρυθμος, ως και τα περίχωρα Λιβαθούς, τα οποία συντηρούν και διατρέφουν την οικονομίαν της Κυβερνήσεως ταύτης με τον ιδιαίτερον εκτεταμένον εμπορικόν στόλον των.

Καθ’ όσον αφορά εις το Ληξούρι,, ελάβομεν σήμερον (11 τρέχοντος) το συνημμένον (αρ. 14) εξ ωρισμένης μερίδος ταύτης της παραιτηθείσης αρχής των Προέδρων. Δύο εκ των εξ μελών τα οποία την συνέθετον διαμένουν εις Ληξούρι, τα οποία οι συνάδελφοί των του Αργοστολίου δεν βλέπουν παρά σπανίως, ούτε ενδιαφέρονται εις τας κρίσιμους ταύτας περιστάσεις κατά τι διά να υπηρετήσουν την κοινήν πατρίδα. Ο πατριωτισμός των κυρίων τούτων του Ληξουρίου δεν φαίνεται ανιδιοτελής, επειδή έχουν προτείνει να μεταφέρουν την έδραν της Διοικήσεως εις Ληξούρι, προς βλάβην βεβαίως της ενό-

1. Επί του περιθωρίου : Παραίτησις και διορισμός Προέδρων.

 ενότητος, της ομόνοιας και της δυνατότητος να οργανώσωμεν την νήσον ταύτην1. Διαπιστώνομεν εξ άλλου ότι οι Πρόεδροι ούτοι και εκείνοι της Υψηλής Αστυνομίας οι οποίοι διαμένουν εκεί, παρακινούμενοι εξ ανησύχου τινός πνεύματος των κατοίκων, επιθυμούν να επιχειρήσουν κινήματα αντίθετα προς την γενικήν ησυχίαν και την καλήν τάξιν. Δεν μας θορυβούν, δεν μας καθιστούν ολιγώτερον επιμόνους εις το να επιθυμώμεν αισίως περατουμένην την υπηρεσίαν μας ούτε αι απόπειραι αύται ούτε οσαιδήποτε άλλαι ήθελον εφευρεθή. Ενηργήσαμεν πάντοτε μετ’ αθωότητος, κατηυθύναμεν εις Ληξούρι τας γενικάς και επί μέρους προκηρύξεις (αρ. 15), εσεβάσθημεν πάντοτε τας εγκατασταθείσας αρχάς. Έχομεν το σταθερόν σχέδιον να τας σεβασθώμεν, να τας συμβουλευθώμεν, πάντοτε εφ’ όσον δεν επιθυμούν δι’ εμμέσων ενεργειών να αντιδράσουν εις την ημετέραν υπηρεσίαν.

Όσον αφορά εις την περιφέρειαν της Λιβαθούς, δεν παρελείφθη ούτε θα παραλειφθή να ενεργοποιήσωμεν πάσας τας δυνατάς ιδιωτικάς διαπραγματεύσεις, να χρησιμοποιήσωμεν παν τέχνασμα και συμβουλήν, τα οποία θα ίσχυον να ηρεμήσουν τους κατοίκους εκείνους και να τους κάμουν, όπως είναι ενθουσιώδεις φίλοι της Πολιτείας και της σημαίας μας, ούτω να γίνουν εισέτι εκείνης της οργανώσεως και του ορθού τρόπου, χάρις εις τα οποία μόνον θα καταστή δυνατόν να υπάρξη η Πολιτεία και να δυνηθή να τιμηθή και να δοξασθή αυτό το λάβαρον. Υπολογίζομεν πολύ επί των προτερημάτων και του πατριωτισμού του κυρίου Ανδρέου Πανά και ελπίζομεν εκ της επιρροής του, όπως και εκ της αρνήσεως της οικογενείας Ριτσαρδοπούλου να ενεργήση αντιδραστικώς, και ίσως ουχί ματαίως. Ο νεαρός κύριος Μαρίνος Μεταξάς Αντσολάτος, πλήρης ευγενούς δημοκρατικότητος, αναχωρεί μετ’ ολίγας ημέρας εις Λιβαθώ. Ούτος μεταβαίνει, διά να φέρη διά της ζώσης φωνής του την ησυχίαν εις εκείνην την περιφέρειαν, θα ομιλήση, θα καθησυχάση εκείνους τους κατοίκους, θα διαβεβαιώση ότι η Εκτελεστική Επιτροπή δεν αφήνει ποτέ πλέον να νικηθή ή να παραπλανηθή υπό τοπικών ή ιδιωτικών συμφερόντων και αξιώσεων.

