Αρχείον Ιωάννου Καποδίστρια, τ. Α΄

 οι οποίοι πλαισιώνουν τας διαφόρους αρχάς, όπως και εις τας αρμοδιότητας και λειτουργίας εκάστης, διά των οποίων <προσθηκών και αλλαγών> ελπίζεται η καλλιτέρα παροχή υπηρεσιών προς το κοινόν, χωρίς να το επιτυγχάνωμεν δι’ άλλου τρόπου, ει μη δι’ εκείνης της αυθορμήτου συμμορφώσεως και της μεταμελείας της πλέον επισήμου και μεμετρημένης.

Ήδη έλαβον εκθέσεις εκ περισσοτέρων της μιας δημοσίων και αναπληρωματικών αρχών και συμφώνως προς την ανάγκην καθιστώ εδώ ή εκεί αποδεκτάς τας γνώμας μου και συμβουλεύω εκείνην την αναδιοργάνωσιν η οποία παρ’ εμού δύναται να επινοηθή και να θεωρηθή κατάλληλος.

Ασχολούμαι απαύστως εις την συγκρότησιν της οικονομικής υπηρεσίας και εις την εκπόνησιν διατάξεως, η οποία να έχη κύρος, διά να διαφυλάξη την ασφάλειαν και την ορθήν διαχείρισιν της τοπικής οικονομίας. Εύρον τέρας λίαν περίεργον· δεν έχει εκατόν κεφαλάς, αλλά μίαν μόνον κεφαλήν και εκατόν χείρας λίαν κακώς ησκημένας εις την διαχείρισιν του εθνικού θησαυρού.

Είναι ωραίον το να βλέπωμεν ότι εκ του υιοθετηθέντος μέτρου το ίδιον τέρας περιεγράφη αφ’ εαυτού. Η έκτακτος Ομοσπονδιακή Οικονομική Επιτροπή θα έχη αντικείμενον ασχολίας.

Προειδοποιώ εν τω μεταξύ την Y. Ε. ότι το τοπικόν ταμείον ενταύθα υπολογίζεται εις 20.134 πραγματικά γρόσια. Θα υπολογίζεται τόσον επί πολύν ίσως χρόνον και κατόπιν θα καταστή πλουσιώτερον, αφού διά της απολύσεως του εξ αγροτών στρατεύματος εξοικονομήθησαν έξ χιλιάδες γρόσια δι’ έκαστον δεκαήμερον, ήτοι δεκαοκτώ χιλιάδες τον μήνα, αι οποίαι εθυσιάζοντο εις την πλεονεξίαν τούτου του μοιραίου αγροτικού στρατεύματος.

Δεν δύναμαι να καθορίσω τον προϋπολογισμόν των γενικών εξόδων, αφού εκτός των ήδη καθιερωμένων και μετά της δυνατής δημοσίας φειδούς των καθημερινών παροχών κρέατος, οίνου, καυσοξύλων, ελαίου διά τα στρατεύματα και δωρεών εις τους αξιωματικούς υπολείπονται να υπολογισθούν εκείναι αι ολίγαι τας οποίας η Κυβέρνησις και η Διοίκησις του Κόμητος κυρίου Μερκάτη πρόκειται να προσκομίσουν. Μετά την άφιξιν του εξόχου τούτου κυρίου θα δώσω τέλος και εις το μικρόν τούτο ζήτημα και θα γίνω, καθώς εγώ ελπίζω, ο κομιστής ακριβών λογαριασμών και εξόδων και εσόδων, και εφόσον φ. 2ν συμφωνήση μετ’ εμού / ο Κόμης κύριος Μερκάτης, δι’ ολόκληρον εκείνην την χρηματικήν ποσότητα η οποία θα επερίσσευεν εκ των καθορισθεισών τοπικών αναγκών.

Υπήρξα και είμαι σταθερός μετ’ επιμονής εις το να απορρίπτω ακρόασιν και παραδοχήν εις εκείνας τας αιτήσεις αι οποίαι ζητούν χρήμα. Οι πιστωταί του δημοσίου προβάλλουν καθημερινώς και αι ενοχλήσεις και αι στενοχωρίαι τας οποίας υποφέρω είναι υπερβολικαί. Ανθίσταμαι, αλλά τολμώ να παρατηρήσω εις την Y. Ε. ότι θα εχρειάζετο να επιβάλωμεν μετ’ επιμονής την άρνησιν ταύτην ενεργούντες να μεταφέρωμεν εκεί πάντοτε όλον το χρήμα το οποίον πλεονάζει, ουδέ θεωρώ επαρκές το άρθρον το διατυπωθέν

 εις τας εντολάς τας οποίας η Y. Ε. έδωσεν εις τους αρμοδίους διοικητάς εν προκειμένω.

Η ταπεινότης μου τολμά να υποδείξη μίαν άνευ εξαιρέσεων και αυστηράν διάταξιν, η οποία να απαγορεύη υπό την ευθύνην των αρμοδίων διοικητών οιανδήποτε δαπάνην, εκτός των συμπεφωνημένων και εγκεκριμένων διά τας τοπικάς ανάγκας... Αύται <αι δαπάναι> έχουν συμφωνηθή και θα εγκριθούν, αφού η Υ. Ε. θα έχη το ακριβές ύψος παρά των αρμοδίων διοικητών, οι οποίοι έχουν διαταχθή να τας μεταδώσουν μετά της μεγαλυτέρας ταχύτητος, ενημερούντες ταυτοχρόνως περί της παρούσης καταστάσεως εκάστου ταμείου μετά των σχετικών εγγράφων.

