Υλικά τεκμήρια

Κατά την Καποδιστριακή περίοδο (1828 - 1831), με το διάταγμα της 28ης Σεπτεμβρίου 1828, τίθεται σε κυκλοφορία, ως εθνική νομισματική μονάδα, ο Φοίνικας. Ο Φοίνικας καθιερώθηκε να ισοδυναμεί με το 1/6 της μεταλλικής αξίας του ισπανικού δίστηλου, που κυκλοφορούσε ευρέως τότε στον ελλαδικό χώρο. Με το διάταγμα αυτό τέθηκαν σε κυκλοφορία τέσσερις εκδόσεις: ο αργυρός φοίνικας, το  χάλκινο λεπτό με πολλαπλάσια τα πεντάλεπτα και τα δεκάλεπτα. Το 1830 κυκλοφόρησε και το εικοσάλεπτο.

Το Εθνικό Νομισματοκοπείο ιδρύθηκε στην Αίγινα, το οποίο εξέδωσε τα νομίσματα, και λειτούργησε πιθανότατα στο ισόγειο του Κυβερνείου.

Η επιλογή του Φοίνικα, ως σύμβολο και ονομασία του εθνικού νομίσματος, είναι καθαρά αλληγορική. Το μυθικό πουλί, που οι δοξασίες γι' αυτό απαντώνται αδιάκοπα από την αρχαιότητα, υιοθετήθηκε ως σύμβολο από τους Έλληνες ήδη από το 1821. Ο μυθικός Φοίνικας συμβολίζει την αναγέννηση του Ελληνικού Έθνους και την πάταξη του θανάτου μέσω της χριστιανικής πίστης. Οι ακτίνες συμβολίζουν το φως που διαλύει το σκότος.

Η πρόσθια παράσταση όλων των νομισμάτων της Καποδιστριακής περιόδου αναπαριστά στο κέντρο τον Φοίνικα να αναγεννάται μέσα από φλόγες με τα φτερά απλωμένα, στεφωνομένος με σταυρό και ακτίνες φωτός (πάνω αριστερά), ενώ περιγραμματικά υπάρχει επιγραφή.                              

Συγκεκριμένα το νόμισμα των 5 λεπτών ήταν χάλκινο, υποδιαίρεση της αξίας του Αργυρού Φοίνικά. 12 πεντάλεπτα ισοδυναμούσαν με 1 αργυρό φοίνικα. Το νόμισμα των 5 λεπτών εκδόθηκε για τρία συνεχή έτη, στα 1828, 1830 και 1831, με διάμετρο περίπου 2,6-2,8εκ., και βάρος περίπου 8γρ. Αντίστοιχα με το έτος έκδοσης, χαράχθηκε από τους Χατζή-Γρηγόρη Πυροβολιστή (1828), Γεώργιος Παπακωνσταντόπουλος “Δάσκαλος" (1830), Δημήτριο Κοντό (1831).

Στην πρόσθια όψη αναπαριστάται ο αναγεννημένος Φοίνικας, στεφανωμένος με σταυρός και με ακτίνες ηλίου (αριστερά πάνω). Περιφερειακά υπάρχει η επιγραφή: “ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ”, ενώ στο κάτω μέρος αναγράφεται το έτος κύρηξης του Αγώνα για Ανεξαρτησία (1821) με ελληνικά γράμματα: “αωκα”.

Στην οπίσθια όψη δηλώνεται η αξία του νομίσματος, "5 ΛΕΠΤΑ”, εντός κλάδων ελιάς και δάφνης που δένονται στο κάτω μέρος με ταινία. Περιμετρικά υπάρχει η επιγραφή: “ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ Ι. Α. ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ” και η ημερομηνία έκδοσης.