Βεβαιούμεν την παραλαβήν της σεβαστής επιστολής της 7 τρέχοντος. Μας παρηγορεί η γενναιοφροσύνη μετά της οποίας η Y. Ε. αρέσκεται να τιμά φ. 5ν τας ημετέρας ενεργείας. Η Υ.Ε. θα αναγνωρίση / αρκούντως ότι η ημετέρα διαγωγή εις τόσον δυσκόλους και επικινδύνους περιστάσεις επεβλήθη εκ της ανάγκης και της ελλείψεως των μέσων τα οποία θα εξηρτάτο εξ ημών να χρησιμοποιήσωμεν, διά να κάμωμεν να έχη κύρος και ισχύν η δημοσία αρχή, ο νόμος, η πλέον προσεκτική αμεροληψία, ως επεβλήθη και εκ της ημετέρας σταθεράς αποφάσεως να θέλωμεν το ταχύτερον συγκεκροτημένην την νήσον ταύτην και συνδεομένην μετά της Ομοσπονδίας διά των πλέον ισχυρών δεσμών.

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΓΡΑΔΕΝΙΓΟΣ ΣΙΓΟΥΡΟΣ

Kόμης Δεσίλλας, Ιππότης, Αυτοκρατορικός Επίτροπος και συνάρχων

1. Επί του περιθωρίου : Ληξούρι, Λιβαθώ.

 Υ. Γ. 11η Μαΐου. Κατά την συνεδρίαν της σήμερον η προσωρινή Κυβερνητική Επιτροπή απεφάσισε παμψηφεί την συγκρότησιν σώματος εξ ετέρων 100 στρατιωτών της υπαίθρου και εκείνην εξ 80 στρατιωτών των πόλεων. Υπεστηρίχθη καθ’ υπερβολήν, ετονίσθη η ανάγκη του να εξασφαλίσωμεν αφεύκτως την ησυχίαν της πόλεως επί του παρόντος, ειδικώς των συνεδριάσεων των συμβουλίων. Ησκήθη πίεσις να συμφωνήσωμεν καθ’ ό,τι μας αφορά, εφ’ όσον το να μη συμφωνήσωμεν δεν θα είχεν συνέπειαν ει μη να αφήσωμεν να υποκύψωμεν εις την κοινήν γνώμην.