Η διάταξις αύτη είναι το μόνον όπλον διά του οποίου θα δυνηθούν να υπερασπισθούν εαυτούς οι αντιπρόσωποι της Y. Ε. από της ορμητικής και ανυποχωρήτου επιθέσεως την οποίαν τόσοι και τόσοι, ενισχυθέντες εις τας ελπίδας των εκ του ότι είδον πλεόνασμα εις το θησαυροφυλάκιον, θα καταστρώσουν σχέδιον να υποφέρουν υπομονητικώς... Ο αριθμός των δημοσίων πιστωτών είναι άπειρος εδώ, όπως πιστεύω εις όλας τας άλλας νήσους, δεδομένου ότι κατά την παρελθούσαν αναρχίαν, επειδή δεν κατέστη δυνατόν να αμειφθή διά χρήματος η δημοσία εύνοια, εθεωρήθη καλόν να την αποκτήσουν <οι δικαιούμενοι> δι’ ενός διπλώματος ή διά θεσπίσματος, το οποίον να υπόσχεται και να απονέμη μισθούς.

Αναμένω τον Κόμητα κύριον Μερκάτην. Άμα τη αφίξει του θα παραδώσω αμέσως την παραληφθείσαν και εκχωρουμένην υπ’ εμού, καθώς και εκ των ελλιπών δυνάμεων μου, ασκηθείσαν διακυβέρνησιν τούτων των δημοσίων υποθέσεων.

Θα έχω την τιμήν να υποβάλω ταπεινώς εις την Y. Ε. την επομένην αναφοράν περί των ενεργειών μου και εκείνην διά της οποίας κατηγορηματικώς θα μεταβιβάσω εις τον προαναφερθέντα Κόμητα κύριον Μερκάτην παν ζήτημα σχετικόν προς το αξίωμα ταύτης της Διοικήσεως.

Εν τοσούτω διαβεβαιώ την υπόληψίν μου.

Κεφαλληνία 29 Σεπτεμβρίου 1802 π.η.

Ο λίαν αφωσιωμένος, ευπειθής

ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΟΜΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ

φ. 1 / Κάτω: Προς τον Γαληνότατον Πρίγκιπα Κόμητα Σπυρίδωνα Γεώργιον Θεοτόκην Κέρκυραν

13

Αρχείον Ιονίου Γερουσίας

Κιβώτιον 7, αρ. 44, συνημμένον

Copia No I

Il Commissario di S.E. il Principe della Sett’Insulare Repubblica Agli abitanti tutti dell’ isola di Cefalonia

Voi siete, o abitanti di questa preziosa parte della Sell’Insulare Repubblica, chiamati oggi a nuova vita, a felice esistenza, a gloriosi destini dalla comparsa e dal presidio delle invitte truppe dell’ Augusto Sovrano delle Russie e da tutte quelle instituz(io)ni che mercè di questo appoggio possente la vostra vera felicità devono componere.

Innalzate il vostro spirito... Richiamate a voi stessi l’antica vostra istoria. Non obliate quella de’ vostri giorni e rendete grazie alla Provvidenza Divina ed alla clemenza di Alessandro Primo.

Pace, concordia, obbedienza alle leggi, rispetto ed amore al Governo, affetto alla pubb(lic)a sicurezza senza ostentaz(io)ne o prepotente entusiasmo, moderaz(io)ne repubblicana sieno nell’ isola di Cefalonia e fra di voi, o suoi abitanti.

L’ esercizio di queste virtù, la soddisfaz(io)ne assoluta di questi doveri e gli eminenti oggetti, intorno ai quali la mente riordinatrice dello stato travaglia, esigono che in voi tutti indistintam(ent)e vi sia un corrispondente carattere.

Quindi io, fedele esecutore degli ordini precisi che mi furono dati devo annunziarvi :

Primo; che alle sole costituite potestà, cioè al Reggente solo, ai magistrati e tribunali che sono sopravvegliati e che devono agire entro 1 soli rispettivi loro confini spetta esclusivam(ent)e il pensiero·, la cura, il discorso de’ pubblici affari.

Secondo. Nessuno deve sospettare che queste costituite potestà o che le invitte truppe che le sostengono possano giammai soffrire che avvenga lo sviluppo fatale delle passioni vendicative o delle reazioni.

Sappiano anzi tutti che ogni germe o principio di civile discordia devesi sradicare... E sarà sradicato... Resti dunque oguno tranquillo ove si attrova nè osi con movimenti attentatorii di determinare l’attenzione

1. Χφ. pensiere

ne e lavigilanza pubblica sopra i suoi passi... Le esteriorità, i moti ingiuriosi, le parole provocatrici saranno stimate criminose... I delinquenti avranno punizioni militari.

Terzo. Alle sole gloriose truppe di S.M.I. è affidata la sicurezza pubblica e la privata... Quindi non solo è inutile, ma è criminoso per voi tutti, o abitanti, di mostravi armati dinanzi alle truppe imperiali che qui sono per custodirvi e presidiarvi.

φ. 1v / Il portare armi dunque ventiquattro ore dopo la pubblicaz(io)ne di questo proclama è un delitto che offende la dignità delle truppe imperiali e che avrà per ciò corrispondenti punizioni militari.

Quarto. Siano i primi a deponerle que’ bravi abitanti che in tempi difficili e pericolosi le hanno prese con valore repubblicano per diffendere la patria.

Sappiano ancora questi che dietro all’ eseguim(ent)o di questa prescriz(io)ne io ne aspetto i capi e due militari di ogni compagnia, onde annunziar loro importanti e grate notizie.

Quinto. Sappiano gli abitanti tutti delle pertinenze e ville che la loro condotta è sopravvegliata e che s’ intende che le armi sieno deposte da tutti in ogni luogo.

Quindi l’uso delle armi e l’ammasso di armati in qualunque punto dell’ isola è stimato criminoso... I colpevoli saranno puniti militarm(ent)e.

Sesto. Le armi deposte non devono essere in nessun luogo ammassate... La raccolta di armi, ovunque ritrovisi, attirerà esecuz(io)ni militari nel luogo che le custodisce e corrispond(ent)e castigo a’ colpevoli.

O voi, quanti siete illuminati, giudiziosi, influenti, de’ quali la voce è ascoltata ed esaudita, adoperatevi a far intendere e consoscere ai semplici e buoni il valore e l’importanza di quanto oggi viene prescritto e che devesi assolutam(ent)e eseguire.