Όταν μας φθάσουν αι τόσον απαραίτητοι εις ημάς ενισχύσεις στρατού ξηράς και η κρατική μέριμνα, θα ήτο προς τούτοις απαραίτητον όπως εκ της αυθεντίας της Υ.Ε. εξουσιοδοτηθώμεν να καθιερώσωμεν εξετάσεις και παρατηρήσεις επί των ενόπλων δυνάμεων της ξηράς της νήσου ταύτης, να ενεργώμεν μετά συναινέσεως των στρατιωτικών αρχηγών, τους οποίους θα μας ήρεσε να προσεταιριζώμεθα και να καθορίζωμεν μετ’ αυτών προσωρινώς την περιτροπήν και των σωμάτων και των αξιωματικών1. Η εκτέλεσις της φάσεως ταύτης θα ήτο λίαν δυσχερής, εφόσον αύτη έπρεπε να στηρίζηται επί μόνης της πεποιθήσεως ότι η παρούσα περίστασις είναι η της λήξεως συμβουλών, κατά την οποίαν πρέπει να χρησιμοποιώμεν απαραιτήτως την πλέον ισχυράν και την πλέον αποφασιστικήν δύναμιν. Άλλως, η νήσος της Κεφαλληνίας ουδέποτε θα απελευθερωθή πλέον εκ της ασθενείας ταύτης, η οποία καταναλίσκει και καταστρέφει όλας τας ζωτικάς της δυνάμεις. Τώρα πλέον ουδείς κάτοικος υπάρχει, οιασδήποτε τάξεως ή επαγγέλματος και αν είναι ούτος, ο οποίος ή να μη είναι στρατιωτικός παραιτηθείς, αλλ’ αμειβόμενος, ή να μη υπηρετή κατ’ όνομα ή να μη έχη βλέψεις εις την υπηρεσίαν ταύτην. Εφόσον διά του τρόπου τούτου έχει γενικευθή η μανία της στρατιωτικής υπηρεσίας και η πλεονεξία του ανεντίμου τούτου κέρδους, είναι προφανές ότι, όσον τιμία και πατριωτική και αν δύναται να είναι η νέα συνταγματική διοίκησις, ουδέποτε θα κατορθώση να αφαιρέση εκ της νήσου ταύτης το στρατιωτικόν μίασμα.

Αι τελευταίαι ειδήσεις τας οποίας έχομεν περί του κυρίου Μεταξά είναι ότι ούτος εθεάθη υπό μερικών χωρικών και μας υπόσχεται την απομάκρυνσίν του εκ της πόλεως, μέχρις ου τεθή εις εφαρμογήν το σύνταγμα.

φ. 6 / Γνωρίζομεν πολύ καλώς το είδος και το πνεύμα της συμφωνίας ταύτης, θα είμεθα όμως λίαν ικανοποιημένοι και ευχαριστημένοι, όταν, ως ελπίζεται, ούτος δεχθή το ημέτερον σχέδιον και δεν μας καταστρέψη από των αρχών του έργον καταπολεμηθέν, παγιδευθέν εκ τόσων άλλων πλευρών. Έχομεν ελπίδας να το πιστεύωμεν.

Γνωρίζομεν εξ ειλικρινών αναφορών ότι εις την νήσον της Ζακύνθου η δύναμις η ολιγώτερον προσηλωμένη εις εκείνας τας συσταθείσας επαναστατικάς εξουσίας είναι η αλβανική και ότι εκ ταύτης δεν αναμένεται ειμή μία

1. Επί του περιθωρίου : Καθιέρωσις ελέγχου των ενόπλων δυνάμεων.

άκτις φωτός, η οποία να διαλύση εκείνα τα σκότη, εντός των οποίων περιπλέκονται τα πράγματα, διά να αφοσιωθώμεν απερισπάστως εις την υπόθεσιν της Πολιτείας μας1. Ο ιππότης κύριος Μπενάκης δύναται μόνος να κατορθωση ώστε οι καλοί ούτοι ανθρωποι να εξέλθουν εκ της πλάνης. Η επιχείρησις αύτη θα δυνηθή να είναι λίαν επωφελής και χρήσιμος εις εκείνας τας άλλας, αι οποίαι θα έπρεπε να πραγματοποιηθούν, διά να κερδίσωμεν εκ νέου εις την Ομοσπονδίαν εκείνην την νήσον.

Διατελούμεν μετά βαθέος σεβασμού και υπολήψεως

ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΟΜΗΣ ΤΟΥ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ

Αντιπρόσωπος της Αυτοκρατορικής Επιτροπής

φ.1 / Κάτω: Προς την Α.Ε. τον Πρόεδρον του Επτανησιακού Ομοσπονδιακού Συμβουλίου Κέρκυραν

Άνω: Αρ. 6 εις τρία δίφυλλα μετά συνημμένων δεκαοκτώ.