Abitanti, io vi ho detto di dover essere fedele esecutore degli ordini che ho ricevuto... Io con questa proclamaz(io)ne lo sono stato... Vi esorto e vi prego di volermi dare il conforto di essere, per quanto la mia breve destinaz(io)ne lo importerà, il testimonio dell’ esercizio delle vostre virtù repubblicane e della vostra obbedienza.

Vi prevengo che dovete obbedire e che l’ obbedienza forzata è indegna di voi che siete nati per essere figli di una libera patria.

Dal Palazzo di Pubb(lic)a Reggenza li 28 Settembre 1802 s.v.

Commissario CO. CAPO D’ ISTRIA

Αντίγραφον

Ο Επίτροπος της Α.Ε. του Πρίγκιπος της Επτανήσου Πολιτείας

Προς άπαντας τους κατοίκους της νήσου Κεφαλληνίας

Σείς, κάτοικοι ταύτης της πολυτίμου πλευράς της Επτανήσου Πολιτείας, έχετε κληθή σήμερον εις νέαν ζωήν, εις ευτυχή ύπαρξιν, εις ένδοξα πεπρωμένα υπό των εμφανισθεισών και φρουρουσών αηττήτων δυνάμεων του Σεβαστού Μονάρχου των Ρωσιών και υπό όλων εκείνων των θεσμών, οι οποίοι, χάρις εις ταύτην την ισχυράν υποστήριξιν, οφείλουν να συνθέσουν την αληθή ευτυχίαν σας.

Αναπτερώσατε το πνεύμα σας... Ανακαλέσατε κατά νουν την αρχαίαν ιστορίαν σας. Μη λησμονείτε εκείνην των ημερών σας και ευχαριστείτε την θείαν Πρόνοιαν και την επιείκειαν του Αλεξάνδρου του Πρώτου.

Ειρήνη, ομόνοια, υποταγή εις τους νόμους, σεβασμός και αγάπη προς την Κυβέρνησιν, συμπάθεια προς την δημοσίαν ασφάλειαν άνευ επιδείξεως ή υπερβολικού ενθουσιασμού, πολιτική μετριοπάθεια ας υπάρχουν εις την νήσον της Κεφαλληνίας και μεταξύ σας, κάτοικοι αυτής.

Η άσκησις των αρετών τούτων, η απόλυτος ικανοποίησις τούτων των καθηκόντων και οι ύψιστοι σκοποί πέριξ των οποίων καταβάλλει προσπάθειαν η αναδιοργανωτική μέριμνα του Κράτους απαιτούν όπως εις άπαντας υμάς ανεξαιρέτως υπάρχη ανάλογος συμπεριφορά.

Διά τούτο, πιστός εκτελεστής των συγκεκριμένων διαταγών αι οποίαι μου εδόθησαν, πρέπει να σας αναγγείλω:

Πρώτον· ότι εις μόνας τας συσταθείσας εξουσίας, δηλαδή εις μόνον τον Κυβερνήτην, εις τας υπηρεσίας και τα δικαστήρια, τα οποία επιτηρούνται και οφείλουν να ενεργούν εντός των σχετικών μόνον ορίων αυτών, αφορά αποκλειστικώς η σκέψις, η φροντίς, η συζήτησις περί των δημοσίων υποθέσεων.

Δεύτερον· ουδείς πρέπει να φαντάζεται ότι αι συσταθείσαι αύται εξουσίαι ή ότι αι αήττητοι δυνάμεις αι οποίαι τας υποστηρίζουν δύνανται ποτέ να ανεχθούν να επέλθη η μοιραία εξέλιξις των εκδικητικών παθών ή αντιδράσεων. Ας γνωρίσουν αντιθέτως πάντες ότι παν σπέρμα η αρχή πολιτικής διχονοίας πρέπει να εκριζωθή... Και θα εκριζωθή... Ας μένη λοιπόν έκαστος ήσυχος όπου ευρίσκεται και ας μη αποτολμά να προκαλή την προσοχήν και την δημοσίαν επαγρύπνησιν επί των ενεργειών του δι’ επιβούλων επιχειρήσεων... Αι εκδηλώσεις, αι προσβλητικαί κινήσεις, οι προκλητικοί λόγοι θα θεωρηθούν εγκληματικά. Οι παραβάται θα υφίστανται στρατιωτικάς ποινάς.

Τρίτον· εις μόνας τας ενδόξους δυνάμεις της A. Α. Μ. ανατίθεται η δημοσία και ιδιωτική ασφάλεια... Όθεν ουχί μόνον ανωφελές, αλλά είναι εγκληματικόν διά πάντας υμάς, ω κάτοικοι, να εμφανίζεσθε ένοπλοι ενώπιον των αυτοκρατορικών δυνάμεων, αι οποίαι ευρίσκονται εδώ, διά να σας φυλάττουν και να σας φρουρούν.

φ. 1ν / Το να φέρητε λοιπόν όπλα εικοσιτέσσαρας ώρας μετά την δημοσίευσιν ταύτης της προκηρύξεως είναι έγκλημα το οποίον προσβάλλει την αξιοπρέπειαν των αυτοκρατορικών δυνάμεων και το οποίον θα έχη διά τούτο αντιστοίχως στρατιωτικάς ποινάς.

Τέταρτον· οι πρώτοι οίτινες θα καταθέσουν τα όπλα ας είναι οι γενναίοι εκείνοι κάτοικοι οι οποίοι εις χρόνους δυσκόλους και επικινδύνους τα ανέλαβον μετά γενναιότητος ανταξίου προς την Πολιτείαν, διά να υπερασπισθούν την πατρίδα. Ας γνωρίζουν επί πλέον ούτοι ότι άμα τη εκτελέσει της διαταγής ταύτης αναμένω τους αρχηγούς και δύο στρατιώτας εξ εκάστης ομάδος, διά να αναγγείλω εις τούτους σημαντικάς και ευχαρίστους ειδήσεις.

Πέμπτον· ας γνωρίζουν πάντες οι κάτοικοι των επαρχιών και χωρίων

ότι η διαγωγή των επιτηρείται και ότι είναι νοητόν τα όπλα να κατατεθούν παρά πάντων οπουδήποτε. Όθεν η χρήσις των όπλων και η συγκέντρωσις των ενόπλων εις οιονδήποτε σημείον της νήσου θεωρούνται εγκληματικαί πράξεις... Οι ένοχοι θα τιμωρηθούν στρατιωτικώς.

Έκτον· τα κατατεθέντα όπλα εις ουδένα τόπον πρέπει να συγκεντρωθούν. Η συγκέντρωσις όπλων, οπουδήποτε και αν ευρεθή, θα προκαλή εκτελέσεις στρατιωτικών ποινών ένθα ταύτα φυλάσσονται και ανάλογον ποινήν εις τους ενόχους.

Όσοι εξ υμών είσθε πεφωτισμένοι, συνετοί, με επιρροήν, των οποίων η γνώμη ακούεται και της αποδίδεται προσοχή κάμετε ώστε να αντιληφθούν και γνωρίσουν καλώς οι απλοί και καλοί την αξίαν και την σπουδαιότητα όσων σήμερον διετάχθησαν και τα οποία πρέπει να εκτελεσθούν πιστώς.

Κάτοικοι <της Κεφαλληνίας>, σας είπον ότι πρέπει να είσθε πιστοί εκτελεσταί των διαταγών τας οποίας έλαβον... Εγώ διά της προκηρύξεως ταύτης υπήρξα... Σας προτρέπω και σας παρακαλώ να θελήσητε να μου δώσητε την ανακούφισιν να καταστώ, καθ’ ο μέτρον το προκαλέση η μικρά αποστολή μου, ο μάρτυς της εκδηλώσεως των πολιτικών αρετών σας και της υπακοής σας.

Σας προειδοποιώ ότι οφείλετε να υπακούσητε και ότι η διά της βίας υπακοή είναι αναξία υμών οι οποίοι εγεννήθητε, διά να γίνητε τέκνα ελευθέρας πατρίδος.

Εκ του Μεγάρου του Κυβερνείου, τη 28 Σεπτεμβρίου 1802 π.η.

Επίτροπος ΚΟΜΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ

14

Αρχείον Ιονίου Γερουσίας

Κιβώτιον 7, αρ. 45

Serenissimo Principe,

L’ unita lettera che ho addrizzato a S.E., il Reggente del Zante, presenta alla sapienza di V.E. la stabilita comunicazione che piaque al sig(no)r Calichiopulo di voler tenere con me per essere partecipe di ciò che si opera a Cefalonia, onde prendere norma ed agire in conformità al Zante, p(er) quanto lo comportano le sue commissioni e le circostanze di quell’ isola·.

Presenta inoltre la necessità in cui io sono stato di prevenirlo intono all’ importza di trattenere al Zante quelle persone che sono sta ndite al passato governo e che col loro ritorno già qui sperato e sospettato necessitarebbe assolutam(ente) la Reggenza a prendere delle misure violenti sopra di essi, onde evitare lo sviluppo e l’azione di nuove passioni e l’ opportunità a nuovi disordini.

Raccoglierà da tutto questo la sapienza dell’E.V. che uno dei precipui oggeti delle mie occupizioni fu quello di conoscere possibilm(ent)e lo stato morale di questo paese e quindi illuminarmi intorno a ciò che guarir potesse le cause perenni di recidive malattie rivoluzionarie.

Per ora basta per una parte l’allontanam(ent)o di questi banditi. Per l’altra sono in dovere di rassegnare all’E.V. che non devesi in questo momento trascurare e lasciare inosservato l’altro profondo germe di civile discordia, cioè quello che è causato dalle ·doglianze dei danneggiati e dalla impunità de’ danneggiatori.

Non è provvida misura il lasciare la conoscenza, la discussione e le successive deliberaz(io)ni di questo affare alla sola Reggenza. ... La mente pubblica devesi persuadere che il felice progresso delle azioni di queste Reggenze esige un sostegno e rifugio sotto l’ ombra e presso l’ autorità lontana ed imponente dell’ E.V.

Quindi per agevolare un qualche risultato definitivo di questo di per se stesso difficile ed assai inviluppato argomento io oso proponere all’ φ. 1v E.V. l’ instituz(io)ne di una commissione apposita residente in / Corfù, la quale chiami a se i ricorsi dei danneggiati costà dimoranti NN. SS. Coidan ed Eustachio Metaxà.

Conosciute queste dimande, valutate nella loro essenza, discusse le cause, admesse tutte le procedure le più opportune, che la Commissione

1. Βλ. το επόμενον έγγραφον.

 pronunzi un gindizio e che al Reggente dell’ isola di Cefalonia col favore della forza russa ne sia raccomandata l’esecuzione.

Così questo difficile affare avrà pronta esecuzione... Il Reggente nos espone che a dar eseguim(ent)o ad un giudizio altrove pronunziato nè i suoi passi govetivi luppano in questo labirinto in cui smarrirebbero certam(ent)e con pregiudizio della più imparziale giustizia.

Sono questi, Serenissimo Principe, i miei divoti pareri su questo proposito.

L’ E.V. abbia la clemenza di accoglierli come una testimonianza di quel vivo interesse ch’io sento per poter come meglio io posso conflu(ire) al ben essere, al riordinam(ent)o di quest’ isola.Quanto ad altre successive osservazioni intorno alle cause di più rimote civili discordie ed ai metodi di estirparle mi onorerò di umiliare con altro apposito rapporto le mie divote considerazioni.