Δι’ ετέρας χειρός: Την 17 Μαΐου 1801 π. η. παραλαβή.

3

Αρχείον Ιονίου Γερουσίας Κιβώτιον 7, αρ. 8

Eccellentissimo Principe,

La tranquillità, la pace in quest’isola si va da giorno in giorno viepiù stabilindo. Affinchè questo stato sia assoluto, non ci resta che tranquillizzare Lixuri e Livatò, che sentono tuttavia gl’eccitamenti dei briganti e rivoluzionarj. Si travaglia attualm(ent)e con questo divisamento, si scrissero varie lettere private, si spedirono jeri dei missionarj, onde assicurino quei rustici abitanti e quei patricj rusticani che d’ora innanzi non si avrà in animo che la loro pienissima soddisfazione perchè questa sia concorde alla legge, alla giustizia, all’imparcialità. Ne aspettiamo gl’effetti. E li speriamo favorevoli.

Queste direzioni saranno più valide, più efficaci, lorchè le addotterimmo, essendo anco nel caso di tranquillizzarli con la forza. Ed è questa forza, sono questi Presidi che abbiamo implorato; ci furono promesi; aspettiamo con impacienza.

Si aggiungi a quanto ebbimmo l’onore di dimandare col nostro dispaccio 30 passato il bisogno di otto mortaretti coi loro accompagna-

1. Επί του περιθωρίου : Ζάκυνθος.

menti. Il nostro zelan(tissi)mo e bravo Col(onnell)o ha concepito un piano di esercizio, di rappresentanza che farà rispettare adesso e p(er) sempre i voleri dell’ Ecc(ellentissi)mo Senato. Si sarà quanto prima p(ro)p(r)io alla regola. Prosperi il cielo un tanto lavoro.

Riguardo a Stati Metaxà siamo tranquilli.

Si protestiamo con piena consid(erazione).

Argostoli 14 Maggio 1801

GIOV. CAPODISTRIA Del. Co. I.

Άνω διά χειρός του παραλήπτου: Addì 18 Mag(gi)o

1801 s.v. ricev(uta).

Εξοχώτατε Πρίγκιψ,

H ησυχία, η ειρήνη εις αυτήν την νήσον βαίνει οσημέραι επί μάλλον εδραιουμένη. Προς τον σκοπόν όπως το καθεστώς τούτο επιβληθή απολύτως, υπολείπεται να καθησυχάσωμεν το Ληξούρι και την Λιβαθώ, εις τα οποία γίνονται αισθηταί εν τούτοις αι εξεγέρσεις των ληστών και των επαναστατών. Γίνεται προσπάθεια προς το παρόν επ’ αυτού του σχεδίου, εγράφησαν διάφοροι ιδιωτικαί επιστολαί, επέμφθησαν χθες απεσταλμένοι, διά να βεβαιώσουν εκείνους τους χωρικούς και εκείνους τους μεγαλοκτηματίας ότι εφεξής θα στραφή η προσοχή εις την πληρεστάτην αυτών ικανοποίησιν, διά να είναι σύμφωνος προς τον νόμον, την δικαιοσύνην, την αμεροληψίαν. Αναμένομεν περί αυτού τ’ αποτελέσματα. Και τα ελπίζομεν ευνοϊκά.