Io stava per chiudere i miei rapporti, quando mi giunsero le inchinate lettere di V.E., sgnate 24, 25 Settembre. L’una, riguardante il credito Humbsk e Timoni, l’ altra il detenuto sig(no)r Loverdo... Ad amendue io darò risposta a prima successiva opportunità e quando, come io spero, il sig(nor) Marcati che qui aspetti d’ora in ora potrà egli stesso trattare questi affari.

Protesto in tanto la più divota venerazione ed ossequio.

Cefalonia 29 Settembre 1802

Um. div. obb.

GIOV. CO. CAPODISTRIA

φ. 1 /Κάτω: Al Seren(issim)o Principe Co. Spirideon Giorgio Teotochi

Corfù

Άνω δι’ ετέρας χειρός: Ν°43 con inserte tre.

Γαληνότατε Πρίγκιψ,

Η συνημμένη επιστολή, την οποίαν απηύθυνα προς την A. Ε. τον Κυβερνήτην της Ζακύνθου, παρουσιάζει εις την φρόνησιν της Y. Ε. την εγκαινιασθείσαν αλληλογραφίαν, την οποίαν ο κύριος Χαλικιόπουλος ευηρεστήθη να τη ρήση μετ’ εμού, διά να είναι γνώστης όσων ενεργούνται εις Κεφαλληνίαν, ώστε να τα λάβη ως οδηγόν και αναλόγως να δράση εις Ζάκυνθον, καθ’ όσον το επιτρέπουν αι εντολαί της αποστολής του και αι περιστάσεις της νήσου εκείνης.

Παρουσιάζει επί πλέον την ανάγκην εις την οποίαν ευρέθην να τον προειδοποιήσω περί της σπουδαιότητος του να εμποδίση εις Ζάκυνθον τα πρόσωπα τα οποία κατεδιώχθησαν υπό της προηγουμένης Κυβερνήσεως και διά τα ο-

 οποία μετά της ελπιζομένης και υποπτευομένης ήδη ενταύθα επιστροφής των θα έπρεπε απαραιτήτως ο Κυβερνήτης να λάβη μέτρα βίαια εναντίον αυτών, ώστε να αποφύγη την εξέλιξιν και την δραστηριοποίησιν νέων παθών και την ευκαιρίαν εις νέας εξεγέρσεις.

Θα συμπεράνη εξ όλων τούτων ο σώφρων λογισμός της Υ.Ε. ότι εις εκ των εξεχόντων σκοπών των ασχολιών μου υπήρξε να γνωρίσω κατά το δυνατόν την ηθικήν κατάστασιν ταύτης της νήσου και εκ τούτου να διαφωτισθώ περί εκείνου το οποίον θα ηδύνατο να θεραπεύση τας μονίμους αίτιας των υποτροπιαζουσών ασθενειών των επαναστάσεων.

Προς το παρόν αρκεί αφ’ ενός η απομάκρυνσις τούτων των ληστών, αφ’ ετέρου <όμως> είμαι υποχρεωμένος να θέσω υπ’ όψιν της Y. Ε. ότι δεν πρέπει την στιγμήν ταύτην να παραμελήσωμεν και να αφήσωμεν απαρατήρητον το έτερον βαθέως ερριζωμένον σπέρμα της πολιτικής διχονοίας, εκείνο δηλαδή το οποίον έχει προκληθή εκ των παραπόνων των ζημιωθέντων και εκ της ατιμωρησίας των διαπραττόντων αδικήματα.

Δεν είναι προληπτικόν μέτρον να αφήσωμεν την γνώσιν, την συζήτησιν και τας εν συνεχεία αποφάσεις της υποθέσεως ταύτης εις μόνον τον Κυβερνήτην... Η κρατική μέριμνα πρέπει να πεισθή ότι η επιτυχής πορεία των ενεργειών των κυβερνητών τούτων απαιτεί υποστήριξιν και καταφύγιον υπό την προστασίαν και την μακρυνήν και επιβλητικήν αυθεντίαν της Υ.Ε.

Όθεν, διά να διευκολύνωμεν αποτέλεσμά τι οριστικόν του καθ’ εαυτό δυσκάλου και λίαν πολυπλόκου ζητήματος τολμώ να προτείνω εις την Υ.Ε. την φ. 1 ίδρυσιν καταλλήλου επιτροπής, εδρευούσης εν / Κερκύρα, η οποία να ζητήση παρ’ εαυτή τας πρόσφυγάς των ζημιωθέντων κατοίκων ευγενεστάτων κυρίων Χοϊδά και Ευσταθίου Μεταξά. Μετά την γνωστοποίησιν των αιτήσεων τούτων, την εκτίμησιν της ουσίας των, την συζήτησιν των υποθέσεων, την αποδοχήν όλων των πλέον καταλλήλων διαδικασιών η Επιτροπή να διατυπώση πόρισμα και εις τον Κυβερνήτην της νήσου Κεφαλληνίας να ανατεθή η εκτέλεσις αυτού με την συγκατάθεσιν του ρωσικού στρατεύματος.

Τοιουτοτρόπως το δύσκολον τούτο ζήτημα θα έχη άμεσον τέλος... Ο ημέτερος Κυβερνήτης διαπιστώνει ότι, διά να εκτελεσθή δικαστική απόφασις απαγγελθείσα αλλαχού, ούτε αι ιδικαί του κυβερνητικαί ενέργειαι προωθούνται εις τον λαβύρινθον τούτον, εις τον οποίον θα εξηφανίζοντο οπωσδήποτε εκ προκαταλήψεως της πλέον αμερολήπτου δικαιοσύνης.

Αύται είναι, Γαληνότατε Πρίγκιψ, αι εξ αφοσιώσεως προερχόμεναι απόψεις μου επί του ζητήματος τούτου.

H Υ.Ε. ας έχη την επιείκειαν να τας δεχθή ως απόδειξιν του ζωηρού εκείνου ενδιαφέροντος το οποίον αισθάνομαι, να δύναμαι κατά τον καλλίτερον τρόπον να συντελέσω εις την ευημερίαν, εις την αναδιοργάνωσιν της νήσου ταύτης.

Καθ’ όσον αφορά εν συνεχεία εις άλλας παρατηρήσεις περί των αιτιών

των απωτέρων πολιτικών διαφωνιών και των μεθόδων εκριζώσεώς των θα έχω την τιμήν να υποβάλω τας ταπεινάς μου απόψεις δι’ άλλης καταλλήλου εκθέσεως.

Επρόκειτο να περατώσω την έκθεσίν μου, ότε έλαβον τας σεβαστάς επιστολάς της Υ.Ε., φερούσας ημερομηνίαν 24, 25 Σεπτεμβρίου. Η μία, αφορώσα εις το δάνειον Humbsk και Τιμόνη, η ετέρα εις τον κρατούμενον κύριον Λοβέρδον... Εις αμφοτέρας θα αποστείλω απάντησιν εις πρώτην μελλοντικήν ευκαιρίαν και όταν, καθώς ελπίζω, ο κύριος Μερκάτης, ο οποίος αναμένεται εδώ από ώρας εις ώραν, δυνηθή ο ίδιος να χειρισθή τας υποθέσεις ταύτας.

Διαβεβαιώ εν τω μεταξύ την πλέον βαθείαν υπόληψιν και σεβασμόν.

Κεφαλληνία 29 Σεπτεμβρίου 1802

Ταπειν., αφωσ., ευπειθ.

ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΟΜΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ

φ.1 /Κάτω: Εις τον Γαληνότατον Πρίγκιπα Σπυρίδωνα Γεώργιον Θεοτόκην

Κέρκυραν

Άνω: Αρ. 43 μετά τριών συνημμένων.

15

Αρχείον Ιονίου Γερουσίας

Κιβώτιον 7, αρ. 45, συνημμένον

Copia di lettera scritta dalPEcc(ellentissimo) Com(missario) Interino Reg(gente) di Cefalonia a S.E. il Co. s. Starno Calichiopulo, Reggente del Zante, in data 29 Settembre 1802.

Corrispondendo con ogni sollecitudine al desiderio che l’E.V. si è compiaciuta di esternami mi affretto di spedirle oggi con un espresso nelle occluse carte sotto n° 1, 2, 3 in copia una parte dei rapporti approntati per spedire questa notte aH’Ecc(ellentissi)mo nostro Principe.

Rilevarà l’E.V. dalli stessi tutto il piano che mi sono fatto e come su quelle traccie io abbia dato principio alle mie operazioni.

Oramai ci credo che S.E. il s. C. Mercati troverà appianata la via e mi chiamerò assai fortunato, se gli piacerà di compatire e segondare gl’ incominciati travagli.

Prevengo l’E.V. della necessità in cui sono di rinnovarle le mie premure in uffizio, onde per ora li banditi Cefaleni costà raccolti e domiciliati non abbiano a passare in Cefalonia... Sotto il n° 4 TE.V. troverà il paragrafo delle commissioni che le riguarda... Io sopra luoco sono

 convinto che il loro ritorno darebbe occasione a fatali reazioni... Già la speranza dei seguaci e dei satelliti fin ora oppressi prende1 una nuova elasticità colla sola aspettazione. Questa incomoda e scandalosa elasticità deve essere, e lo è infatti, con molta attenzione sopravvegliata da robusta mano che sta per reprimerla, ove fatalmente cominciasse a mettersi in azione.

Ad evitare questa necessaria ripressione, la quale sarebbe tanto più dannosa, quanto dovrebbe agire sopra esseri fin ora connucleati, e darebbe alto rilievo ed estimazione a quella parte che sino a questo momento à preponderato, non v’è studio, non v’ è diligenza a mio intendere che basti. Quindi è mio divoto parere che l’ E.V., messo così a parte dettagliatamente delle circostanze e delle necessità di dar mano, onde si ottenga l’ allontanamento di queste fin ora persone rimarcate ed intorno alle quali non v’è uno in quest’ isola, il quale non tenga fissi i suoi sguardi senza necessitare spiacevoli deliberazioni dalla parte di questa Reggenza.

L’ E.V. non troverà nelle compiegate carte nulla per ora intorno all’ φ. lv immensa turba degl’ uffiziali che portano divisa. Sono / già tutti venuti da me a rassegnarsi; ò fatto intendere colla voce a tutti che io tengo delle instruzioni intorno ad ognuno, ma che mi facciano· il piacere di aspettarne l’ annunzio delle importanti cose che sono incaricato di palesare dopo che avrò spedito il mio espresso al Principe.

Sono determinato di chiamarli tutti in una conferenza e di annunziar che è mente dell’ autorità suprema del Principe e dell’ ordinatrice facoltà dello Stato che la Cassa non abbia a contribuire paghe che alli soli uffiziali che restano strettamente addetti al servizio della piazza e che non possono essere addetti che i catalogati. Fra i catalogati non si sarà nessuno di essi.

Aprirò loro la più seducente scena per l’ avvenire, mostrarò che il Senato e le nuove facoltà espressamente costituite daranno il libero concorso ai bravi uffiziali, affinchè nel nuovo o(r)dine di cose trovino onorato e stabile collocamento.

Ecco, Eccellenza, quanto io posso per ora annunziarle. Accolga l’E.V. questa pronta testimonianza del mio zelo e le proteste della mia considerazione.

1. Χφ. prendono.

2. Χφ. ficino.

 Αντίγραφον επιστολής γραφείσης υπό του Εξοχωτάτου Επιτρόπου, Προσωρινού Διοικητού της Κεφαλληνίας, προς την Α.Ε. τον Κόμητα κ. Στάμον Χαλικιόπουλον, Διοικητήν Ζακύνθου, υπό ημερομηνίαν 29 Σεπτεμβρίου 1802.