Αι κατευθύνσεις αύται θα είναι πλέον ισχυραί, πλέον αποτελεσματικαί, εφ’ όσον τας υιοθετήσωμεν, ευρισκόμενοι ακόμη εις την περίπτωσιν να τους καθησυχάσωμεν διά της βίας. Και είναι αυτή η δύναμις — υπάρχουν αυτοί οι Πρόεδροι, τους οποίους παρεκαλέσαμεν· μας υπεσχέθησαν· αναμένομεν ανυπομόνως. Ας προστεθή εις ό,τι ελάβομεν την τιμήν να ζητήσωμεν διά της ημετέρας αναφοράς των 30 παρελθόντος η ανάγκη οκτώ μικρών όλμων μετά των συνοδευτικών αυτών αντικειμένων. Ο ημέτερος προθυμότατος και γενναίος Συνταγματάρχης έχει συλλάβει σχέδιον εξασκήσεως του έργου των αντιπροσώπων, το οποίον θα κατορθώση να σέβωνται <οι πολίται> τώρα και πάντοτε τας θελήσεις της Εξοχωτάτης Γερουσίας, θα είναι <το σχέδιον> το ταχύτερον δυνατόν ακριβώς ως κανών.

Είθε να ευνοήση ο Θεός τοιαύτην εργασίαν.

Όσον αφορά εις τον Ευστάθιον Μεταξάν, είμεθα ήσυχοι.

Αργοστόλιον 14 Μαΐου 1801

Διατελούμεν μετ’ απολύτου υπολήψεως

ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ Απεστ. Αυτ. Επίτρ.

Άνω διά χειρός του παραλήπτου: Τη 18 Μαΐου

1801 π.η. παραλαβή.

 4

Αρχείον Ιονίου Γερουσίας

Κιβώτιον 7, αρ. 11

Eccellentissimo Principe,

Abbiamo veduto, accolto con vera esultanza la truppa da noi aspettata. Il strenuo sig(nor) Col(onnello) Varuca, i bravi uffiziali componenti il suo seguito sono tutti arrivati felicemente jeri ed oggi, 15 corrente, in questo dopopranzo si è verificato il suo pomposo ingresso in città. Fu ben disposta e concertata questa prima rappresentazione. Ne ritrassimo anco un effetto proporzionale all’ impressione che fece nell’ animo di tutti questi abitanti la sola noticia precorsa che alla Com(missione) Imperiale arrivava un rinforzo di soldati; un colonnello dei capitani ci prestò delle forze navali.

Disposta, acquartierata, ristorata che sia la truppa stessa si comincierà a farla travagliare tanto colla necessaria sua distribuzione ed espedizione nei riparti dell’ isola, come nell’ esercizio rappresentativo della stessa in questa piazza. Se abbiamo validamente sostenuto il decoro, i diritti dell’ Ecc(ellentissi)mo Governo Federativo, se fecimo con fanatismo rispettare e venerare il vessillo nostro, se la Commissione si fece iolare e considerare ora in mezzo alle armi alla civile guerra col solo artifizio di mostrarsi più sicura e più forte di quello che lo permettesse il vero e giusto sentimento [di] delle sue forze, se il valoroso ed industriosissimo Col(onnello) Pieri, unindo ai talenti militari gl’ epici, i drammatici, non avesse imposto alla popolazione; noi non dobbiano punto dubitare che in questo istante in cui si sentiamo addoppiata la nostra forza ed addoppiato l’ entusiasmo, che si riverbera rapidamente dall’ autorità civile sopra il graduato militare, dal graduato sopra il subalterno, da questi sopra il popolo e così vicendevolmente; noi non possiamo certamente dubitare che quanto prima il repubblicanismo settinsulare, senito con tanta vivacità ed interesse da questi valorosi militari e dai nostri soldati con subordinazione e vera attività di servigio, non sia per inspirarsi nello sprito del popolo e dei patrizj, i quali vorrebbero amare il nuovo governo, la nuova costituzione, che non si sentono un’anima abbastanza serva1 di orgasmi, vendette, feudalismi per appagarsi e felicitarsi di uno stato politico e civile il quale non può favorire, spalleggiare, garantire l’ esercizio delle feudali e fazionarie passioni.

La necessità di astenersene raffreda alcuni, fa filosofare gl’ altri

sulla caducità delle instituzioni governative in quest’ epoca. Noi non

1. Χφ. : Sevra