Ανταποκρινόμενος μετά πάσης σπουδής εις την επιθυμίαν την οποίαν η Υ.Ε. ευηρεστήθη να μοι εκφράση επείγομαι να σας αποστείλω σήμερον δι’ εκτάκτου ταχυδρομείου εις τα εσωκλειόμενα έγγραφα υπ’ αριθ. 1, 2, 3 εν αντιγράφω μέρος των εκθέσεων, των παρασκευασθεισών διά να τας αποστείλω ταύτην την εσπέραν εις τον ημέτερον Εκλαμπρότατον Πρίγκιπα. Η Υ.Ε. θα συναγάγη εκ τούτων ολόκληρον το σχέδιον το οποίον εξεπόνησα και πώς επί των γραμμών τούτων ηρξάμην των ενεργειών μου. Τώρα πλέον πιστεύω ότι η Α.Ε. Ο Κόμης κ. Μερκάτης θα εύρη την οδόν εξομαλυνθείσαν και θα θεωρήσω τον εαυτόν μου λίαν ευτυχή, εάν θελήση να ευνοήση και ενισχύση τας αρξαμένας προσπαθείας.

Πληροφορώ την Υ.Ε. περί της ανάγκης εις την οποίαν ευρίσκομαι να σας επαναλάβω τας ανησυχίας μου εκ καθήκοντος μήπως οι εν εξορία Κεφαλλήνες, εκεί συγκεντρωθέντες επί του παρόντος και κατοικούντες, μεταβούν εις Κεφαλληνίαν... Η Υ.Ε. εις το υπ’ αρ. 4 θα εύρη την παράγραφον των παραγγελιών η οποία τας αφορά... Είμαι πεπεισμένος περί του θέματος ότι η επιστροφή των θα παρείχε ευκαιρίαν εις μοιραίας αντιδράσεις... Ήδη η ελπίς των οπαδών και των μονίμων φίλων, μέχρι τώρα καταπιεζομένων, λαμβάνει νέαν δυνατότητα εκ μόνης της αναμονής. Η ανεπίτρεπτος αύτη και σκανδαλώδης ελαστικότης πρέπει να επιτηρήται, όπως πράγματι επιτηρείται, μετά πολλής προσοχής υπό ισχυράς δυνάμεως, η οποία αναμένει να την κατασβέση, όπου θα ήρχιζε μοιραίως να τίθεται εις δράσιν.

Διά να αποφύγωμεν την αναγκαίαν ταύτην καταπίεσιν, η οποία θα ήτο τοσούτω μάλλον επιζημία, καθόσον θα έπρεπε να δράση εναντίον ατόμων μέχρι σήμερον συνεσπειρωμένων και θα απέδιδε υψηλήν θέσιν και εκτίμησιν εις την μερίδα εκείνην ήτις μέχρι ταύτης της στιγμής έχει υπερισχύσει, δεν υπάρχει κατά την αντίληψίν μου σχέδιον, δεν υπάρχει φροντίς η οποία να αρκή. Όθεν, είναι ταπεινή γνώμη μου όπως η Υ.Ε., αφού παραμερισθούν επιμελώς περιστάσεις και περιπτώσεις εξαναγκασμού, βοηθήση ώστε να επιτευχθή η απομάκρυνσις τούτων των μέχρι σήμερον επισημασμένων προσώπων και εις τα οποία ουδείς υπάρχει εις την νήσον ταύτην ο οποίος να μη έχη προσηλωμένα τα βλέμματά του, χωρίς να προκληθούν δυσάρεστοι αποφάσεις εκ μέρους του εδώ Διοικητού.

H Υ.Ε. ουδέν θα εύρη προς το παρόν εις τα εσώκλειστα έγγραφα περί φ. 1ν του αμέτρου πλήθους των αξιωματικών οι οποίοι φέρουν στολήν. Ήλθον / ήδη άπαντες προς εμέ δι’ επιθεώρησιν· κατέστησα προς πάντας αντιληπτόν προφορικώς ότι κατέχω οδηγίας δι’ όλους, αλλά να μου δώσουν την ευχαρίστησιν

να αναμένουν την αναγγελίαν σπουδαίων ζητημάτων, τα οποία μου έχει ανατεθή να αποκαλύψω, αφού θα έχω αποστείλει το επείγον έγγραφον εις τον Πρίγκιπα.

Έχω λάβει την απόφασιν να καλέσω πάντας εις συνέντευξιν και να τους αναγγείλω ότι είναι σχέδιον <προερχόμενον εκ> των υψηλών δικαιωμάτων του Πρίγκιπος και της οργανωτικής εξουσίας του Κράτους όπως το

<Δημόσιον> Ταμείον μη καταβάλλη μισθούς, ει μη εις μόνους τους αξιωματικούς οι οποίοι είναι στενώς συνδεδεμένοι μετά της υπηρεσίας του φρουρίου, και ότι δεν δύνανται να είναι συνδεδεμένοι, ει μη οι καταγεγραμμένοι εις κατάλογον. Μεταξύ των καταγεγραμμένων δεν θα είναι κανείς εξ αυτών.

Θα παρουσιάσω εις αυτούς την πλέον γοητευτικήν σκηνήν διά το μέλλον, θα δείξω ότι η Γερουσία και αι νέαι ειδικώς συσταθείσαι εξουσίαι θα παράσχουν εις τους γενναίους αξιωματικούς ελεύθερον συναγωνισμόν, ίνα

ευρουν εις την νέαν τάξιν των πραγμάτων έντιμον και σταθεράν θέσιν.

Ιδού, Εκλαμπρότατε, ό,τι δύναμαι προς το παρόν να σας αναγγείλω. Ας δεχθή η Υ.Ε. την άμεσον ταύτην μαρτυρίαν του ζήλου μου και την διαβεβαίωσιν της υπολήψεώς μου.

16

Αρχείον Ιονίου Γερουσίας

Κιβώτιον 7, αρ. 46

No 5

Serenissimo Principe,

Il Cav(alie)r Sorokin parte questa sera. Egli mi coglie nel momento in cui io passo l’amministazione del Governo a S.E. il Co. Marcati.

Resto qualche giorno in Argostoli e forse fino alli 7 del cor(ren)te per combinare il passaggio della guarnigione russa in Itaca.

Il Reggente di S(ant)a Maura e la guarnigione per quell’isola oggi intrapresero il loro viaggio.

Passato ch’io sia colla guarnigione in Itaca, cooperato ch’io abbia colà all’instituzione della Reggenza, io passo a S(ant)a Maura da dove prenderò imbarco per Corfù.

Domani il Co. Mercati assume pubblicam(ent)e la sua Reggenza con quella barca ch’io spero di poter inviare costà col dinaro che sopravanza dalle già stabilite spese mensuali. Io mi onorerò di dare dettagliato rapporto all’E.V. di quanto appartiene a questa Reggenza di Cefalonia.

 Protesto in tanto all’E.V. le mie divote considerazioni.

Cefalonia 4 Ottobre 1802

P.S. Oso umiliare all’E.V. che sarebbe giovevole e giusto che il Senato a nome della Repubblica esterni un uffizio di ringraziamento al C(avalie)r Sorokin per le tante cure ed attenzioni che egli si prese, onde la spedizione delle isole prosperi e formi la loro felicità, come già· attualmente la fa.

L’ um. div(otissim)o obbe. serv.

Il Comm. C. CAPODISTRIA

Άνω δι’ ετέρας χειρός: Addì 6 8bre 1802 s.v. ricev(uta).

Γαληνότατε Πρίγκιψ,

Ο Ιππότης Sorokin αναχωρεί απόψε. Ούτος με ευρίσκει καθ’ ην στιγμήν μεταβιβάζω την άσκησιν της εξουσίας της Διοικήσεως εις την Α.Ε. τον Κόμητα Μερκάτην.

Παραμένω ολίγας ημέρας εις Αργοστόλιον, και ίσως μέχρι της 7ης τρέχοντος, διά να κανονίσω την μετάβασιν της ρωσικής φρουράς εις Ιθάκην.

Ο Διοικητής της Αγίας Μαύρας και η φρουρά διά την νήσον εκείνην σήμερον επραγματοποίησαν την αναχώρησίν των.

Ευθύς ως μεταβώ μετά της φρουράς εις Ιθάκην, ως συνεργασθώ εκεί εις την εγκαθίδρυσιν της Διοικήσεως, μεταβαίνω εις Αγίαν Μαύραν, οπόθεν θα επιβιβασθώ διά Κέρκυραν.

Αύριον ο Κόμης Μερκάτης αναλαμβάνει επισήμως τα καθήκοντά του ως Διοικητού <μεταβαίνων> δι’ εκείνου του πλοιαρίου το οποίον ελπίζω να δυνηθώ να αποστείλω εκεί διά χρημάτων τα οποία περισσεύουν εκ των ήδη καθορισθέντων μηνιαίων εξόδων. Εγώ θα έχω την τιμήν να δώσω λεπτομερή αναφοράν εις την Υ.Ε. δι’ ό,τι αφορά εις ταύτην την Διοίκησιν της Κεφαλληνίας.

Διαβεβαιώ εν τοσούτω προς την Υ. Ε. την πλήρη αφοσιώσεως υπόληψίν μου.

Κεφαλληνία 4 Οκτωβρίου 1802

Υ.Γ. Τολμώ να υποβάλω ταπεινώς εις την Υ.Ε. ότι θα ήτο επωφελές και δίκαιον να εκφράση η Γερουσία εξ ονόματος της Πολιτείας προς τον Ιπ-

1. Αμφίβολος ανάγνωσις, χφ. ome glà.

Ιππότην Sorokin χρέος ευγνωμοσύνης διά τας τόσας φροντίδας και μέριμνας τας οποίας ούτος ανέλαβε, διά να ευδοκιμήση η αποστολή των νήσων και δημιουργήση την ευτυχίαν των, καθώς όντως τώρα την πραγματοποιεί.

Ο ταπ., λίαν αφωσιωμένος, ευπ. θερ.

Ο Επίτροπος ΚΟΜΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ

Άνω: Την 6 Οκτωβρίου 1802 π.η., παραλαβή.

17

Αρχείον Ιονίου Γερουσίας

Κιβώτιον 7, αρ. 47

No t(erzo).

Eccellenza,

Mi onoro di rassegnare sotto n° 1 all’E.V. in copia il rapporto con cui ò a E.S. il Reggente di Cefalonia passato l’amministrazione di questo locale <........>1.

Risulta da questa scrittura la precisa e dettagliata relazione di qu io operato, d quee osservazioni che io feci e di quelle sistemazioni ò creduto di dover stabilire in ogni diramazione, e particolarmente la, del giornaliero e mensuale dispendio che da questa Pubblica Cassa a incontrare. Mi sono fatto un sacro dovere di fissare le contribuzioni giornaliere, tanto di vitto per la truppa russa come di porzioni e gratificazioni agl’ uffiziali che sono addetti alla stessa, conciliando in ognuna il possibile risparmio ed il contentamento di questi militari, verso i quali i nostri riguardi devono essere uguali ai nostri doveri.

Stabilite le mensuali spese, valutato il dinaro effettivo e quello che certamente deve entrare in questa cassa, io ò creduto che senza remora di dovesse rimettere qualche somma, come nel mio rapporto è indicata a codesta Generale Finanza. Io aveva desiderato che questa rimessa costà si fosse fatta col mezzo della fregata russa di ritorno. Ma le circostenze e quella fredda lentezza che è il prodotto della novità della cosa sulla non corrispondente elasticità e fervore di chi la imprende mi costringono a desiderare tuttora quella decisione, intorno a cui io avrei sul momento deliberato ed oprato senza remora, senza esitanza.

Pare che questa rimessa di dinaro sia riservata a più tranquilla epoca. Io non vorrei che quest’epoca ritardasse di molto e che questo ritardo

1. Φθορά μιας λέξης, ίσως sistema. Βλ. το επόμενον έγγραφον.